MəMMƏdov qəRİb xəLİlov mahmud

 

383

53 Kiş yaşayış yeri, 

Kiş məbədi 

Antik dövr-

orta əsrlər  

Şəki rayonu, Kiş 

kəndi 

54 Qədim Qəbələ şəhəri, 

Səlbir qala 

Antik dövr-

orta əsrlər  

Qəbələ rayonu 

55 Qədim Şamaxı şəhəri Antik 

dövr-

orta əsrlər  

Şamaxı şəhəri 

56 Qədim qəbirstanlıq, 

məbəd və yaşayış yeri 

Antik dövr  

Ağsu rayonu, 

Nüydü kəndi 

57 Çanaxır təpələri Antik 

dövr-

orta əsrlər  

Xaçmaz rayonu, 

Çanaxı kəndi 

58 Babatəpə yaşayış yeri 

Antik dövr 

Şərur rayonu, 

Yurdçu kəndi 

59 Köhnə Gəncə Orta 

əsrlər Gəncə şəhəri 

yaxınlığında 

60 Beyləqan yaşayış yeri 

(Örənqala) 

Orta əsrlər Beyləqan rayonu, 

Kəbirli kəndinin 

cənubunda 

61 Köhnə Bərdə Orta 

əsrlər Bərdə rayonu 

62 Qədim Şəmkir şəhəri Orta 

əsrlər 

Şəmkir şəhərinin 

yaxınlığında 

63 

Şabran  

Orta əsrlər Dəvəçi rayonu, 

Şahnəzərli kəndi 

64 

Əlincə qalası VII-XII 

əsrlər Culfa 

rayonu, 

Xanəgah kəndi 

65 Gilgilçay 

istehkamları 

kompleksi 

Orta əsrlər Dəvəçi rayonu, 

Gilgilçay çayının 

sahilində 

19.2. Azərbaycanda beynəlxalq turizmin vəziyyəti 

Azərbaycanda beynəlxalq turizmin statistikası üzrə dəqiq məlumatların olmaması turizm sahəsində mövcud 

vəziyyəti təhlil etməyi çətinləşdirir. 

C.A.Məmmədov, H.B.Soltanova, S.H.Rəhimovun (2002) müxtəlif mənbələrdən əldə etdiyi məlumatlara görə 

1997-ci ildən etibarən Azərbaycana gələn xarici turistlərin sayı artmağa başlamışdır. Belə ki, əgər 1996-cı ildə 

respublikamıza gələn turistlərin sayı 90 min nəfər idisə, 1997-ci ildə 306, 2000-ci ildə 681 min nəfərə çatmışdır. 

Qeyd edək ki, Azərbaycana gələn turistlərin böyük əksəriyyətini MDB ölkələrindən gələnlər təşkil edir. (Cədvəl 

19.5) Cədvəldən göründüyü kimi 1997-ci ildə MDB ölkələrindən respublikamıza gələnlərin sayı 132 min nəfər 

olmuşsa, 2000-ci ildə bu rəqəm 2,6 dəfə artaraq 346,5 min nəfərə çatmışdır.MDB ölkələrindən gələnlərin əksə-

riyyətini Rusiya, Ukrayna, Orta Asiya respublikaları və Gürcüstanda yaşayan azərbaycanlılar təşkil edir.  

Ölkəmizə gələn xarici qonaqlar içərisində ikinci yeri tutan İran İslam Respublikası vətəndaşlarına məxsus-

dur. Əgər 1997-ci ildə İrandan Azərbaycana 103,7 min nəfər qonaq gəlmişsə, 2000-ci ildə onların sayı 2,3 dəfə 

artaraq 242,3 min nəfərə çatmışdır. İrandan Azərbaycana gələnlərin əksəriyyətini sərhədyanı ticarət məqsədilə 

gələnlər təşkil edir. 

