Mavzu: Jahon moliyaviy iqtisodiy inqirozi davrida bank kapitali va uning samaradorligini oshirish yo’llari
Yüklə 0,84 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.1. 2009-2012 yillarga mo‘ljallangan inqirozga qarshi choralar dasturida belgilangan ustuvor vazifalarni amalga oshirishda bank tizimining tutgan o‘rni
| Ishning tarkibi va hajmi.
Bitiruv – malakaviy ish kirish, to‘rt bob, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxatidan iborat. 1-bob. Bank kapitalining iqtisodiy mohiyati va tarkibi. 1.1. 2009-2012 yillarga mo‘ljallangan inqirozga qarshi choralar dasturida belgilangan ustuvor vazifalarni amalga oshirishda bank tizimining tutgan o‘rni Barcha sohalarda bo‘lgani kabi moliya bozorida, shu jumladan, bank sektorida o‘tkazilayotgan islohotlar natijasida sezilarli siljishlar va o‘zgarishlar amalga oshirilmoqda. Bu o‘zgarishlar mustaqillik yillarida jahon andozalariga mos keladigan bank tizimini bosqichma-bosqich barpo etish bilan hamohang tarzda davom ettirilmoqda. Har qanday mamlakat iqtisodiyotining tayanadigan asosiy ustunlaridan biri bo‘lib moliyaviy jihatdan mustahkam va barqaror faoliyat ko‘rsatuvchi bank tizimi hisoblanadi. Shuning uchun mustaqil davlatning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish darajasi va kelajakdagi taraqqiyoti avvalo mazkur mamlakatda barpo etilgan va muntazam ravishda takomillashtirilib boriladigan bank tizimining faoliyatiga bog‘liqdir. Banklarning o‘ziga xos xususiyati shundaki, ular o‘z mablag‘lari bilangina emas, balki omonatchilar va kreditorlar, aksiyadorlar hamda mijozlar ularga ishonib topshirgan mablag‘lar bilan, ya’ni keng jamoatchilik bilan ish ko‘radi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida bank tizimi eng zarur jamoatchilik muassasalari tizimlaridan biri ekan, har qanday bankning muvaffaqiyatsizligi butun jamiyat miqyosida pul taklifi qisqarishi, to‘lov tizimi buzilishi hamda hukumat yirik va kutilmagan majburiyatlarining vujudga kelishi kabi salbiy makroiqtisodiy oqibatlarga olib kelishi mumkin. O‘zbekiston Respublikasining ijtimoiy yo‘naltirilgan bozor iqtisodiyotiga o‘tish jarayoni ko‘pgina muhim iqtisodiy islohotlarning tarkibiy qismi sifatida bank tizimida ham chuqur o‘zgarishlarni amalga oshirilishini va iqtisodiyotni pul-kredit vositalari orqali tartibga solishning bir butun mexanizmini yaratilishini taqozo etmoqda. Prezidentimiz tomonidan belgilab berilgan 2009 yilda mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning eng muhim ustuvor vazifalarini amalga oshirish yuzasidan ko‘rilgan chora-tadbirlar natijasida iqtisodiyotni barqaror, muvozanatli va izchil rivojlantirishning belgilangan prognozlariga erishildi hamda makroiqtisodiy ko‘rsatkichlarning mutanosibligi ta’minlandi. Markaziy bank tomonidan amalga oshirilgan kat’iy pul- kredit siyosati makroiktisodiy barqarorlikni mustahkamlashga qaratildi. Jahonda ro’y berayotgan global moliyaviy-iqtisodiy inqiroz hali-hanuz dunyo mamlakatlarining iqtisodiyotiga jiddiy salbiy ta’sir ko’rsatib kelmoqda.Shu bois mamlakatimizda amalga oshirilayotgan oqilona iqtisodiy siyosatda jahon moliyaviy iqtisodiy inqirozining salbiy oqibatlarini bartaraf etishga ,iqtisodiyot real sektori bazaviy tarmoqlarining barqaror ishlashini ta’minlashga a’lohida etibor qaratilgan. Hususan , mamlakatimizda Prezidentimiz rahbarligida ishlab chiqilgan “2009-2012 yillarga mo’ljallangan Inqirozga qarshi choralar dasturi” fikrimizning yaqqol dalilidir. Muhtaram Yurtboshimiz ta’biri bilan aytganda, hukumatimiz tomonidan 2009-2012 yillarga mo’ljallab qabul qilingan mazkur dasturning inqiroz ta’sirini yumshatish va bartaraf etishda bugungi kundagi roli va ahmiyati katta bo’lmoqda. Zero, Inqirozga qarshi choralar dasturidagi asosiy yo’nalishalrdan biri ham aynan iqtisodiyot real sektori korxonalarining barqaror ishlashini taminlash va ularning eksport salohiyatini mustahkamlashdan iborat bo’lib, bunda banklarning investitsiyaviy faolligini oshirishga alohida etibor qaratilgan. Aytish kerakki, Inqirozga qarshi choralar dasturi ijrosi yuzasidan bank tizimi tomonidan reaj sektorning bazaviy tarmoqlari va eksport qiluvchi korxonalarning barqaror ishlahsini taminlash yuzasidan bir qator ishlar amalga oshirildi. Avvalambor, bunda