Menecmentin təŞKİlati quruluşU
Yüklə 8,48 Mb. Pdf görüntüsü
|
Menecmentin təşəkkülü və inkişafı Əgər, İnsan VƏ təşkilatı əhatə edən mühit arasındakı qarşılıqlı təsir probleminə insanın yerinə yetirdiyi rol prizmasından baxdığımıza nisbətən daha geniş mənada baxsaq onda görərik ki, insanın şəxsi xarakterik keyfiyyətlərinin əhəmiyyəti yalnız onun o, qədər böyük olması ilə yanaşı, həm də onun təşkilatla qarşılıqlı münasibətlərində həlledici ola bilməsi ilə izah olunur. İnsan davranışının şəxsiyyət başlanğıcını təşkil edən üç əsas amili qavrama (dərketmə), kriterial əsas və motivasiyadır. Motivasiya məsələsinə biz növbəti fəsillərdən birində daha ətraflı baxacağıq. Burada isə biz insan davranışının qavrama və kreterial əsasının ümumi xarakteristikası üzərində dayanacağıq. Qavrama ən ümumi şəkildə ətrafdan informasiyanın alınması və işlənməsi prosesi kimi başa düşülə bilər. Özlüyündə bu proses hamı üçün eynidir. Girişdə xarici mühitdən informasiyanın alınması, daha sonra həmin informasiyanın işlənərək müəyyən «qaydaya» salınması prosesi, çıxışda isə sistemləşdirilmiş informasiya prosesi əks olunur. Sistemləşdirilmiş informasiya özündə ətraf mühit haqqında insanların təsəvvürlərinin əsasında düran informasiyanı başqa sözlə insan davranışı üçün ilkin material rolunda çıxış edən informasiyanı birləşdirir. Prosesin xaricən eyni şəkildə olmasına baxmayaraq qavrama həqiqətdə hər bir insan üçün müxtəlifdir və həmişə subyektiv xarakter daşıyır. Hətta, əgər tamamilə eyni anlayışlar dərk edildikdə (qavranıldıqda) belə çıxışda hər bir fərd onun haqqında öz informasiyasma malik olur. Bu informasiya digər fərdin mformasiyasmdan tamamilə fərqlənə bilər. Təşkilatın ətraf mühitinin insan tərəfindən qavranılması özündə iki prosesi birləşdirir: informasiyanın seçilməsi və informasiyanın sistemləşdirilməsi. Bunlardan hər biri ümumi qanunauyğunluqlara müvafiq olduğu kimi şəxsij^ətin fərdi xüsusiyyətlərinin təsiri altmda həyata keçirilir. İnformasiyanın seçilməsinin mühüm xüsusiyyəti onun selektiv' xarakter daşımasmdadır. İnformasiya alınmasının mümkün kanalından istifadə edərək insan gözlə görünən, eşidilən, toxunma ilə hiss edilən informasiyaları, iy və dadı dərk edirlər. Bu zaman onun qavrayışı seçici xarakter daşıyır: insan bütün səsləri və bütün işıq siqnallarını deyil, yalnız onun üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edənləri eşidir və ' Selektiv seçilmiş
əvvəlcədən müəyyən edilmiş əlamət üzrə hər-hansı bir məcmudan İnsan və təşkilatın Qarşılıqlı əlaqəsindo rol və şəxsiyyət aspektləri __________________________ görür. Bu vaxt informasiyanın seçilməsinə yalnız informasiyanın qavranılmasında hiss üzvülərinin fiziki imkanları deyil, baş verənlərə insanın şəxsiyyətinin tərkib hissəsi olan keçmiş təcrübə, onun dəyərləri, əhval-ruhiyyəsi və s. bu kimi münasibətləri təsir göstərir. İnformasiyanın psixoloji fıltirdən keçməsi mühüm və vacib olmayan informasiyalardan azad olmağa imkan verir. Məsələn, əgər bizi maraqlandırmırsa onda bizim yaxınlığımızda olan insanların danışıqlarını dinləmək lazım deyil. Lakin belə filtirin mövcudluğu mühüm informasiyanın itirilməsinə və realhğm əhəmiyyətli dərəcədə təhrif olunmasına gətirib çıxara bilər. İnsan beynini həddən artıq gərginləşdirməkdən qoruyacaq, psixoloji yükü azaldaraq, hiss orqanlarına «istirahət» verməklə informasiyanın seçilməsi insanın tam reallığı qavramasını qeyd-şərtsiz qeyri-mümkün hesab edir, hökmən həqiqətin təhrif olunmuş şəkildə qavranılmasına və bir anlayışın müxtəlif insanlar tərəfindən müxtəlif şəkildə görülməsinə gətirib^ çıxarır. İnformasiyanın sistemləşdirilməsi dedikdə onun müəyyən şəklə salınması və ayrı-ayrı fərdlərin ona müəyyən qaydada reaksiya verməsinə imkan verən şəkildə interpretasiya edilməsi məqsədilə informasiyanın işlənməsi başa düşülür. İnformasiyanın işlənməsi isə onun müəyyən qaydaya salınmasını nəzərdə tutur, ona hər-hansı bir tamamlayıcı forma verir, ona müəyyən fikirlər və dəyərlərlə doldurulur. İnformasiyanın işlənməsi insanın onu duya bildiyi şəkilə, formaya salınmasına gətirib çıxanr. Bu zaman informasiya siqnalları kompleksinin sadələşdirilmiş şəkilə və kateqoriyaya qədər çatdırılması prosesi baş verir. Qavramaya təsir edən son dərəcədə rəngarəng amillərdən insan qavrayışına sabit təsir göstərən bir neçə daxili və xarici amilləri fərqləndirmək olar. İnsana münasibətdə daxili amillər insanın özündən asılı olur. Bunlar aşağıdakılardır: -
qavrayır; -
insanlar onlarda olan həm pozitiv və həm də neqativ xarakterli güclü hisslərə münasibətdə siqnalları sürətlə qavrayırlar; -
bu qavrama zamanı onların hansı vəziyyətə (tələbat və gözləməyə) malik oldluqlarından asılı olaraq siqnalları müxtəlif cür qavraya bilərlər. Həqiqətdə insanın qavrayışına təsir edən xarici amillərə aşağıdakılar aiddir: -
verilən siqnalın intensivliyi (gurultulu və işıqlıları tez 29
Yüklə 8,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|