MahirəNərimanqızı
Yüklə 5,95 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Ümumi psixologiya. Psixologiya 42 yazır. 1964-cü ildə M.Məhərrəmovun redaktorluğu ilə nəĢr olunan «Psixologiya» dərsliyi mühüm bir hadisə idi. 50-ci illərdən baĢlayaraq Azərbaycanda psixologiya elmi- nin yeni bir inkiĢaf mərhələsi baĢlayır. Bu dövrdə A.K. Abdul- layev, ġ.S. Ağayev aspiranturada, Ə.S. Bayramov, Ə.Ə. Əliza- də, Ə.Ə. Qədirov, M.Ə. Həmzəyev və digərləri psixologiya fa- kültəsində təhsil almıĢdır. Ġ.Ə. Seyidov, K.S. Əbilov, M.S. Nəcəfov, M.Ə. Həm- zəyev, M.M. Hacıyev 50-ci illərdə namizədlik dissertasiyaları müdafiə edirlər. 1963-64-cü tədris ilində V.Ġ. Lenin adına APĠ-də psixolo- giya kafedrası yenidən müstəqil fəaliyyətə baĢlayır. 1963- 1975-ci illərdə kafedraya görkəmli psixoloq ġ.S. Ağayev rəhbərlik edir.
asılı olaraq görmə qavrayıĢının dinamikası» mövzusunda nami- zədlik, 1967-ci ildə isə «Əmək, tərbiyə və inkiĢaf» mövzu- sunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmiĢdir. ġəxsiyyət psi- xologiyası, təlim psixologiyası, tərbiyə psixologiyası və s. sahələr üzrə tədqiqatlar aparmıĢ, dərsliklərin hazırlanmasında, kadrların yetiĢməsində önəmli rol oynamıĢ professor ġ.S. Ağayev müəyyən müddət V.Ġ. Lenin adına APĠ-nin rektoru olmuĢdur. 1960-70-ci illərdə sovet psixologiya elmində bir inkiĢaf mərhələsi baĢladı. Psixologiyanın müxtəlif sahələri üzrə tədqi- qatlar geniĢləndi. Gənc və istedadlı psixoloqlar Ə.S. Bayramov, T.Ə. Mus- tafayev, C.A. Təhmasib, Ġ.A. Fərəcov, A.U. Məmmədov, Q.E. Əzimov, R.M. Rəsulov, M.ġ. Əbdülov və baĢqaları namizədlik dissertasiyaları müdafiə etdilər. Bu dissertasiyalar www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs Mərkəz i Ümumi psixologiya. Psixologiya
43
psixologiyanın bir çox sahələrini əhatə etsə də əsas diqqət yaĢ və pedaqoji psixologiyaya yönəldilmiĢdi. 60-cı illərin sonu – 70-ci illərin əvvəlləri Azərbaycan psixologiya elmi üçün daha məhsuldar olmuĢdur. Ə.S. Bayra- mov, M.Ə. Həmzəyev, M.S. Nəcəfov, Ə.Ə. Qədirov, Ə.Ə. Əli- zadə müxtəlif mövzularda doktorluq dissertasiyaları müdafiə etmiĢlər. Bundan sonra 20 il müddətində Azərbaycanda psixo- logiya üzrə doktorluq dissertasiyaları müdafiə olunmamıĢdır. Yalnız 90-cı illərin ortalarından baĢlayaraq yenidən respublikada doktorluq dissertasiyaları müdafiə olunmağa baĢladı. Ə.T. BaxĢəliyev, S.Ġ. Seyidov, B.H. Əliyev, Ġ.M. Novruzlu, R.Ġ.Əliyev, G.K.Məmmədova, Ġ.Ə.Məmmədova doktorluq dissertasiyaları müdafiə etdilər. Azərbaycanda psixologiya elminin inkiĢafında 1947-48- ci tədris ilindən 1954-55-ci tədris ilinədək Azərbaycan Dövlət Universitetində təĢkil olunmuĢ məntiq-psixologiya Ģöbəsinin müstəsna rolu olmuĢdur. Bu müddət ərzində 150-dən artıq yük- sək ixtisaslı psixoloq kadrı oranın məzunu olmuĢdur. Onların sırasından Ə.S. Bayramov, Ə.