www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Ümumi psixologiya.
Psixologiya
403
403
403
403
403
403
403
403
403
pedaqogika və yaxud tərbiyə və təlimin humanistik
psixologiyası adlandırmaq olar (L.D.Stolyarenko). Bunların
məktəb təcrübəsində praktik Ģəkildə həyata keçirilməsi
məktəbdə psixoloji xidmətin nəticələrinin mühüm praktik
tələblərə uyğun olması, həmin psixoloji xidmət fəaliyyətinin
məktəbdə təlim və tərbiyənin səmərəliliyini əsaslı Ģəkildə
yüksəltməsini təmin etmək üçün burada psixoloji xidmətin
pedaqoji prosesin real Ģəraitinə uyğun, sistemli əsasda
aparılması zəruridir.
Məktəbə psixoloji xidmətin təĢkilinin sistemli xarakter
daĢıması üçün aĢağıdakı prinsiplərə əməl edilməsi tələb
olunur:
1.Sistemli məqsədəuyğunluq prinsipi. Bu prinsipə
görə məktəbdə psixoloji xidmətə daha ümumi olan «məktəb»
sisteminin tərkib hissəsi kimi baxmaq lazımdır. Burada
sistemyaradan komponent məqsəd və nəticədən ibarətdir
(məqsədə nail olmaq dərəcəsi kimi). «Məktəb» sistemində bu
cür məqsəd (və nəticə) Ģagird Ģəxsiyyətinin inkiĢafından
ibarətdir. Həmin sistemin tərkib hissəsi, o cümlədən psixoloji
xidmət ümumi istiqaməti konkretləĢdirən özünün spesifik
məqsədinə malik ola bilər.
2.Tamlıq prinsipi. Bu prinsipə görə psixoloji xidmət
bir tam sistem olan tədris müəssisəsinə istiqamətlənməli,
yönəlməli, onu əhatə etməlidir. Bu o deməkdir ki, psixoloji
xidmət məktəbdə oxuyan Ģagirdlərin tam əksəriyyətini (ən azı
70 %-ni) əhatə etməlidir.
3.PeĢə-pedaqoji fəallıq prinsipi. Bu prinsipə görə
məktəb müəllimləri məktəbə psixoloji xidmətin strukturunda,
onun həyata keçirilməsində fəal rol oynamalıdırlar. Bu zaman
müəllimin üzərinə Ģagirdlərlə fərdi psixoloji-pedaqoji iĢ
(məsləhət, korreksiya, tərbiyəvi iĢ) aparmaq vəzifəsi düĢür. Bu
prinsipin həyata keçirilməsi mahiyyət etibarilə klassik fərdi
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Ümumi psixologiya. Psixologiya
404
404
psixoloji məsləhət modeli olan «psixoloq-Ģagird» modelindən
xüsusi model olan «psixoloq-müəllim-Ģagird» modelinə
keçmək deməkdir. Bu modelin həyata keçirilməsi müəllimdən
yüksək peĢəkarlıq tələb edir.
4.Kifayət qədər məhdudluq prinsipi. Bu prinsip
diaqnostik metodikanı seçməklə bağlıdır. Bu prinsipə görə
konkret məktəbdə Ģagirdlərin bir Ģəxsiyyət kimi və tədris-
idrak fəaliyyətinin subyekti kimi öyrənilməsinin sistemi
yaradılmalıdır. SeçilmiĢ metodika vaxta qənaət nöqteyi-
nəzərdən olduqca qısa olmalıdır. Bununla yanaĢı olaraq
yaradılan metodik sistem kifayət qədər tam olmalıdır ki,
Ģəxsiyyətin strukturunun bütün komponentlərinin: psixi
proseslərin, emosional sahənin, Ģəxsiyyətin xassələrinin,
motivləĢməsinin psixodiaqnostik tədqiqini həyata keçirməyə
imkan versin.
