Meierijse Schoutsrekeningen

MICROFICHE 5

FAMILIENAMEN

Aerntssone, Arkel van, Backs, Berckelman, Bijster den, Bock de, Boems, Brants, Broechoven van, Bouwenssoen, Bruyne de, Bye die, Capellen van der, Claessone, Coppens, Daneelssoen, Diericssone, Dijcke van den, Dooren van den, Dungen van den, Eethen van, Emontssoen, Empe van, Erpe van, Essen van der, Eyck van, Eynhouts van, Gelickum van, Gheritssone, Ghestel van, Gheyen van den, Ghybertssoen, Goertssoen, Goesick van, Goessenssoen, Haeren van, Heym, Hillen, Hobbelen, Horekens, Hulselmanssone, Jannes, Lambrechtssone, Leydecker de, Lob[be], Mabilien, Malsen van, Martens, Meersman den, Merode van, Meyelsfoert, Mol de, Molder den, Neeskenssoen, Nulant van, Os[ch] van, Ottensone, Pauwelssoen, Penninck, Pos, Quant, Reuwen, Reynkenssoen, Rijse van den, Roeverssone, Schaetbroecx/Schaefbroecx [dubieus], Schalcx, Snoecx, Spelmaker, Spyker van den, Steenbergen van, Steenwech, Stynen, Tyelen, Vollincx, Voskenssone, Willekens, Wou van, W[e]y[t]en, Woescheik van [vgl. Woezik], Wytvens, Ywainssoen, Zwilde

PLAATSNAMEN

Antwerpen, Berlicum, Berne, Bladel, Breda, Breugel, herberg ‘de Crabbe te ‘sBosch, Den Dungen, Diest, Dordrecht, Drunen, Eindhoven, Engelen, Gallicië, land van Gelre of Gelder, Gorkum of Gorinchem, land van Gülick, Hapert, Helvoirt, ’s-Hertogenbosch, Heusden, Hilvarenbeek, Hoge Mierde, Hulsel, Kasterlee bij Turnhout, Kempenland, Keulen, Kleef, Leuven, Lith, Loon op Zand of Venloon, Luik, Maasland, Meerveldhoven, Nistelrode, Nuenen, Oirschot, Oisterwijk, Oss, Peelland, Ravenstein, Rome, Schaffensebroek onder Diest, Schijndel, Someren, Tolbrug te ‘sBosch, Tongelre, Turnhout, Venloon, herberg de Veste te ‘sBosch, Vught

BIJZONDERHEDEN

‘den stock van Onsen Vrouwen te Merefelt’ mogelijk een boomstam met de beeltenis van Maria te Meerveldhoven; Willem Wytvens de vorster van Nuenen; Jacob Diericssone werd ‘gepijnt’= ondervraagd via de pijnbank; een ‘armborst’= een draagbare armaleet, hand- of voetboog, grote kruisboog [Verdam p.44]; in Hilvarenbeek betaalt men de helft van het composiciegeld aan de hertog en de andere helft aan de Heer van Merode; bedevaart naar Sint Jacop in Gallicië = Jacop de Compostella; prick = een kleine munt of een prik of lampei, in de betekenis van negenoog, een vissoort en ’n andere betekenis is jong konijn [Verdam p.475]; vorstershuis van Lith; zeggenschap in Lith had van oudsher het Sint Lambertuskapittel uit Luik; bisschop van Luik; inhibitie = een akte van een rechter waarin hij verklaart dat iemand zich onder zijn rechtsmacht heeft gesteld en waarbij dus aan andere rechters verboden wordt zich rechtsmacht over hem aan te matigen [Verdam p.269]; het woord ‘vier’ betekent hier (haard)vuur; een ‘hoet raepsaets’ waarbij ‘hoet’ staat voor een inhoudsmaat voor droge waren, vooral voor graan, steenkolen en kalk - in Zuid-Holland en Zeeland een graanmaat van 32 schepel, in liters omgezet 1 hoed = 1003 liter [Verhoeff p.106]; ‘bulioen’= enerzijds slechte meekrap en anderzijds goud en zilver met andere metalen vermengd en minder karaten edel metaal bevattende dan bij verordening bepaald was – ook: vals geld en vals goud [Verdam p.98]; een ‘nastel’ is een rijgveter, band of snoer om iets vast te maken en het bijbehorend beroep is dat van nastelmaker [Verdam p.377]; het ‘Susterhuys’ in Oisterwijk; ‘pyckenaeren’= piekeniers; een ‘daggen’ is een soort korte degen [Verdam p.127]; een ‘hoeycke’ kan een kapmantel of falie zijn [Verdam p.254]; het begrip ‘groenen teuten’ is niet geheel duidelijk….staat groen hier voor jong of is het een andere benaming voor de zgn. ‘goorteuten’, die handel dreven in koperwaren (koper dat misschien groen is uitgeslagen); de Vrouwen (vgl. zusters) van het Gemene Leven te ‘sBosch woonden in de omgeving van de Triniteitstraat en later in de Hinthamerstraat (Kuijer p.176); het woord ‘mangelinge’ heeft hier de betekenis van handtastelijkheden of gevecht [Verdam p.246]; het ww. ‘anxteneren’= iemand angst aanjagen vgl. iemand van schrik de stuipen op het lijf jagen etc. [Verdam p.42]; een ‘stoeter’= stoter = de benaming voor diverse munten ter waarde van 2 ½ stuiver [van Gelder p.270]; Claes Voskenssone wordt genoemd als ‘coster’ te Schijndel; bedevaart naar Sint Petrus en Paulus te Rome; de ‘boergoenssche gulden is de bekende Andriesgulden = een gouden munt met de afbeelding van Sint Andries, geslagen in de Bourgondische Nederlanden 1474-1491 en later 1567-1571 [van Gelder p.257].

