Microsoft Word 00 Korica-potkorica doc

 
302
2. Tretësira e tejngopur  
Merr 30 gram acetat natriumi, shto 10 mL ujë dhe në gotë prej 200 mL ngrohe, me 
përzierje të vazhdueshme me shkop qelqi, derisa substanca e ngurtë plotësisht 
tretet. 
Lëre gotën të qetësohet dhe të ftohet në masën punuese. Shto pjesë  nga tretësira 
në erlenmaer. 
Në temperaturë të lartë tretësira është e ngopur, por në temperaturë të dhomës ajo 
është e tejngopur.  
Tretësirat e tejngopura janë jostabile siç është folur në tekstin themelorë në faq. 
187–188.  
Në tretësirën e tejngopur të mbetur në gotë, shto kristal të acetatit të natriumit. 
Rezultati është treguar në fig. 6.49. 
Me tretësirën e tejngopur që gjendet në erlanmaer mund, të bësh edhe “magji” – të shtohet tretësirë blister në qelqin e 
orës “të zbrazët”, ndërsa në të të rritet figura e tërë (fig. L42). Kuptohet, nuk ka kurfarë magjie të vërtetë – në qelqin 
e orës paraprakisht janë shtuar disa kristale të acetatit të natriumit.  
Në YouTube ka “klip” për këtë. Adresa është 
http://www.youtube.com/watch?v=uy6eKm8IRdI
 (pa pikë në fund!) 
dhe prej aty është marrë figura. L42. Ka, me siguri edhe  “klipe” tjera. 
 
Fig. L42. “Magjia” me acetatin e 
natriumit 

---

 
303
 
3. Kopshti i silikateve  
Përgatit tretësirë të ngopur nga “qelqi ujorë” (formula e përafërt është 
Na
2
SiO
3
).
 
Hollimi i preferuar është 1 : 4. Përgatit ndaras kristale të 
nikelit(II), kobaltit(II), bakrit(II), manganit(II) dhe kromit(III). 
Në gotë laboratorike shto 200 ml
 
nga tretësira e “qelqit ujorë”, pastaj 
në të shto kristale të kripërave të zgjedhura (hidrate të klorureve të 
nikelit dhe manganit, të sulfateve të bakrit dhe kobaltit dhe të niratit 
të kromit). Përziej me shkop qelqi dhe vendose gotën në vendin ku 
nuk do të zhvendoset (lëvizet). 
Reaksioni fillon për kohë të shkurtë dhe në vendin ku ka qenë kristali 
i ndonjë kripe, përpjetë (sikur stalagmite) fillojnë të rriten “drunj” të 
ngjyrosur (fig. L43). 
 
4. Sistemi koloidal  
Në gotën laboratorike shto 40–50 mL tretësirë të permanganatit të kaliumit përqendrimi i të cilit në tretësirë është 
0,02 mol/dm
3
. 
Kësaj tretësire me përzierje të vazhdueshme, shtoi tretësirë një përqind të peroksidit të hidrogjenit. Me shkop qelqi 
merr pak nga tretësira dhe barte lëngun në letër filtruese. Nëse gjurma e lëngut ka ngjyrë roze, do të thotë se në gotë 
ka ende permanganat kaliumi.  
Kur gjurma e lëngut në letrën filtruese nuk do të jenë ngjyrë roze (pembtë), në gotë shto edhe 60 mL ujë të distiluar. 
5. Tretshmëria e substancave në tretës të ndryshëm  
Në mbajtësin e epruvetave përgatit tri epruveta në të cilat është shtuar, deri në një të tretën e lartësisë, ujë të distiluar 
(i demineralizuar). 
 
Fig. L43. Kopshti i silikateve  
 
 

---

 
304
Përgatit ndaras kristale të jodit, tetraklorur karboni dhe alkool (96 %). Paralajmërim: tetraklorur karboni është 
substancë kancerogjene. Mos merr nga ajri i ndotur me atë. 
Në secilën prej epruvetave shto nga disa kristale të jodit dhe përzieje intensivisht përmbajtjen e epruvetave. 
Vështroje pamjen e përmbajtjes së epruvetave. Vëmendje të posaçme kushtoi ngjyrës së lëngut. Çka mund të 
përfundosh për tretshmërinë e jodit në ujë? 
Tani, në epruvetën e dytë shto tetraklorur karboni, në të tretën – etanol. 
Përsëri tunden epruvetat dhe lihen të qëndrojnë. Në epruvetën e dytë do të ndahen dy shtresa. Kushtoi vëmendjen 
ngjyrës së lëngjeve. Çka mund të përfundosh për tretshmërinë e jodit dhe të tetraklorurit të karbonit? 
Në epruvetë me etanol shto disa kristale të jodurit të kaliumit dhe tunde përmbajtjen. A ndërrohet ngjyra e lëngut? 
Çka tregon kjo?  
Shënoi rezultatet nga vështrimet e tuaja. Përgatit tabelë në të cilën do ti paraqitësh karakteristikat e rëndësishme të 
asaj që ke vërejtur. 
 
 
 
 

---

SHTESA  

---

 
306
 

---

 
307
 
 
TABELA 
 
 
1. NJËSITË THEMELORE SI  
2. DISA NJËSI TË NXJERRURA  
     
 
 
A
 
MADHËSIA FIZIKE  
NJËSIA  
Emri  
Shenja  
Emri  
Shenja 
gjatësia  
l 
metri m 
masa 
m 
kilogrami kg 
koha  
t 
sekonda s 
rryma elektrike  
I 
amperi A 
temperatura termodinamike  
T 
kelvini K 
sasia e substancës 
n 
moli mol 
intensiteti i dritës   
Iv 
kandela cd 
Emri i 
madhësisë  
Simboli 
madhësisë   
Emri i njësisë  
Simboli i 
njësisë   
Definicioni i njësisë  
Forca  
F 
njutën N  kg m s
2
 
Shtypja  
P 
paskal Pa 
N/m
2
 = kg m
1
 s
2
 
 
Energjia 
E 
xhul J 
N m = kg m
2
 s
2
 
Densiteti  
r 
kilogram për  
metër kub  
kg m
3
 
kg m
3
 

---