5.QarĢılıqlı əlaqə prinsipi. Bu prinsipə görə psixoloq,
müəllim və məktəb rəhbərlərinin fəaliyyəti təkcə onların
fəallıq dərəcəsi ilə məhdudlaĢmamalıdır. Məktəb sisteminin
ünsürləri kimi onların qarĢılıqlı əlaqəsinə də xüsusi yer
verilməlidir.
6.ĠnkiĢaf prinsipi. Bu prinsip mərkəzi sistemyaradıcı
komponentdir. Lakin müasir məktəb təcrübəsində «inkiĢaf»
heç də həmiĢə kompleks vəzifə kimi anlaĢılmır. Burada çox
vaxt əqli və Ģəxsiyyətin inkiĢafında disbalans özünü göstərir,
birinciyə daha çox üstünlük verilir.
Qeyd olunan prinsiplərə əməl edilməsi məktəbə
psixoloji xidmətin səmərəli Ģəkildə həyata keçirilməsinə
imkan yaradır.
Bəs məktəbə psixoloji xidmət hansı mərhələlərdə həyata
keçir?
Mövcud psixoloji ədəbiyyatda qeyd olunan prinsipləri
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Ümumi psixologiya.
Psixologiya
405
405
405
405
405
405
405
405
405
əsas götürməklə məktəbdə psixoloji xidmətin aĢağıdakı
mərhələlər üzrə həyata keçirilməsini məqsədəuyğun sayırlar.
1.Birinci mərhələ bir növ məktəbdə psixoloji xidmətin
ilkin mərhələsi olub bunun düzgün həyata keçirilməsindən
onun sonrakı davamı çox asılıdır. Ġlkin mərhələdə əvvəlcədən
seçilmiĢ psixodiaqnostik metodların köməyi ilə imkan
daxilində
məktəbin
bütün
Ģagirdləri
yoxlamadan
keçirilir.Məktəb daxilində bu cür ekspres diaqnostikanın
aparılmasını direktorun müavinlərindən biri təĢkil edir.
2.Psixodiaqnostika prosedurasının aparılması ilə bir
vaxtda məktəbin müəllimləri üçün psixoloji-pedaqoji
seminarlar seriyası keçirilir. Adətən, 4-5 bu cür seminar
keçirilir. Bu məĢğələlərin məqsədi müəllimləri aparılacaq
iĢlərlə tanıĢ etmək, Ģagirdlərin hansı cəhətlərini öyrənməklə
tanıĢlıq, metodikalarla tanıĢ olmaq, diaqnostikadan keçiriləcək
keyfiyyət, xassə və proseslərin psixologiyasını qısaca
nəzərdən keçirməkdən ibarət olur.
3.Diaqnostik iĢlər baĢa çatdıqdan sonra əldə edilmiĢ
nəticələrin iĢlənməsi həyata keçirilir. Hər bir Ģagird haqqında
məlumat sinfin xüsusi psixoloji xəritəsində qeyd olunur.
Psixoloji xəritələr adətən psixologiya kabinetində saxlanılır.
4.Əldə edilmiĢ nəticələr psixoloq tərəfindən təhlil
edildikdən və yoxlanılan bütün siniflər üzrə psixoloji xəritələr
doldurulduqdan sonra daha mühüm mərhələ – əldə edilmiĢ
nəticələrin psixoloq və müəllimlər tərəfindən birgə təhlili
mərhələsi baĢlayır. Bu iĢ aĢağıdakı Ģəkildə həyata keçirilir:
4.1.Bütün siniflər üzrə fərdi («psixoloq-sinif rəhbəri»
diadında) qrafik tərtib olunur. Psixodiaqnostikanın psixoloji
xəritələrdə əks olunan nəticələrinin təhlili prosesində sinif
rəhbəri psixoloqun köməyi ilə sinifdəki psixoloji iqlimi
müəyyənləĢdirir və bu və ya digər Ģagirdə fərdi yanaĢmağın
Dostları ilə paylaş: |