Magistrantların XVIII respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci IL
Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
Yüklə 10,07 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
116 vermişlər. onlardan genetik davamlılığın artırılmasında ən yüksək effektivliyin 0,001mkq/ml doza göstərilmişdir. 0,001mkq/ml dozada bitkilərin ekstraktları istifadə zamanı arpa toxumlarında tsiklofosfamidlə yüksəldilmiş xromosom aberrasiyalarının tezliyini əhəmiyyətli dərəcədə aşağı salmışdır. Bütün hallarda müqayisə edilən varianlar arasında statistik fərq ehtimallı olmuşdur. Digər halda biz bu bitkilərin ekstraktlarının kompozisiyasının antimutagen xüsusiyyətlərini yoxlamışıq. Təcrübələrdən məlum olmuşdur ki, bitkilərdən alınmış ekstraktlar kompozisiya hallında (0,001+0,001 mkq/ml) daha yüksək effektivliyə malikdirlər. Bu isə ilk növbədə onların tərkibində olan biololji aktiv maddələrin miqdarının yüksək olması ilə əlaqədardır. Bioloji aktiv maddəllər yüksək olduğu üçün onlar çox mərhələli proses olan mutasiya prosesinin müxtəlif mərhələlərini effektivliklə korreksiya edə bilirlər. Buradan aydın olur ki, praktiki istifadə imkanları yüksək olan bu bitkilərin biomüxtəlifliyinin qorunması olduqca zəruridir.
1980-ci ildə fərdi kompyuterlərin yaradılması ilə tədris fəaliyyəti yeni texnika ilə bərabər yeni didaktik imkanlarla da təmin edilmiş oldu. Çünki, tədris prosesində kompüterin köməyi ilə təsvir edilən qrafiki animasiyalardan istifadə edilməsi informasiya ötürülməsini sürətləndirməklə bərabər, şagirdlərin dərketmə imkanlarını artırır və onların bədii təfəkkürlərini inkişaf etdirir. Kompüterlərin multimediya imkanlarının yaranması hesabına səslənmənin və qrafikanın didaktik imkanlarından istifadə etmək imkanları yaranmışdır. Multimediyanın tədrisə tətbiqini ilk dəfə olaraq pedaqoq-psixoloq Recard Meyer işləyib hazırlamışdır. O öz araşdırmalarında bu tədris usulunun digər usullardan daha effektiv olduğunu müəyyən etmişdir. Tədrisin metodları informasiyanın ötürülməsi, öyrədən və öyrənən şəxsin informasiyanı qəbuletmə qabiliyyətləri ilə sıx əlaqəlidir. Ona görə də yeni informasiya texnologiyalarının tədrisə tətbiqi informasiyanın ötürülməsinə və deməli tədrisin metodlarına təsir edir. Bunun nəticəsində tədris materialının dərk edilməsi prosesinə şagirdin dərketmə orqanlarının əksər hissəsi cəlb edilir və tədrisin effektivliyi artır. Q. Kirmayeru da yazırdi ki, interaktiv multimedia texnologiyasının tədrisə tətbiqi onun dərk olunmasını 75%-ə qədər artıra bilər. Çünki multimediya ilə tədris olunan dərsdə nəzəri və vizual biliklər birgə tətbiq olunur. Və bu zaman beyin iki müxtəlif növ informasiyanı görüntü və səsli şəkildə qəbul etməli olur. Psixoloji araşdırmalar nəticəsində məlum olmuşdur ki, bu cür tədris uşaqlarda hec bir yüklənmə, yorğunluğa səbəb olmur, əksinə nəzəri biliklər verilən zaman şəkillərin tətbiqi dərs materialının daha yaxşı yadda qalmasına, mənimsənilməsinə kömək edir. 1974-cü ildə Baddeley və Hitch işlək yaddaş nəzəriyyəsini təklif etdilər. Bu nəzəriyyəyə görə işlək yaddaş bir birindən asılı olmayan, bir birinə paralel işləyən iki komponentdən ibarətdir. Bunlar vizual və akustik komponentlərdir. Bizim beynimiz göz və qulaqlarımız vasitəsilə qəbul etdiyimiz informasiyanı eyni anda mənimsəməmizə imkan verir. Buradan da belə nəticəyə gəlmək olur ki, qarışıq tədris şagirdi yükləmədən daha yüksək nəaliyyətlər əldə etməsinə imkan yaradır, şagirdlərin dərketmə imkanlarını intensivləşdirməklə onların malik olduqları yaradıcı potensialı artırır, onların məntiqi təfəkkürünün inkişafına səbəb olur. İnformasiya texnologiyalarının tədrisdə tətbiqinin əsas prinsipiərsin animasiyalar və nəzəri biliklərin birgə verilməsidir. Dərs materialının yalnız nəzəri yaxud yalnız animasiya şəklində tədrisinin hec bir önəmi yoxdur. Amma nəzərə almaq lazımdır ki, dərs materialı da çox olmamalıdır. Çünki bu zaman şagird dərsi pis qavrayır və hec nə mənimsəmir. Lakin material prezentasiya şəklində eşidilib göməklə tədris olunarsa daha yüksək nəticə əldə oluna bilər. Multimediya texnologiyalarından istifadənin ən effektiv üsul olduğunu sübut edən daha bir necə prinsip vardır. - mövzuya dair mətn və müvafiq şəkillər bir birindən ayrı deyil, monitorda eyni səhifədə olduqda - mövzu və ona müvafiq şəkillər sinxron şəkildə verildikdə - dərsdə mövzudan kənara cixaraq əlavə məlumat verilmədikdə şagird mövzunu daha yaxşı mənimsəyir. Müasir təlim metodlarından ultimedik texnologyalardan istifadə zamanı ən zəif tələbə belə dərsi qavrayaraq müəyyən bilik, bacarıq və vərdişlərə yiyələnə bilər. Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
117 Lakin bütün prinsiplər tədqiqatlar zamanı öz sübutunu tapmamışdır. Məsələn, dərsdə multimediya texnologiyalarından istifadə zamanı əlavə materiallardan istifadə etməmək prinsipini düzgün hesab etmək olmaz. Çünki sübut olunmuşdur ki, dərsi daha maraqlı və yadda qalan etmək üçün ən azı 50% əlavə materialdan istifadə etmək məqsədə uyğundur. Əlavə məlumatlar həmcinin şagirdin bu elmə marağını artırır.
