“Матн лингвистикаси” фани бўйича ўқув қўлланма яратилмоқда

jinlanganman,
men – o‘tman, 
olovman! 2.Miryoqub Akbarali mingboshini haqir ko‘radi, xo‘rlaydi, 
uning 
itlanishi
dan kuladi. 3.
Bahorlashib
bir borib kelaman, deb yurib 
edim. (Cho‘lpon) 4.Shu boisdan Tarlonni oshiqcha 
zarbalamadim
. 
5.Bajarajak yumushlarimni bot - bot 
bayonlaydi
. 6.
Ta’tillanib 
podayotoqqa
bordim. (T.Murod) 
 
Sheva so‘zlari 
Yozuvchilar o‘z qahramonlarini o‘zlari yashaydigan hudud va 
muhitdan ayirmagan holda, hayotdagidek ishonarli va jonli tasvirlash 
ehtiyojidan kelib chiqib shevaga xos so‘zlarni ishlatadi. Sheva so‘zlari 
mahalliy kolorit, hududiy mansublikni o‘zida aniq aks ettirish bilan 
birga «badiiy nutqda muayyan estetik funksiyani bajaradi. Biroq 
dialektizmlarning estetik qimmat kasb etishi ularning badiiy nutqdagi 
me’yori, qanday ishlatilishi va ayni paytda qanday dialektizmlarning 
qo‘llanishi bilan bog‘liqdir.»
157
Tilshunoslikka oida adabiyotlarda shevaga xos birliklarning 
fonetik, leksik va grammatik dialektizmlar sifatida tasnif qilinganligini 
kuzatish mumkin. 
Fonetik dialektizmlar
asosan, tovushlarni 
o‘zgartirib qo‘llash, tovush orttirilishi, tovush tushishi va tovushlarni 
qavatlab qo‘llash
 
ko‘rinishlarida namoyon bo‘ladi. Masalan: 
1.
Zebining qish ichi siqilib, zanglab chiqqan ko‘ngli bahorning iliq 
hovuri bilan ochila tushgan; endi, ustiga poxol to‘shalgan aravada 
bo‘lsa ham, allaqaylarga 
tala
-qirlarga chiqib yayrashni tusay 
boshlagan edi 
(Cho‘lpon). 2.
Enaxonlarning butun oilasi yoyilgan 
qopning 
tegrasida 
jugari
 
uqalab 
o‘tirardilar
. 
(Cho‘lpon) 
157