MahirəNərimanqızı
Yüklə 4,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- "Region Plyus"
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
42
özbəklərə, qırğızlara, taciklərə, ermənilərə, azərbaycanlılara qarĢı bu cür fobiya davam edərsə, keçmiĢ SSRĠ ərazisində Avrasiya Ġttifaqı qurmağa çalıĢan Rusiya bu nəhəng inteqrasiya layihəsinin özülünə, çətin ki, bir kərpic qoya bilsin".
"Qazaxıstan vətəndaĢ alyansı" Hüquqi ġəxslər Birliyinin Beynəlxalq Proqramlar Komitəsinin rəhbəri Çingiz Lepsibayev də bu fikirlərlə tam razıdır: "Rusiyanın inteqrasiya, siyasi ittifaq, ümumi beynəlmiləl keçmiĢ haqda danıĢdığı bir vaxtda millətçilik və ya ksenofobiya ilə bağlı istənilən hərəkət, ən azı, anlaĢılmazlıq yaradır".
Həqiqətən də, heç kəs multikulturalizm cənnətinin qurulacağına ümid etmir. Amma heç kəs birgə yaĢayıĢdan da imtina etmir. Miqrantlardan, qloballaĢmadan, informasiya texnologiyalarının inkiĢafından, iqtisadi birliklərin yaradılması cəhdlərindən, sərhədlərin daha çox Ģəffaflandırılmasından nə Rusiya, nə Avropa, nə də Amerika qaça bilər. Bu prosesdə KĠV, əlbəttə ki, bitərəf müĢahidəçi, sadəcə, xəbər və faktların yayıcısı kimi çıxıĢ edə bilər. Belə də düĢünmək olar ki, jurnalistika ən tez və yaxĢı satılan məhsulun satıĢı ilə məĢğul olan biznesin bir hissəsidir. Bu halda suallar və iddialar öz-özlüyündə yox olur. Amma məsələyə fərqli baxıĢ da var. Bu baxıĢa görə, müasir jurnalistika vətəndaĢ cəmiyyətinin bir hissəsi, müxtəlif sosial, milli qüvvələr arasında dialoqu həm təmin edə, həm də poza bilən qüvvədir.
Rusiyalı jurnalist Aleksey Venediktovun dediyi kimi, "peĢəkar və qeyri-peĢəkar KĠV var, redaksiya siyasəti və hər bir jurnalistin Ģəxsi seçimi var".
"Biryulevoda yaĢananlar tamamilə məiĢət hadisəsidir. Amma bu hadisədən istifadə edən "küçə" siyasətçiləri də tapılır. Biz www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu 43 jurnalistlər bunu anlamalı, insanların bizə inanması üçün mübarizə aparmalıyıq", - deyə Venediktov qeyd edib.
Bütün bunların fonunda nə etməli? Vəziyyətin qanunvericilik vasitəsilə dəyiĢdirilməsinə çalıĢmalı, yoxsa hər Ģeyi mənəvi və peĢəkar seçimə buraxmalı? Düzü, əsas məsələ bu deyil. Vacib olanı baĢqa məqamdır - baĢa düĢmək lazımdır ki, zaman-zaman bütün pislikləri üzərinə atmaq üçün yaramaz "gəlmələr" obrazının yaradılması, ilk növbədə, bu stereotipləri qondaranlar və onlardan istifadə edənlər üçün zərərlidir. ġərqĢünas professor Edvard Said bunu hələ 30 il əvvəl yazdığı "ġərqĢünaslıq" paflet-traktatında qeyd edib. Bu əsər ətrafında mübahisələr hələ də davam edir. Müxtəlif millətlərin nümayəndələri isə Ģovinist marginalların, mühacirin həbsindən Ģou düzəldən nazirlərin və "küçə" siyasətçilərinin qurbanı olurlar...
