MəHƏRRƏm qasimli
Yüklə 2,05 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- FĠKRƏT ƏLĠZADƏ BDU, dosent MÜXTƏLĠF SĠSTEMLĠ DĠLLƏRDƏ “DRV” KÖK SAMĠTLƏRĠNĠN LEKSĠK-SEMANTĠK ĠNKĠġAFI
- NZR: NəZəR – NaZiR – iNtiZaR – müNtəZiR – məNZəRə
~ 83 ~ 13. Sayılov Q. Lətifələrdə inanclar. // FolklorĢünaslıq məsələləri. Cild 12/1, 2014, səh.79-87 14. Seyidov N. Bəhlul Danəndə lətifələri haqqında. // Bəhlul Danəndə lətifələri. Bakı: AzərnəĢr, 1988, səh. 3-6 15. Vəliyev V. Azərbaycan folkloru. Bakı: Maarif, 1985 ЭТИБАР ТАЛЫБЛЫ АНЕКДОТЫ О БАХЛУЛЕ ДАНЕНДЕ И ВОПРОСЫ МИСТИКИ РЕЗЮМЕ Ключевые слова: Бахлул Даненде, анекдот, Коран, мистика, народный суфизм, мир, конец света, ад Анекдоты о Бахлуле Даненде отличаются от других азербайджанских народных анекдотов с точки зрения тема- тики, сюжета, объема, характеру смеха, поэтики жанра. В статье анализируются анекдоты о Бахлуле Даненде в контексте исламской религии и культуры, дидактико- мистической литературы, народного суфизма. По своему ге- незису эти анекдоты тесно связаны с суфизмом. Так, имя «Бахлул» давалось святым, помешавшимся от любви к все- вышнему. Хотя герой анекдотов о Бахлуле Даненде несет в себе генетический код мистических бахлулов, все же являет- ся обобщенным образом мудрого суфийского философа. Бахлул Даненде, в то же время, является типичным предста- вителем широко распространенного средневекового образа умника под личиной безумца в литературе и фольклоре му- сульманского Востока. В статье особое место отводится вопросу отражения и интерпретации исламских представлений в анекдотах о Бахлуле. Здесь конкретно говорится о комментариях мотива «мир – конец света», понятий «деяние», «суд истины», «суд- ный день» в Коране и их функционально-семантическом ха- рактере в анекдотах о Бахлуле Даненде. В заключение статьи формулируется вывод, что религиозно мистическая и жиз- ненно-светская тенденции в мышлении и действиях Бахлула Даненде, темах и идеях анекдотов проявляются в единстве. ~ 84 ~ Действительно, Бахлул всей своей деятельностью стара- ется восстановить нарушенный порядок в жизни общества и гармонию, основанную на справедливости. Его обращение к исламским представлениям в анекдотах выглядит как сред- ство, метод. Божественные предупреждения, вложенные в уста Бахлула Даненде, служат реализации эстетического иде- ала по изменению повседневной жизни от зла к добру. ETIBAR TALYBLI ANECDOTES ABOUT BAHLUL DANENDE AND MYSTICISM QUESTIONS SUMMARY Key words: Bahlul Danende, anecdote, the Koran, Mysticism, Sufism folk, world, doomsday, hell Anecdotes about Bahlul Danende different from other Azer- baijani folk anecdotes from the standpoint of theme, plot, volume, nature of laughter and poetic genre. The article analyses the jokes about Bahlul Danende in the context of Islamic religion and culture, didactic-mystical litera- ture, folk Sufism. At its genesis, these jokes are closely connected with Sufism. Thus, the name ―Bahlul‖ was given a saint, which prevented from the love of God. Although the hero of anecdotes about Bahlul Danende carries the genetic code of the mystical bahluls, yet is a generalised way of the wise Sufi philosopher. Bahlul Danende, at the same time, is a typical representative of the widespread image of the medieval wiseacre under the guise of a madman in literature and folklore of the Muslim East. In the article special attention is given subject of reflection and interpretation of Islamic ideas in anecdotes about Bahlul. It refers specifically to the comments of motive ―world – the end of the world‖, the concepts of ―act‖, ―Court of Truth‖, ―judgment day‖ in the Koran and their functional and semantic nature of jokes about Bahlul Danende. In conclusion, the article draws con- clusions that religious and mystical life-secular trends in the thinking and actions of Bahlul Danende, themes and ideas anec- dotes appear in unity. ~ 85 ~ Indeed, Bahlul all its activities tries to restore the disturbed order in society and harmony based on justice. His appeal to the Islamic concepts in jokes looks like a tool method. The divine warning embedded in the mouth Bahlul Danende serve the aes- thetic ideal for the implementation of the change of daily life from evil to good. ~ 86 ~ FĠKRƏT ƏLĠZADƏ BDU, dosent MÜXTƏLĠF SĠSTEMLĠ DĠLLƏRDƏ “DRV” KÖK SAMĠTLƏRĠNĠN LEKSĠK-SEMANTĠK ĠNKĠġAFI Açar sözlər: DVR kök samitləri, müxtəlif sistemli dillər, ideya hissədə “ağac” anlayışı Flektiv dillərdə kök samitlərinin ideya hissə kimi oynadığı rol, nə qədər qəribə olsa da, baĢqa tip dillərdə də öz əksini tapır. Məsələn, ərəb dilində bunu qabarıq Ģəkildə görürük: NZR: NəZəR – NaZiR – iNtiZaR – müNtəZiR – məNZəRə Lakin heç də flektiv olmayan, məsələn, Azərbaycan, türk dillərində də kök samitlərindən ideya inkiĢafı kimi istifadə etmək mümkün olur. Əgər DRV kök samitlərində əvəzlənmələri (D – T– Z – S ), eliziyanı (DR / DV /RV), tam və yarımçıq metateza bütün vari- antlarda tətbiq edilsə, riyazi dillə,faktorialla yanaĢdıqda dünya dillərinin söz yaradıcılığı üçün 400-dən çox ideya modeli yaranar. Müasir rusca desək, TvoRets (Allah) tərəfindən yaradılan- lara qədim rus dilində TVaR` (varlıq, yaradılmıĢ) demiĢlər. Məhz bu kök samitlər sonrakı inkiĢafında metatesa nəticəsində TRV modelini qazanmıĢ və bunun əsasında da DRV-yə örnək olmuĢdur. Sözsüz ki, ağac da ot, gül, kol kimi bitkidir. Odur ki baĢlanğıcda TRaVa– ot, bitki, göyərti olmalı idi. Əgər otdan zəhərlənmə olurdusa, ona oTRaVa– zəhər deməli olmuĢlar. On- dan da öncə TRP formasında ToRPaq (Azərb.-türk) – bitkilər üçün zəmin, daha sonralar isə bəĢəriyyət inkiĢaf etdikcə TRF = ToRF (qədim deyiliĢdə TuRF) – bataqlıqlarda cürbəcür bitki, ağac çürüntüləri məhsulunu bu kök samitlərə bağlayaraq söz yaratmıĢlar. Artıq TRostnik (rus) dedikdə isə bitki növü olan qamıĢ an- layıĢına TR cildi verilmiĢdir. Yaranacaq sözlər üçün ideya hissəsi olan DRV kök samitləri dünya dillərində öncə ağac və ya ona aid mənalarda iĢlənir : DeRVo (pravosl.), DReVa (slav.) DReVo (qaraçı), DeRVus (hall.) - palıd Yüklə 2,05 Mb. Dostları ilə paylaş:
|