MahirəNərimanqızı



Yüklə 5,95 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə216/219
tarix17.09.2017
ölçüsü5,95 Mb.
#20
1   ...   211   212   213   214   215   216   217   218   219

www.elmler.net

 - 


Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

              Ümumi psixologiya. Psixologiya

 

418 



418 

əgər  süjet  düzgün  ardıcıllıqla  tərtib  olunarsa  uĢağa  həmin 

hadisəyə ad verməsini təklif etmək lazımdır. 

Bu cür iĢin köməyi ilə uĢağın Ģəraitin gizli mənasını nə 

dərəcədə uyğün Ģəkildə anladığını aĢkara çıxarmaq mümkündür. 

Əgər  uĢaq  süjeti  düzgün  tərtib  etməyibsə,  onu  yerinə 

yetirdiyi iĢə görə tərifləmək, sonra köməkçi suallar vasitəsilə 

ardıcıllığı düzgün baĢa düĢməsinə nail olmaq lazımdır. 

Bundan  sonra  baĢqa  (üçüncü)  tapĢırığın  yerinə 

yetirilməsinə  baĢlamaq  olar. Burada Vekslerin testlərinə  daxil 

olan "Koos kubikləri" testindən istifadə etmək mümkündür. 

Nəhayət,  «məktəbə  hazırlığın  diaqnostikasını»  vermək 

üçün  "Dördüncü  artıq  əĢya  hansıdır?"  tapĢırığını  yerinə 

yetirməkdən  istifadə  etmək  olar.  Bu  metodika  psixologiya 

sahəsində  çalıĢan  mütəxəssislərə  yaxĢı  məlumdur  və  onlar 

tərəfindən  geniĢ  tətbiq  olunur.  Bu  zaman verilmiĢ dörd əĢya 

(və ya onların Ģəkli) arasında birinin artıq olduğu bildirilir və 

yoxlanandan tələb olunur ki, onu tapsın və götürsün. Məsələn, 

a)  karandaĢ,  çanta,  dəftər,  Ģlyapa  Ģəkilləri,  b)  stol,  stul,  kitab 

Ģkafı, çaynik Ģəkilləri və s. 

Beləliklə,  bu  tapĢırığın  əsasında  anlayıĢ  əlamətinə  görə 

təsnif  etmək  dayanır.  Məktəbə  hazırlıqla  əlaqədar  həmin 

metodikanı  tətbiq  edərkən  burada  bir  qədər  baĢqa  məqsəd 

güdülməlidir. Burada uĢağın nəyi artıq sayması deyil, tanıĢ və 

ya  az  tanıĢ  olduğu  əĢyalar  haqqında  nə  deməsi  mühüm 

əhəmiyyətə  malikdir.  Bununla  yanaĢı  olaraq  uĢağın  həmin 

tapĢırığı,  iĢ  tərzini  necə  yerinə  yetirməsi  də  nəzərdə  tutulan 

cəhətlərdəndir. 

Bütün  bu  yollarla  aparılan  yoxlama  iĢi  uĢağın  məktəbə 

hazırlıq  səviyyəsini  aĢkara  çıxarmağa,  bu  sahədə  onun 

valideyinə  və  gələcək  müəlliminə  müvafiq  məsləhətlər 

verməyə imkan yaradır. Bununla yanaĢı olaraq həmin qeydlər 

uĢaq  üçün  tərtib  olunacaq  psixoloji  xəritənin  əsasını, 

baĢlanğıcını təĢkil edir. 

Məktəbə  psixoloji  xidmət  sahəsində  diqqəti  cəlb  edən 

cəhətlərdən  biri  də  çətin  tərbiyə  olunan  ("çətin")  uşaqlarla 




www.elmler.net

 - 


Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

Ümumi psixologiya.

 

Psixologiya

 

 



419 

419 


419 

419 


419 

419 


419 

419 


419 

aparılan  işdir.  Burada  birinci  növbədə  əsas  diqqət  Ģəxsiyyəti 

sosial  cəhətdən  deformasiyaya  uğrayan,  asosial  uĢaqların 

vaxtında  diaqnostikasını  verməyə  yönəldilməlidir.  Bu  zaman 

uĢaqda 


"çətinliyin" 

yaranması 

səbəblərinin 

aĢkara 


çıxarılmasına  da  xüsusi  diqqət  yetirilməlidir.  Bütün  bunların 

əsasında  və  uĢağın  fərdi  xüsusiyyətlərini  nəzərə  almaqla 

onunla  aparılacaq  tərbiyəvi  iĢ  sistemi  müəyyənləĢdirilməlidir. 

Bu  barədə  kitabın  ikinci  bölməsində  danıĢıldığı  üçün  burada 

geniĢ bəhs olunmağı lazım bilmədik. 

Məktəb  psixoloqu  tərəfindən  ailələrlə  aparılan  iĢ. 

Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi məktəbə psixoloji xidmətin əsas 

istiqamətlərindən birini psixoloqun müəllimlərlə, valideynlərlə 

və  Ģagirdlərlə  apardığı  konsultativ  iĢlər  təĢkil  edir.  Məlum 

olduğü  kimi,  təlim  fəaliyyətinin  müvəffəqiyyəti,  Ģagird 

Ģəxsiyyətinin  formalaĢması  və  inkiĢafı  onun  böyüdüyü  və 

tərbiyə aldığı ailə mühitinin xüsusiyyətindən çox asılıdır. 