MICROFICHE 6

FAMILIENAMEN

Abensone, Aer[n]tssoen, Arckel van, Baest van, Berlichem van, Bock, Brants, Brede, Broechoven van, Brouwere de, Bruessel van, Carissone, Ceelen, Coeveringen van, Colen, Cuper die, Cuypere den, Dijcke van den, Dinghens, Doeren van den, Elderen van, Emontszoen, Erpe van, Ghael van, Ghybensone, Ghysbrechtssoen, Goidscalc, Guldemanssoen, Haeren van, Hannensone, Helvoirt van, Hetsrode, Hulsel van, Jacobszoen, Leeuw de, Merlaer van, Mercelys, Merode van, Nellen, Peynenborch, Plattijnmasker de, Reeuw, Robbens, Roode die, Sanders, Snijderszone, Steenwech, Sterck, Stijnen, Symonszoen, Thijs, Trip, Truyen, Uden van, Vertaing van, Volders, Wellens, Wijssen van der, Wouters, Zomeren van,

PLAATSNAMEN

Beers, Berlicum, Brussel, Eersel, ’s-Hertogenbosch, Hilvarenbeek, Kempenland, Kleef, Lithoijen, Maasland, Markt te ‘sBosch, Mechelen, Nistelrode, Oisterwijk, Peelland, Rome, Rosmalen, Schijndel, Sint Oedenrode, Strijp, Veldhoven, Vessem

BIJZONDERHEDEN

de rekenkamer bevindt zich hier te Mechelen en niet te Brussel; gebeurtenis rond de vorster van Berlicum; de namen van de kwartierschouten lijken uit de rekeningen verdwenen te zijn; opvallende beroepen: zeemschoenmaker, platijnmaker [klompenmaker, muil of pantoffel]; een merkwaardige uiting van kindermishandeling met dodelijke afloop, een ‘fourcke’ lijkt een strop te zijn; gevangenpoort te ‘sBosch; het klooster van de predikheren te ‘sBosch; raadhuis van ‘sBosch; een ‘adversaris of adversarius’ is een tegenstander; ‘om in hachtenisse ende ghevangenisse te stellene’; introductie in de rekeningen van de ‘Bourgondische gulden’; bedevaart naar Rome of ‘te gane enen wech te Rome’; herberg de Muts te Rosmalen, voor het woord vrijheid bestaat ook ‘vridicheyt’; iemand die achter de stadhouder van de Bossche schout aan loopt met een ‘stene roede’; een ‘sottyne’ = een zotte, dwaze, dolle vrouw; het spel ‘cloot werpen’ … een ‘cloot’is een houten bal vaak met lood verzwaard; de ‘Ingelschemoelen’ vgl. de Engelandsemolen onder Berlicum.