Magistratura məRKƏZİ Əlyazması hüququnda
Yüklə 0,59 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şəkil 1. Xam neftin emal sxemi
- Cədvəl 2.1 Neftin birbaşa distilləsi Distillyat Temperatur intervalı (ºC -lə) Distilyatın çıxımı
- Cədvəl 2.2 Mazutun distillə məhsulları Fraksiyalar Temperatur intervalı (ºC -lə) Məhsulun çıxımı %-lə
26
Şəkil 1. Xam neftin emal sxemi
Neftin fiziki emalı xüsusi qurğularda – atmosfer –vakuum qurğularında aparılır. (Şəkil 2) Neftin fiziki emal etmək üçün əvvəlcə onu qızdırırlar. Qızdırma radiont borulu sobalarda aparılır. Borulu soba metal gövdədən hazırlanmışdır. Gövdə özülə möhkəm bərkidilir. Sobanın divarları içdən odadavamlı kərpiclə hörülmüşdür. Birbaşa destillə Aromatikləşmə Xam
neft benzin
avtobenzin Sürtkü
yağları Kerosin
qazoyl fraksiyası Toloul Benzol
Ksilol Aromatik benzin benzin Mazut və ağır qalıqlar
qudron bitum metan
Qazan yanacağı Termiki və katalitik krekinq
Avia, avtobenzin və dizel yanacağı izobutan Alkilləşmə izopentan Dehidratlaşma izopren etan
propan Piroliz Etilen, propilen, butilen Propilen və butilenin polimerləşməsi Avtobenzin komponentləri Etilen, propilen alkilbenzollar
27
Onun daxilində iki kamerada (6) yerləşdirilmiş radiont borular (2) ardıcıl birləşdirlmişdir. Bu borularda neft və neft məhsulları sürətlə hərəkət edərək yanacaqdan alınan tüstü qazlarının hesabına qızır. Sonra tüstü qazları tüstü borularına daxil olur. Yanacaq kimi qaz və maye yanacaqlardan istifadə olunur. Yanacaq sobanın içərisinə forsunkalar (3, 8, 11) vasitəsilə püskürdülür.
Emal məhsulları kamerlarda (6) yerləşən borulara daxil olur və orada közərən saxsı plitələrin istiliyindən radiont borular qızır və beləliklə də neft buxara çevrilir. Sobada buxara çevrilən neft distillə olunmaq üçün rektifikasiya kalonuna verilir. Kalonda gedən distillə prosesi birbaşa distillə adlanır. Xam neft əvvəlcə istilik dəyişdiriciləri (3, 8, 11) keçərək, neft məhsullarının istiliyi hesabına 170-175ºC -yə qədər qızır. Sonra borulu sobaya (1) daxil olan neft burada 300-350ºC -yə qədər öz temperaturunu artırır və yarımbuxar-yarımmaye halda aşağıdan rektifikasiya kalonuna (2) verilir. Kalonda (2) neft fraksiyalara ayrılmağa başlayır. Rektifikasiya prosesini effektli aparmaq üçün kalonun 28
içərisində üfüqi vəziyyətdə 32-yə qədər nimçə yerləşdirilir. Bir nimçədən digərinə yol olur. Neft buxarları aşağıdan yuxarıya hərəkət edərək müxtəlif nimçələri keçir. Yüngül fraksiya buxarları kalonun yuxarısından xaric olaraq kondensatorlarda (9) soyuyur və mayeləşir və kolonun aşağı hissəsinə axaraq orada yenidən buxara çevrilir. Ən yüngül fraksiya benzin fraksiyasıdır. Benzin buxarları kolonun yuxarısından xaric olur və kondensatorlarda kondensləşir. Əsas hissəsi istifadə üçün göndərilir. Bir qismi isə geri qaytarılır və kalonu suvarmaq üçün işlədilir. Bundan məqsəd benzin buxarlarını ağır fraksiyalardan təmizləməkdir. Neftin birbaşa distillə məhsulları aşağıdakı cədvəldə verilmişdir. (Cədvəl 2.1) Cədvəl 2.1 Neftin birbaşa distilləsi Distillyat Temperatur intervalı (ºC -lə) Distilyatın çıxımı %-lə Benzin
Liqroin Kerosin
Qazoyl Mazut
170ºC -dək 170 – 200 200 – 300 300 – 500 – 14,5
7,5 18,0
5,0 55,0
Mazut neftin distilləsində son məhsul deyil. Ona görə də o yenidən distillə prosesinə daxil edilərək ondan müxtəlif yağ fraksiyaları alınır. Lakin, mazutun distilləsi adi şəraitdə deyil, vakuumda aparılır. Bundan məqsəd mazutun parçalanmasının qarşısını almaqdır. Mazut yüksək molekullu karbohidrogenlər qarışığından ibarət olduğu üçün qaynama temperaturundan aşağı temperaturda parçalanmağa başlayır. Ona görə də onu vakuumda (aşağı təzyiqdə) distillə etmək lazım gəlir. Kolonun aşağısından xaric olan mazut ikinci borulu sobaya (6), oradan da vakuum rektifikasiya kolonuna (7) verilir. Borulu sobada (6) mazut 400- 420ºC –yə qədər qızdırılır. Rektifikasiya kolonunun aşağısından qudron və digər hissələrindən isə yeni fraksiyalar (Şəkil 2) ayrılır. Benzinin çıxımı 3-15% olur. Belə benzinin oktan ədədi 50−78-dən çox olmur. Etil mayesi əlavə etməklə 29
benzinin oktan ədədini 87−95-ə çatdırmaq mümkündür. Mazutun vakkumda distilləsindən alınan məhsulların çıxımı və temperatur intervalı 2.2-ci cədvəldə göstərilir. Cədvəl 2.2 Mazutun distillə məhsulları Fraksiyalar Temperatur intervalı (ºC -lə) Məhsulun çıxımı %-lə Veretyan yağı Maşın yağı Yüngül silindr yağı Ağır silindr yağı Qudron
230 – 250 260 – 305 315 – 325 350 – 370 350 – 370 10 – 12 5 3
7 27 – 30
Hazırda neftin ilk distilləsi borulu qurğularda aparılır. Açıq rəngli yüngül məhsullar almaq üçün neft atmosfer təzyiqi altında su buxarının iştirakı ilə distillə edilir. Yağ fraksiyaları alanda isə mazutun emalı (distilləsi) , eyni zamanda su buxarının iştirakı və vakkum altında aparılır. Odur ki, neftin emalı adətən iki pillədə başa çatdırılır: - Birinci pillədə atmosfer (borulu) qurğularında açıq rəngli yüngül məhsullar (benzin, reaktiv və dizel yanacaqlar); - İkinci pillədə isə mazutdan vakkum qurğularında yağ distillatları və yaxud katalitik krekinq qurğuları üçün xammal−geniş vakkum distillatı alınır. Neft emalı zavodlarında hər üç sxemlə işləyən texnoloji qurğulara rast gəlmək olar. Birdəfəlik buxarlanma qurğularında emulsiyasız, suyu və yüngül fraksiyaları az olan neftlər emal edilir (Şəkil 3). Yüklə 0,59 Mb. Dostları ilə paylaş:
|