İranla müqayisədə Türkiyədən Azərbaycana gələn turistlərin sayı azdır və azalmağa doğru gedir. Belə ki, 

əgər 1997-ci ildə Türkiyədən Azərbaycana 28,7 min nəfər qonaq gəlmişdirsə, 2000-ci ildə bu rəqəm 2,3 dəfəyə 

qədər azalaraq 12,7 min nəfər olmuşdur. Avropa ölkələrindən, həmçinin ABŞ, Kanada və İsraildən respublika-

mıza gələnlərin sayı 1997-ci ildən azalmağa başlamışdır. 

Azərbaycana gələn  turistlərin sayı 1997-ci ildən bəri dinamik surətdə artsa da, onlara göstərilən xidmətlərin 

azalması müşahidə olunur. Əgər 1997-ci ildə gəlmə turizmindən daxil olmalar 162, 2000-ci ildə bu rəqəm 2,6 

dəfəyə yaxın azalaraq 63 mln. ABŞ dolları həcmində olmuşdur.  

19.6 saylı cədvəldən göründüyü kimi Azərbaycana sırf turizm məqsədilə (turizm firmalarının xətti ilə) gələn-

lərin sayı o qədər də çox deyil. Belə ki, 1997-ci ildə respublikamıza sırf turizm məqsədilə gələn qonaqların sayı 

22507, 1999-cu ildə isə bu rəqəm təqribən 2 dəfə azalaraq 11365 nəfər olmuşdur. Bu vəziyyət Azərbaycandan 

xarici ölkələrə gedənlərin sayında da özünü biruzə verir. (Cədvəl 19.5). 

Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına  əsasən 2000-ci ildə ölkəmizdən xarici 

dövlətlərə turist kimi gedənlərin çoxu MDB ölkələrinə, İran, Türkiyə və Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə üstünlük 

vermişdir. (Məmmədov, Soltanova, Rəhimov, 2002). Müəlliflərin fikrincə, son illər Azərbaycandan xarici ölkə-

lərə səfər edənlərin sayının azalmasının əsas səbəbi turist xidmətlərinin qiyməti, əhalinin əksər hissəsinin gəlir-

ləri ilə uyğunlaşmamasıdır. 

 

---

 

384

Cədvəl 19.5 

 

Azərbaycana gələn turistlərin sayı (nəfərlə) 

 

Ölkələr 1997 1998  1999  2000 

MDB ölkələri 132151  301287 

427564 

346483 

İran 103724 

139300 

121604 242354 

Türkiyə 28709 

19103 

10390 

20961 

Böyük 

Britaniya 

8636 5197  2281 

- 

ABŞ 4392 

3257 

1763 

- 

Almaniya 3456 3283 1423  -- 

İsrail 8157 

1898 

822 - 

Pakistan 1362 

728 411  6 

Fransa 1235 

609 

348  - 

Hindistan 1097 431  216 

- 

Suriya 405 

208 

94 1 

Kanada 503 

93 90  - 

İtaliya 162 

482 

239 - 

Başqa ölkələr 11841  7287 

34802 

71202 

Cəmi 305830 

483163 

602047 

681000 

 

Qeyd edək ki, respublikamıza gələnlərin içərisində tranzit sərnişinlər,  şəxsi və  işgüzar məqsədlərlə  gələnlər 

üstünlük təşkil edir. 

Cədvəl 19.6. 

 

Azərbaycana gələn və Azərbaycandan xarici ölkələrə təşkil olunmuş şəkildə gedən turistlərin sayı 

 

 1994 

1995 

1996 

1997 

1998 

1999 

Azərbaycana gələn 

turistlərin sayı 

43551 47514 16350  22507  47780  11365 

Azərbaycandan 

gedən turistlərin 

sayı 

35786 68788 74045  100370  83496  51737 

 

- Dəqiq rəqəmlər məlum deyil. 

** Cədvəl 2001-ci ilin aprel ayına qədər fəaliyyət göstərmiş Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabıııineti 

yanında Xarici Turizm Şurasının statistik məlumatları əsasında tərtib olunmuşdur. 

 

 

 

 

 

---