Kognitiv lingvistikaning asosiy
maqsadi
– “tilni tadqiq qilish orqali bilimlarning turli strukturalariga
kirib borish hamda til va ular o‘rtasidagi bog‘liqliklarni tavsiflash”dan
iboratdir.
189
Kognitiv lingvistikaning bosh tadqiq obyekti sifatida kognitiv
faoliyat sifatidagi til qatnashadi, zero til “bilishning ajralmas qismi
bo‘lib, madaniy, psixologik, kommunikativ va funksional faktorlarning
o‘zaro aloqasini aks ettiradi”.
190
Kognitiv lingvistika XX asrning ikkinchi yarmidan boshlab
juda tez rivojlandi. U
kognitiv fan
zamirida shakllandi. Kognitiv fan
fanlararo bog‘liqlik xususiyatiga ega fan bo‘lib, u “insonning kognitiv
imkoniyatlarini yagona mental mexanizmga birlashtirish va ularning
o‘zaro aloqasi hamda o‘zaro ta’sirining umumiy prinsiplarini tadqiq
qilish bilan shug‘ullanadi”.
191
Kognitiv lingvistikaning paydo bo‘lishi
tadqiqotchilarning borliq, tafakkur, ong va tilning o‘zaro aloqasi hamda
fikr ijod qiluvchi va nutqni vujudga keltiruvchi insonga bo‘lgan
qiziqishining o‘sishi bilan bog‘liqdir. Bu bilan bog‘liq ravishda til
“borliqning inson aqli tomonidan qay tarzda ko‘rilganligi va
tushunilganligini,borliq ong tomonidan qay tarzda qayta ishlanib,
kategorizatsiya qilinganligini aniqlovchi vosita” sifatida qarala
boshlandi.
192
“Ong, -deb yozadi E.S.Kubryakova, bu miyaning shunday tarkib
toptiruvchi infrastrukturasiki, unda inson hayoti davomida to‘planilgan
tasavvurlar, taassurotlar, his-tuyg‘ular va fikrlar ko‘rinishidagi
188
Болдырев Н.Н.
Кўрсатилган мақола. –С.22.
189
Болдырев Н.Н.
Кўрсатилган мақола. –С.23.
190
Кравченко А.В.
Когнитивная лингвистика сегодня: интеграционные процессы и проблема
метода // Вопросы когнитивной лингвистики. –Тамбов, 2004. –С.37.
191
Dostları ilə paylaş: |