Ə. Əlizadə, Ə.Ə. Qədirov, M.S. Nəcəfov, Q.E. Əzimov, M.ġ. Əbilov kimi tanınmıĢ alimlər çıxmıĢlar. Məhz onların sayəsində Azərbaycan psixologiya elmi mühüm inkiĢaf yolu keçmiĢdir. 1947-52-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin məntiq-psixologiya Ģöbəsini bitirənlərdən biri də professor
rov 1963-2001-ci illər ərzində Gəncə Dövlət Pedaqoji Ġnstitu- tunda dosent, kafedra müdiri, prorektor, rektor vəzifələrində çalıĢmıĢdır. Ə. Qədirov 2001-2003-cü illərdə Təhsil Problemləri Ġnstitutunda aparıcı elmi iĢçi kimi fəaliyyət göstərmiĢdir. O, 1961-ci ildə «Kiçik məktəbyaĢlı uĢaqlarda mücərrəd
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Ümumi psixologiya. Psixologiya 44 təfəkkürün inkiĢafı» mövzusunda namizədlik, 1974-cü ildə isə «KiçikyaĢlı məktəblilərdə mücərrədləĢdirmənin inkiĢafı» möv- zusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmiĢdir. Ə.Qədirov təlim-tərbiyə psixologiyasına dair çoxsaylı əsərlərin müəllifidir. 2003-cü ildə nəĢr etdirdiyi «YaĢ psixologiyası» dərsliyi isə ümumən Azərbaycan psixologiya elminin nailiyyətlərindən hesab olunur. Azərbaycan psixologiya elminin inkiĢafında əvəzsiz xidmətləri olan alimlərdən biri də professor Muxtar Əliş oğlu Həmzəyevdir (1929). O, 1952-ci ildə Azərbaycan Pedaqoji Ġnstitutunu bitirmiĢdir. 1956-cı ildə «Ġbtidai məktəbin II sinif Ģagirdlərində samitlər üzrə düzgün yazı vərdiĢlərinin təĢəkkül etməsi və inkiĢafının psixoloji xüsusiyyətləri» mövzusunda na- mizədlik dissertasiyası müdafiə etmiĢdir. Bundan sonra M.Həmzəyevin təlim-tərbiyə məsələləri ilə bağlı əsərləri nəĢr olunur. «Ailədə uĢaqların oyunlarına rəhbərlik» (1965), «Yazı təliminin bəzi məsələləri» (1961), «ġagirdlərin düzgün yazı vərdiĢlərinə yiyələnmə xüsusiyyətləri» (1984) və onlarla digər kitablar M.Həmzəyevin qələminin məhsulu olsa da, ümumən Azərbaycan psixologiya elminin nailiyyətləri hesab edilir. Onun «Pedaqoji psixologiya» (1991), «YaĢ və pedaqoji psixologiyanın əsasları» (2000-2003) və digər dərslikləri geniĢ istifadə olunan uğurlu dərsliklərdəndir. O, uzun müddət I sinif Ģagirdləri üçün «Ana dili» dərsliyinin müəlliflərindən biri olmuĢdur. M. Həmzəyevin fəaliyyətinin uzun və məhsuldar bir dövrü Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Pedaqoji Elmlər Ġnstitutu ilə bağlı olmuĢdur. O, 1956-74-cü illərdə baĢ elmi iĢçi, Ģöbə müdiri, psixologiya laboratoriyasının müdiri iĢləmiĢdir. 1974- 77-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi Ġns- titutunda kafedra müdiri olmuĢdur. 1978-ci ildən M.Həmzəyevin elmi fəaliyyəti Azərbaycan
Yüklə 5,95 Mb. Dostları ilə paylaş:
|