tijorat banklarini barqaror va uzoq muddatli resurs bazasi bilan taminlash uchun ularning ustav kapitalini oshirishga asosiy etibor qaratildi. Birgina 2009 yilning o'zida etakchi banklarning nizom jamg'armalarini oshirish uchun qo'shimcha ravishda 500 mlrd. so'mdan ortiq davlat mablag'lari ajratildi. Xususan, O'zbekiston Respublikasi Prezidentining tegishli Farmon va qarorlariga asosan Xalq banki, Asakabank, “O'zsanoatqurilishbank”, “Mikrokreditbank”, “Agrobank”, “Qishloq qurilish bank”larning ustav kapitallarini belgilangan parametrlarga etkazish borasidagi ishlar davom ettirilib: - Davlat tijorat Xalq bankining ustav kapitali 130 mlrd. so'mga; - “O'zsanoatqurilishbank” aktsiyadorlik-tijorat bankining ustav kapitali 110 mlrd. so'mga; - “Mikrokreditbank” aktsiyadorlik-tijorat bankining ustav kapitali 150 mlrd. so'mga; - “Agrobank” aktsiyadorlik-tijorat bankining ustav kapitali 100 mlrd. so'mga; - “Qishloq qurilish bank” aktsiyadorlik-tijorat bankining ustav kapitali 90 mlrd. so'mga; - “Asaka” davlat aktsiyadorlik-tijorat bankining ustav kapitali 300 mlrd. so'mga etkazildi. Shuningdek, davlat-tijorat Xalq bankining ustav kapitalini 2009-2012 yillarda 200 mlrd. so'mga, “Qishloq qurilish bank” aktsiyadorlik-tijorat bankining ustav kapitalini 150 mlrd. so'mga etkazish borasida tegishli chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. Banklar ustav kapitaliga xususiy kapitalni jalb qilishga qaratilgan chora-tadbirlar doirasida «Toshkent» RFBning listingiga kiritilgan banklar soni 18 taga etdi va 2009 yil davomida ularning 17,4 mlrd. so'mlik aktsiyalari bevosita fond birjasida investorlarga sotildi. Amalga oshirilgan chora-tadbirlar natijasida bugungi kunga kelib O'zbekiston bank tizimi xalqaro talablarga javob beradigan barqaror tizimlardan biriga aylanib, ayni paytda u belgilangan qator normativlar bo'yicha mustahkam pozitsiyaga ega bo'ldi Bugungi kunda O’zbekiston bank tizimi xalqaro talablarga to’liq javob beradigan eng barqaror tizimlardan biridir va ayni paytda belgilangan qator ko’rsatkichlar bo’yicha mustahkam mavqeiga ega. Jumladan, bugungi kunda respublikamiz tijorat banklari kapitalining yetrlilik darajasi 23 foizdan oshadi va bank nazorati bo’yicha Bazel qo’mitasi tomonidan belgilangan xalqaro standartlardan qariyb 3 barobar ko’pdir. Shuni alohida takidlash lozimki, jahonda ro’y berayotgan inqiroz davrida boshqa davlatlarda bank tizimi keskin qiyinchiliklarga duch kelgan bir paytda, aktivlari mamlakatimiz bank tizimining 90 foizini tashkil etdigan barcha yirik tijorat banklari “Fitch Reytings” , ”Mudis”, “Standart end Purs” kabi yetakchi xalqaro reyting kompaniyalarining “barqaror” degan yuqori reyting bahosini olishga muaffaq bo’ldi. Tijorar banklarining barqarorligi va ularning uzoq muddatli resurs bazasining kengayishi, o’z navbatida, banklar tomonidan iqtisodiyotning real sektori korxonalaring qo’llab quvvatlash bo’yicha, birinchi navbatda ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish hamda mamlakatimizda ishlab chiqarilgan mahsulotlarga ichki talabni rag’batlantirish bo’yicha imkoniyatlarni kuchaytirishga mustahkam zamin yaratdi. Tijorat banklarining kapitallashuv darajasi Hukumat tomonidan 2009-2012 yillarga mo‘ljallab qabul qilingan Inqirozga qarshi kompleks chora-tabdirlar dasturi respublika bank-kredit tizimida inqiroz ta’sirini yumshatish va bartaraf etishda muhim ahamiyatga ega bo‘ldi. Jahonning ko‘plab mamlakatlarini qamrab olgan moliyaviy inqiroz ko‘lami kengayotganiga qaramay, O‘zbekiston bank tizimi ishonchliligi va barqaror rivojlanayotgani, xorijiy moliyalashtirish manbalariga qaram emasligi va tashqi inqiroz holatlarining Davom etayotgan jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozini va uning mamlakatimiz iqtisodiyotiga ta’sirini e’tiborga olgan holda, bank-moliya tizimining barqarorligini ta’minlash muhim ustuvor vazifa bo‘lib qolmoqda. Bu o‘rinda gap banklarning kapitallashuvi va investitsiyaviy faolligini yanada oshirish, iqtisodiyotdagi tarkibiy o‘zgarishlarning ustuvor yo‘nalishlarini qayta tiklash va kengaytirish, ishlab chiqarishni modernizasiya qilish, texnik va texnologik yangilashga qaratilgan kreditlash hajmini oshirish haqida bormoqda. Yüklə 0,84 Mb. Dostları ilə paylaş:
|