HĠPOKSĠYANIN FOSFOFRUKTOKĠNAZA-1 FERMENTĠNĠN MĠTOXONDRĠ MEMBRANI ĠLƏ ASSOSĠASĠYASINA TƏSĠRĠ Cəbrayılova L.R. AMEA akademik Abdulla Qarayev adına Fiziologiya İnstitutu Fosfofruktokinaza-1 (KF 2.7.1.11) qlikoliz prosesini tənzimləyən üç fermentdən biridir. Bu fermentin fəallığı qlikolizi tənzimləyən hekzokinaza və piruvatkinaza fermentlərinin fəallığından xeyli azdır. Ona görə qlikoliz prosesinin sürəti bu fermentin fəallığından asılıdır. Ferment sitozol fraksiyasında yerləşir. Bəzi alimlərin fikrinə görə hipoksiya zamanı fosfofruktokinazanın fəallığı artır. Məlumdur ki, hipoksiya zamanı hüceyrə oksigen çatışmazlığını aradan qaldırmaq üçün və qlikolizin sürətini artırmaq üçün sitozolda yerləşən qlikolizin bəzi fermentlərini, məsələn hekzokinazanı mitoxondri membranı ilə birləşdirir. Bu proses fosfofruktokinaza fermenti üçün öyrənilmiyib. Ədəbiyyatlardan məlumdur ki, membranlarla asanlıqla birləşən F-zülalı fosfofruktokinaza-1 fermentinə identikdir. Bundan başqa bir çox viruslar normal hüceyrəyə daxil olmaq üçün iki zülalı: G və F- zülalını istifadə edirlər. G-zülalı virusun normal hüceyrə ilə birləşməsini təmin edir. F-zülalı isə gözənək yaradaraq virusun DNT-sinin normal hüceyrəyə keçməsi üçün imkan yaradır. Bu zülalda fosfofruktokinazadır. Son zamanlar F-zülalın bu xassəsini istifadə etməklə bir çox alimlər bəzi xəstəliklərə qarşı güclü vaksin yaradırlar. Yuxarıda deyilənləri nəzərə alaraq, biz hipoksiya şəraitində fosfofruktokinaza- 1-in fəallığını sitozol və mitoxondri fraksiyalarında öyrənmişik. Bizim nəticələrə görə, hipoksiyadan sonra fosfofruktokinazanın böyük bir hissəsi mitoxondri membranları ilə assosiasiya olunur. Hipoksiyanın təsirindən fermentin ümumi fəallığı ( sitozol və mitoxondridə aşkar olunan fəallıq) azalsada mitoxondrilərlə assosiasiya olunan fermentin miqdarı artır. Müəyyən olunmuşdur ki, öyrənilən sağ və sol yarımkürənin qabığı, beyincik və hipotalamusun mitoxondrisi ilə assosiasiya olunan fosfofruktokinaza fermentinin fəallığı bir dəfə keçirilən hipoksiyadan sonra yalnız sol yarımkürənin qabığında artır. Fermentin xüsusi fəallığı təxminən 8 dəfə artır. Fermentin ümumi fəallığı (sitozol və mitoxondri fraksiyalarında olan fəallığın cəmi) sol yarımkürənin qabığı istisna olmaqla digər bütün öyrənilən toxumaların sitozol fraksiyasında isə azalır. Beyincik və hipotalamusda bu azalma daha çox olmuşdur. Diqqət çəkən məqam o olmuşdur ki, beyincik və hipotalamus baş beyin yarımkürələri qabığına nisbətən tez formalaşan strukturlardır və ona görədə, onlar hipoksiyaya daha dözümlü olmalıdırlar. Üç dəfə, aralarında 5 gün fasilə ilə keçirilən hipoksiya göstərdi ki, heyvanlar hipoksiyaya tam adaptasiya ola bilmirlər. Fermentin ümumi fəallığı (sitozol və mitoxondri fraksiyalarında olan fəallığın cəmi) bir dəfə keçirilmiş hipoksiya zamanı olan fəallığından yüksək olmağına baxmayaraq, kontrolun ümumi fəallığından aşağıdır. Bu da heyvanların hipoksiya şəraitinə nisbətən adaptasiya olunmasından xəbər verir.
Üzüm şərabları üzüm şirəsinin, əzintisinin və bütöv giləsinin tamamilə və yaxud bir qədər qıcqırdılmasından alınan alkoqollu içki olub, tündlüyü 8,5 h%-dən az olmamalıdır. Xüsusi tip şərablar etil spirti və şərabçılıq qanunvericiliyində tətbiqinə icazə verilən bir sıra digər əlavələr qatılmaqla hazırlanır. Tam təsnifat yalnız üzüm şərablarına aid olub, digər şərablar (meyvə yaxud bitki) adətən primitiv qaydada hazırlanır, yaxud istehsalat şəraitində az miqdarda buraxılır. Yüklə 10,07 Mb. Dostları ilə paylaş:
|