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
44
YaĢam fəlsəfəsi
Ġctimai, siyasi və iqtisadi həyatda geriqalma və onun səbəbləri barədə suallara bir əsrdir ki, Ġslam dünyasının alim və ziyalıları (Əhməd Ağaoğlu, Əli bəy Hüseynzadə, M.Ə.Rəsulzadə...) cavab axtarır. Ancaq elmdə (həm də təhsildə) geriqalmanın səbəbləri son 20-30 illərin söhbətidir. Təəssüf ki, biz elmin tarixini, elmin fəlsəfəsini öyrənməyə zamanında diqqət yetirməmiĢik. YaxĢı ki, son zamanlar elmin geri qalmasını bizim filosof alimlər və araĢdırmaçılarımız (professorlar S.Xəlilov, H.Quliyev, E.Əliyev, S.Əlisoy...) də tədqiq edirlər.
Karl Yaspersə görə, ―bəĢəriyyət eyni mənĢəyə və ümumi məqsədə malikdir‖. Əgər belədirsə, bəs onda səbəbi nədir ki, ġərq ilə Qərb biri-birindən bu qədər fərqlənir? Müasir dövrdə müsəlman ġərqinin elm və təhsildə geri qalmasının səbəbi nədir? Bu yazıda bu suallara cavab axtarılır.
Orta əsrlərdə Ġslam dünyasının bəĢər elminə böyük töhfələri olub. Ancaq bu töhfələr obyektiv dəyərləndirilməyib, əksinə bir sıra səbəblərdən, (o cümlədən, dini-siyasi) gözdənsalma təbliğatı aparılıb. Müsəlman dünyasının özü də bu təpkilərə layiqincə cavab verə bilməyib, bugünkü geriliyi demək olar ki, tarixi gerilik kimi qəbul edib. Bu cür mövqesizlik Sovet dönəminin ideologiyasına da uygun idi.
Ġslam dünyasındakı elmi fəaliyyəti düzgün qiymətləndirmək üçün 15 əsrlik dövr iki yerə bölünür:
1.Orta əsrlər islam dünyasında elm. www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu 45 2. Müasir islam dünyasında elm. Məsələyə bu cür yanaĢma bir tərəfdən bizə obyektiv nəticə çıxarmağa, ikinci tərəfdən gənclərimizə bugünkü geriliyin səbəbini izah etməyə imkan verir.
ORTA ƏSRLƏR ĠSLAM DÜNYASINDA ELM ―Qüvvət elmdədir baĢqa cür heç kəs Heç kəsə üstünlük eyləyə bilməz!‖
Nizami Gəncəvi Bu beytdən də görünür ki, zamanında islam dünyasında elmin böyük gücə malik olduğunu biliblər. Böyük Nizami bu misralarla o zamankı ictimai Ģüuru bədii formada ifadə edib. Orta əsr müsəlman elminin bəĢər elminə töhfəsi professor Həsən Quliyev tərəfindən kifayət qədər geniĢ araĢdırılıb. Ona Allahdan rəhmət diləyərək bu məqalədə onun bəzi fikirlərindən geniĢ istifadə edəcəyik.
Müsəlman mədəniyyətinin təĢəkkülünün obyektiv və tarixi səbəbləri olmuĢ və bu inkiĢaf bir sıra hadisələrin mürəkkəb qarĢılıqlı təsiri zəminində baĢ vermiĢdir. Bunlardan biri: 489-cu ildə Bizans imperatoru Zenonun fərmanı ilə məĢhur Edesa təbiətĢünaslıq və fəlsəfə məktəbi bağlanır və onun bütün nümayəndələri təqiblərdən qaçaraq, Sasanilər Ġranına köçür və Yunanıstandakı akademiya kimi yeni bir akademiya yaradırlar. 529- cu ildə digər Bizans imperatoru Yustinyan Afina akademiyasının fəaliyyətini qadağan edir və bu akademiya da Sasanilər Ģəhəri GündəĢapura köçür. Bu regionun baĢqa Ģəhərlərində də buna oxĢar elmi məktəblər fəaliyyət göstərir. Beləliklə, V əsrdən baĢlayaraq bugünkü müsəlman coğrafiyasında yunan elmi ənənələrinin
Yüklə 4,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|