Ailə  və  məktəb  iki  əsas  sosial  institut  kimi  uĢaqların 

təlim-tərbiyə  və  sosiallaĢma  prosesinə,  Ģəxsiyyətinin 

inkiĢafına əsaslı təsir göstərir. Ona görə də ailə tərbiyəsindən 

çox  Ģey  asılıdır.  Təcrübə  göstərir  ki,  bəzi  ailələrdə  uĢağın 

tərbiyəsi üçün zəruri olan psixoloji Ģərait  yaradılmadığı, onun 

psixoloji  xüsusiyyətləri  nəzərə  alınmadığına  görə  bir  sıra 

çətinliklər  meydana  çıxır.  Bu  cür  çətinlikləri  aradan 

qaldırmaqda  ailəyə  psixoloji  xidmətin  rolu  böyükdür.  Adətən, 

valideynlər  uĢaqla  əlaqədar  hər  hansı  bir  problemə  rast 

gəldikdə kömək üçün məktəbə, məktəb psixoloquna müraciət 

edirlər.  Bu  zaman  əksər  hallarda  uĢağın  ehtiyacı  və  tələbi 

nəzərə alınmır. Bütün bunları nəzərə alaraq məktəb psixoloqu 

Ģagirdlərin 

davranıĢı, 

onların 


Ģəxsiyyətdaxili 

vo 


Ģəxsiyyətlərarası  münaqiĢə  problemləri  ilə  məĢğul  olarkən 

uĢağın  yaĢadığı  və  tərbiyə  aldığı  ailə,  həmin  ailə  üzvləri 

arasındakı  qarĢılıqlı  münasibət  və  s.  ilə  də  maraqlanmalıdır. 

Buradan  çıxıĢ  edərək  psixoloq  öz  xidmətini  göstərməlidir. 

Lakin  bütün  ailələr  psixoloqun  onun  övladı  ilə  müvafiq  iĢ 



www.elmler.net

 - 


Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

              Ümumi psixologiya. Psixologiya

 

420 



420 

aparmasına,  yeri  gəldikdə  valideynlərə  lazımi  məsləhət 

verməsinə eyni cur yanaĢmırlar. 

Bəzi  ailələr  özləri  psixoloqun  övladlarının  Ģəxsiyyətini 

tənzim  etməsi  ilə  maraqlanır  və  bu  sahədə  ona  Ģərait 

yaradırlar,  baĢqa  ailələr  bu  sahədə  neytral  mövqe  tutur, 

bəziləri  də  bu  iĢə  hər  yolla  mane  olurlar.  Ona  görə  də 

psixoloqun  iĢi  həmiĢə  istədiyi  kimi  gedə  bilmir.  Xüsusilə 

uĢağın  tərbiyəsi  və  onun  Ģəxsiyyətinin  inkiĢafı  üçün  müvafiq 

Ģərait  olmayan  ailələrlə  iĢ  zamanı  bu  çətinlik  özünü  qabarıq 

Ģəkildə  göstərir.  Belə  ailələrin  müxtəlif  tipləri  mövcud  ola 

bilər  ki,  onların  hər  birində  psixoloqun  yerinə  yetirəcəyi  iĢ  o 

birilərindən  fərqlənir.  Bu  cür  ailələrin  aĢağıdakı  tiplərinə  rast 

gəlmək  mümkündür:  1)  boĢanma  ərəfəsində  olan  ailələr,  2) 

boĢanmıĢ  ailələr,  3)  Ģəxsiyyətlərarası  və  Ģəxsiyyətdaxili 

munaqiĢələri  həll  olunmamıĢ  ailələr,  4)  əxlaq,  ictimai 

münasibət  normalarına  uyğun  olmayan  sərvət  və  normalar 

sistemi formalaĢmıĢ ailələr. Psixoloqun həmin ailələrdən gələn 

uĢaqlarla müvafiq iĢ apara bilməsi  üçün həmin ailələr, orada 

uĢaqların  tərbiyəsi  üçün  yaradılan  Ģəraitin  xüsusiyyətləri  ilə 

ətraflı tanıĢ olması zəruridir. 

Adətən,  birinci  tip  ailələrdə  uĢaqların  tərbiyəsi  və 

sosiallaĢması  üçün  yaranmıĢ  Ģəraitin  xarakterik  xüsusiyyəti 

bundan ibarətdir ki, həmin ailələrdə uĢaqlar artıq kəskin, açıq 

xarakter  almıĢ  ailə  münasibətlərindəki  münaqiĢələrə  cəlb 

olunurlar. 

Onlar  münaqiĢədə  olan  valideynlərinə  öz 

münasibətlərini bildirməyə məcbur olurlar. Bütün bunlar həmin 

ailədəki  uĢaqların  psixoloji  və  mənəvi  zədə  almasına,  eləcə 

də  məktəbdəki  fəaliyyətinə  mənfi  təsir  göstərməsinə  səbəb 

olur. 

Məktəb  psixoloqunun  vəzifəsi  bu  cür  Ģəraitə  düĢən 



Ģagirdləri müəyyənləĢdirmək və  onlarla  psixoloji  məsləhət  iĢi 

aparmaqdan  ibarətdir.  Bu  sahədə  aparılan  iĢ  uĢağın  özünü 

qiymətləndirməsini  təshih  etməyə,  günahkar  olmaq  fikrini, 

hissini aradan qaldırmağa yönəldilməlidir. Psixoloq uĢağın öz 

gələcəyini  daha  nikbin  təsəvvür  etməsinə  köməklik  göstərə 



Yüklə 5,95 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   211   212   213   214   215   216   217   218   219




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə