Microsoft Word 017 esas sayi doc
Yüklə 1,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
Filologiya məsələləri, №4, 2017
465 İLHAM DADAŞOV Sumqayıt Dövlət Universiteti,müəllim Ilham dadaşov 69 @ qmail
TƏSVİRİ İNCƏSƏNƏT MƏŞĞƏLƏLƏRİNİN ÖZÜNƏMƏXSUS XÜSUSİYYƏTLƏRİ
Açar sözlər: Naturadan işləmə prinsipləri,praktiki məşğələlər,ənənəvi qaydalar. Keywords: nature and working principles, practical exercises, the traditional rules. Ключевые слова: природа и принципы работы, практические занятия, традиционные правила.
Təsviri incəsənət fənni üzrə məşğələlərinin əsas məqsədi estetik dünyagörüşünə, zəngin mənəviyyata, bədii zövqə və yaradıcı təxəyyülə malik olan, milli və ümumbəşəri dəyərlərə hörmətlə yanaşan şəxsiyyətin formalaşdırılmasına yönəldiyindən onun təlimi prosesində şagirdin meyil və maraqları, arzu və istəkləri əsas götürülür, onların fəallığına üstünlük verilir.Bu zaman müəllim istiqamətləndirici,əlaqələndirici rolu ilə şagirdin estetik dünyagörüşünə,zəngin mənəviyyata,bədii zövqə, yaradıcı təxəyyülə yiyələnmə prosesinin bələdçisinə çevrilir.Təsvir etmək insanın görmə yaddaşını, mühit və məkan duyumunu, obrazlı təsəvvür qabiliyyətini inkişaf etdirir. Təsviri incəsənət fəaliyyəti şagirdləri məkan və forma ölçülərini hiss etməyə, obrazlı və məntiqli düşünməyə və bu düşüncələri vizual obrazda əks etdirməyə istiqamətləndirir. Təsviri incəsənət fənni məşğələlərinin təşkili zamanı şagirdlərin ümumi inkişafı diqqət mərkəzində dayanır.Onların idrakı, hissi və psixo- motor bacarıqları inkişaf etdirilir.Bu məşğələlərdə fənnin imkanlarından irəli gələn xüsusiyyət kimi hissi və psixomotor bacarıqlara üstünlük verilir.- Şagirdlərin yaş xüsusiyyətləri, meyil və maraqları nəzərə alınır.Fəal təlimə əsaslanan bu məşğələlər qruplar, fərdi və kollektiv şəkildə aparıla bilər.- Kollektivlə birgə yaradıcılıq prosesi zamanı şagirdlər yeni bilik və vərdişlər əldə edir, yəni səslənən ideyaları, özlərinə məxsus bədii, texniki üsulları uşaqlar təcrübə prosesində bir-birlərindən istər-istəməz mənimsəyirlər.- Həmçinin şagirdlərin birgə əməyinin ilk təcrübəsi meydana çıxır ki, bunun da əsasını qarşılıqlı anlayış və hörmət təşkil edir.Uşaqlar yoldaşlarının müxtəlif yanaşmalardan irəli gələn rəylərini dinləməyi, eyni zamanda öz fikirlərini də müdafiə etməyi öyrənirlər.Bütün uşaqlar az da olsa,şəkil çəkmək,aplikasiyalar düzəltmək və müxtəlif yapmalar hazırlamaq təcrübə- sinə malikdirlər.Bu isə dünyanın təbii və özünəməxsus şəkildə dərk Filologiya məsələləri, №4, 2017
466 edilməsi,onların şüurlarında müxtəlif obraz və epizodların canlanması nəticəsində şəxsi təcrübələrinin zənginləşməsi deməkdir.Müəllimin isə əsas məqsədi uşaqları gözəllik dünyası ilə incəsənət aləmi ilə yaxından tanış etmək,- bu aləmlə ünsiyyət yaratmaq və estetik tərbiyəni inkişaf etdirməkdir.Müəllim şagirdi incəsənət aləminə yavaş-yavaş uyğunlaşdırmaqla onda yaratmaq həvəsi oyatmalı, sonrakı mərhələdə isə yaradıcının və yaradılan əsərin daxili aləminin emosional durumunu əks etdirməyə can atmalıdır.Şagird ətrafda baş verən hadisələrə münasibət bildirməyi, yaratdığı obraza xarakter verməyi bacarmalıdır. Bu xüsusiyyətlərə isə müəllim tərəfindən düzgün tədris olunan təsviri incəsənət fənninin məşğələlərinin köməyi ilə yiyələnmək mümkündür. Təsviri incəsənət dərslərinin praktiki məşğələlərində əsasən natürmort,aplika- siya, yapma üzrə işləmələr və təsviri sənət haqqında müsahibələr təşkil edir. Natürmortla bağlı məşğələlərdə müxtəlif əşyalardan və həndəsi fiqurlardan naturadan perspektivdə çəkilməsində istifadə olunur.Bundan başqa tədris natürmortlarında məişət əşyalarından və həndəsi cisimlərdən (səhəng,- silindr,konus,və s.) əyani vəsait kimi tədrisdə istifadə olunması,şagirdlərdə həmin cisimlərin daxili konstruksiyası haqda geniş təsəvvür yaradır.Eyni zamanda naturadan rəsm etmək vərdişlərinə yiyələnirlər.Naturadan müxtəlif əşyaların natürmortda işlədilməsində əsas məsələlərdən biri predmetin düzgün seçilməsi(bir-birinə münasibətdə) və müstəvi üzərində müxtəlif planlarda yerləşdirilməsidir.Ənənəvi qaydalara görə nisbətən böyük həcmli əşya və predmetlər arxa planda,daha kiçik predmetlər isə ön planda yerləşdirilir və detallar natürmortda müəyyən xətt üzrə üfüq xəttinə doğru kiçildilməyə və sonda bir nöqtədə birləşdirilmə formasında verilir.Məkanda yerləşən hər bir predmetin,hətta predmetin hər bir səthinin işıqlanmasından,bizə yaxın və uzağlığından aslı olaraq özünün işıqlanma dərəcəsi işıq gücü vardır.Təbii işıq müxtəlif predmetlərdə həm onların material xassələrini,həm də ayrı-ayrı xırda detallarını görməyə imkan verir.Müstəsna hallarda əgər otaq şəraiti təbii işıqla tam təmin edilmirsə,xüsusən qış vaxtlarında bu zaman süni işıq proyeksiyalandırmadan istifadə edilir.Bu cür əyani,texniki,vasitələrdən həmişə natürmortun işlədilməsində yardımçı və s.kimi istifadə olunur.- O,həcmin və məkanın görünmə illüziyasını yaradır,həmçinin predmeti işıqlandırılmış və hava ilə əhatələnmiş tərzdə təsvir edir.Predmetin xətti siluet qavrayışında fərqli olaraq illuzar-məkan qavrayışı belədir.Nəqqaş rəssam,qrafik rəssam başlıca olaraq kontorları görür,rəngkar rəssam isə ilk növbədə işıqla kölgənin oyununu seçir və bu həmin quru xəttləri yumuşaldır,bəzən də onları tamamilə yeyir.Nturadan işlərkən aşağıdakı prinsiplərə əməl olunmalıdır.I.Kompozisiyada predmetlərin məntiqi əlaqəsi.- II.Predmetin müxtəlif ölçülərdə seçilməsi.III.Predmetin rənginə az uyğun olan bir qədər fərqlənən parçanın seçilməsi.IV.Predmetin müxtəlif planlarda (ön,orta,arxa) lazımi səviyyədə görünməsi üçün həcmli,köməkçi müs-
Yüklə 1,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|