Мцяллифдян
Yüklə 4,29 Mb. Pdf görüntüsü
|
~ 50 ~
Ģərab zavodunu, Göygöl Ģərab zavodunu, ġəmkir konyak zavodunu, Qaraçanax Ģərab zavodunu, Çinarlı Ģərab zavodunu və s. göstərmək olar. Müasir dövrün tələblərinə uyğun yenidən qurulmuĢ Gəncə 2 saylı ASC, ġərq ulduzu ATSC, Göygöl Ģərab zavodu və b. göstərmək olar. Bölgədə yüksək keyfiyyətli desert Ģərablar - Qaraçanax, Azərbaycan; portveynlər - AlabaĢlı, Ağstafa; süfrə Ģərabları – Sadıllı və s. istehsal olunur. Dağlıq ġirvan zonasında geniĢ becərilən yerli sortlardan Mədrəsə və ġamaxı Mərəndisini; gətirilmə sortlardan Rkasiteli, Aliqote, Ağ Muskat, Kaberne Sovinyon və s; süfrə sortlarından Təbrizi, Ağ Xəlili, Ağ KiĢmiĢi və s. göstərmək olar. Mədrəsə üzüm sortundan ―ġamaxı‖ adı ilə Kaqor tipli desert Ģərab və ―Mədrəsə‖ adlı turĢ süfrə Ģərabı hazırlanır. Aran zonasında tünd və desert Ģərablar istehsalı üçün ġirvanĢahı, Rkasiteli, Ağ Muskat, Çəhrayı Muskat, Kaberne Sovinyon və s; təbii Ģərablar və üzüm Ģirəsi üçün BayanĢirə, Rkasiteli üzüm sortları becərilir. Bölgənin əsas yerli üzüm sortları Ağ Ģirə və ġirvanĢahıdır. ġirvanĢahı üzüm sortundan Kürdəmir üsulu ilə dünya Ģöhrətli ―Kürdəmir‖ kaqoru istehsal olunur. Yuxarı Qarabağ bölgəsində yerli üzüm sortlarından BayanĢirə, Xındoqnı, ġirvanĢahı; gətirilmə sortlardan Rkasiteli, Ağ Pino, Çəhrayı Muskat və s. becərilir. Qarabağın Aran hissəsində becərilən Rkasiteli üzüm sortundan ―Mil‖ adlı yüksək keyfiyyətli desert Ģərab istehsal olunur. Son 25 ildə Azərbaycanda üzüm əkmələri altında olan sahələrdə 20 dəfəyə yaxın azalma müĢahidə olunmuĢdur. 1985-ci ildə ölkədə üzümlüklərin sahəsi 267,8 min ha, ümumi üzüm məhsulu 1789,6 min ton olmuĢdursa, 2005-ci ildə bu göstəricilər uyğun olaraq 9,6 min ha və 79,7 min ton təĢkil etmiĢdir. 2005-ci ildə azalma özünün ən son məqamına çatmıĢ və sonrakı illərdə stabil Ģəkildə yüksəlmə meyilləri müĢahidə olunmağa baĢlanmıĢdır. 2009-cu ildə üzümlüklərin sahəsi 14,9 min ha və ümumi yığım 129,2 min ton olmuĢdur (Ģəkil 1.2, 1.3). 1995-ci ildən indiyə qədər nəzərə çarpan mühüm göstəricilərdən biri hektardan məhsuldarlıq olmuĢdur. Son 40 ildə bu göstəricidə 2 dəfədən çox artım olmuĢdur. ~ 51 ~
Şəkil 1.2. Respublikada üzümlüklərin sahəsi (2005-2009-cu illər)
Üzümçülüklə respublikanın 10 iqtisadi bölgəsi məĢğul olsa da, brendi (konyak) yalnız 5, üzüm Ģərabları isə 7 iqtisadi bölgədə istehsal olunur. Istər brendi istərsə də Ģərab istehsalında Gəncə- Qazax iqtisadi rayonu öndədir.
Şəkil 1.3. Respublikada üzüm istehsalı (2005-2009-cu illər)
Yalnız bir faktı qeyd etmək yerinə düĢər ki, 2009-cu ildə ~ 52 ~
Respublika üzrə istehsal olinan brendinin (konyakın) 80%-i, üzüm Ģərablarının isə 50%-ə yaxını Gəncə-Qazax iqtisadi rayonunun payına düĢmüĢdür. Üzüm Ģərabları istehsalına gəldikdə 2005-ci ildən 2008-ci ilədək istehsalda artım, 2009-cu ildə isə bir qədər enmə müĢahidə olunduğunu qeyd edə bilərik (Ģəkil 1.4). Belə tərəddüdləri üzümlüklərin sahəsinə və yığılan məhsula aid etmək olmur. 2005- ci ildən üzümlüklər və üzüm istehsalının yüksələn xətt üzrə artımı müĢahidə olunmuĢdur.
Respublika üzrə nəzər salsaq görərik ki, brendi (konyak) istehsalı 2005-ci ildən 2007-ci ilə qədər artaraq özünün ən yüksək məqamına çatmıĢdır. 2007-ci ilə nəzərən 2008-2009-cu illərdə 50- 80%-ə yaxın azalma müĢahidə olunmuĢdur. Bu əvvəllər saxlanmaya qoyulan konyak spirtinin əsasən realizə olunması və yeni istehsal olunanların isə saxlanmağa qoyulması ilə bağlı ola bilər (Ģəkil 1.5).
~ 53 ~
Buradan belə nəticəyə gəlmək olar ki, istehsal olunan üzümün heçdə hamısı emala verilməyib, təzə halda istifadə olunur. Digər tərəfdən isrehsal olunan Ģərab-konyak məhsullarının müəyyən hissəsi gələcək məhsullar hazırlanması məqsədilə yetiĢdirilməyə qoyulur. Üzümlüklərin intensiv salınması Cəlilabad, Goranboy, Göygöl, Kürdəmir, Lənkəran, ġəmkir, ġamaxı rayonlarında, həmçinin Gəncə-Qazax bölgəsinin digər rayonlarında müĢahidə olunur. Burada əsasən Fransadan gətirilən üzüm sortları salınmaqdadır. Xüsusilə də Salyan rayonunda inkiĢaf güclü olmuĢ, üzümlüklərin ümumi sahəsi 3 min hektara çatdırılmıĢdır. Üzümçülüyə maraq ġirvanın dağlıq hissəsində və bir sıra cənub rayonlarında da müĢahidə olunmaqdadır. Saatlı rayonunda ilk dəfə üzüm becərilməsinə baĢlanılmıĢdır. Son 5 ildə Respublika üzrə bütünlükdə 5 min hektar üzümlük salınmıĢ və 2013-cü ilə qədər minumum 10 min ha əlavə üzümlüklər salınacağı gözlənilir. Bu isə 180-200 min ton məhsul yığımına imkan verəcəkdir. Ekspertlər belə güman edirlər ki, Ģərabçılıq sahəsinin dinamik inkiĢafı daxili alkoqol bazarının həcminin yüksəlməsi, həmçinin qonĢu ölkələrdə bizim Ģərabçılıq məhsullarına artan təlabatla əlaqədardır. Bu amillər Ģərabçılıq müəsissələrinin intensiv inkiĢafı və istehsalın müasir texnoloji xətlərlə yenidən qurulmasına stimulə edici təsir göstərir. Yüklə 4,29 Mb. Dostları ilə paylaş:
|