M. T. Do’stova B. X. Xo`janiyozova
Yüklə 4,01 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
209 Biologik xilma-xillikni muhofaza qilish uchun respublikada maxsus ajratilgan hududlar: -9ta qo’riqxonalar -2ta milliy bog’lar -davlat buyurtmaxonalari mavjuddir. Qo‘riqlanadigan hudud tabiatini muhofaza qilishda muhim rol o‘ynaydi. Ula rning vazifalari juda xilma-xildir. Spesifik va hududiy vazifalar bilan birga, h ar bir qo‘riqlanadigan hudud tabiatini muhofaza qilishning uumumiy muam molarni hal etishga xizmat qiladi.Qo‘riqlanadigan hudud tabiiy komplekslar tabiiy holatining etaloni bo‘lib xizmat qiladi. Inson tomonidan nisbatan kam o‘zgartirilgan tabiiy komplekslarda geografik , geofizik, biologik va boshqa jarayonlarni o‘rganish mumkin. Har xil tabiiy hududlar tipi va komplekslari uchun xos bo‘lgan jarayonlarni bilish tabiatni o‘zgartirishni loyihalashtirish va insonning geografik muhitga ta’sir etishi ning oqibatlarini taxminiy tahlil qilish uchun muhim ahamiyatga ega. Qo’riqlanadigan hududlarning umumiy maydoni respublikaning 4,6% yerini tashkil etadi. O’zbekiston tabiiy zonalardan biri G’arbiy Tyanshanga kiradi. G’arbiy Tyanshanda biologik xilma-xillikni qo’riqlanadigan 4 ta qo’riqxona joylashgan bo’lib, unda insonning xo’jalik faoliyati ta’qiqlangan. Qo’riqxonalar ovlanadigan hayvonlarni saqlash va ularni ko’paytirishda katta rol o’ynaydi. Masalan, Baykalda Barguzin qo’riqxonasi tashkil qilingan paytda (1916 yil) qurum toshlarda hammasi bo’lib 20-30 suvsar yashardi. Muhofaza qilish natijasida hozir bu hayvon ko’payib, qo’riqxonadagina emas, balki qo’shni hududlarda ham ovchilik ahamiyatga ega. Voronej qo’riqxonasi barpo qilingan vaqtda (1927 yil) bir necha juft qunduz bor edi. Shu qo’riqxona tashkil etilgandan buyon undan Rossiyaning 73 rayoniga 3 mingdan ortiq qunduz tarqatildiki, ular 70 mingdan ortiq nasl berdi. Shunday qilib, qo’riqxona hududlari turli xil hayvon va o’simlik turlarini, ovlanadigan hayvonlarning miqdori va genetik fonlini saqlash uchun xizmat qiladi. Mamlakatimizda hamma 210 qo’riqxonalar ilmiy muassasalar hisoblanadi. Qo’riqxona hududlaridagi tabiiy jarayonlarga inson doimo aralashib turishi kerak. Jumladan, qo’riqxonadagi yirtqichlar, ularning o’ljalari hamda tuyoqlilar soni va yem-xashak bazasi ustidan nazorat qilib turilishi lozim. Yüklə 4,01 Mb. Dostları ilə paylaş:
|