Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi
Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 6
Ətraf mühitin təsviri
Noyabr 2013-cü il
Yekun variant
6/23
olan cəmi bir neçə nəticə bu metallarla, metalloidlərlə və ya təhlil edilmiş BTEK elementləri ilə
nəzərəçarpacaq çirklənməni göstərmir.
Bununla belə, ŞD2 kondensat çəninə yaxın (lakin
ondan xaricdə) ərazidə nümunələr NMÜK, PAK və BTEK orta dərəcədə artmış
konsentrasiyasını göstərmişdir. Belə hesab olunur ki, bu, texnoloji suyun saxlanıldığı
qonşuluqdakı gölməçədən uzun müddət sızma nəticəsində baş vermişdir. Bunu nəzərə
alaraq, ŞD2 kondensat çəni ərazisi daxilində qrunt sularında əvvəldən qalma lokallaşmış
karbohidrogen çirklənməsi mövcud ola bilər
Həssaslıq
Qrunt suları ancaq ŞD2 boru kəmərinin təklif olunan dəhlizi və quruya çıxma sahəsi və ŞD2
kondensat çəni ərazisində aşkar edilmişdir. ŞD2 üzrə təklif edilən boru kəməri dəhlizində
qrunt sularının sahilyanı mühit üçün səciyyəvi olması ehtimal edilir.
Aşkar edilmiş qrunt
sularının Xəzər dənizi ilə hidravlik əlaqəsinin olması mümkün hesab olunur.
ŞD2 kondensat çəni ərazisinin yaxınlığında və əvvəllər üçüncü tərəflərin atqılarının təsirinə
məruz qalmış bataqlıq sahələrində lokal şəkildə orta səviyyədə karbohidrogen çirklənməsi
mövcud ola bilər. Paylanma geoloji şəraitlərlə məhdudlaşsa da, fiziki dağıntı nəticəsində yerini
dəyişə bilər.
Qrunt sularının yerli icma tərəfindən istehlak və ya sənaye məqsədləri üçün istifadəsi
məqsədlə çıxarılması və istifadəsi faktı mövcud deyil, ona görə də bu suların əhəmiyyəti
məhduddur. Bununla belə, o, bataqlıq sahələrin və səth suyu hövzələrinin yeraltı
qidalanmasını təmin edə bilər.
6.4.4.2 Səth suları
Bu bölmədə xüsusi olaraq ŞD2 layihəsinin quruda olan əraziləri daxilində və onun ətrafında
mövcud olan su hövzələri, eləcə də daimi və müvəqqəti bataqlıqlarla əlaqədar suyun kimyəvi
keyfiyyəti və çöküntülər müzakirə edilir.
Yerində aparılmış tədqiqat
Nümunə götürmə tədqiqatlarına əlavə olaraq, müəyyən vaxt ərzində toplanmış vizual dəlillər
çirklənmənin mənbələrinə və paylanmasına, o cümlədən hər hansı dəyişikliyinə dair
məlumat
verir.
Bataqlıq sahələri daxilində və bataqlıqdan aşağıda yerləşən səth suyu hövzələrində
lokallaşmış karbohidrogen çirklənməsi bundan əvvəl müşahidə edilmişdi, lakin hərtərəfli
tədqiqat 2011-ci ilin iyun ayında aparılmışdır. Bu zaman yerində hərtərəfli tədqiqat aparıldı və
həmin tədqiqat zamanı karbohidrogenlə çirklənmənin bir sıra gizli sahələri aşkar və qeyd
edildi. Bunların hamısı neftin üçüncü tərəf mənbələrindən dağılması ilə bağlıdır.
Belə hesab
olunur ki, çirklənmənin əksəriyyəti RES1 sahəsində böyük dağılmadan yaranıb (Şəkil 6.4-ə
istinad edin), bu dağılma səth suyunun axını ilə RES2 sahəsindən keçərək B3 sahəsində
hövzənin mənsəbində yığılmışdır. Digər lokallaşdırılmış dağıntılar üçüncü tərəfə aid boru
kəmərlərinin yaxınlığında müşahidə edilmişdi, lakin davamlı sızmalar görünməmişdir.
Araşdırma məqsədi ilə növbəti baxış və nümunələrin götürülməsi tapşırığı 2012-ci ilin aprel
ayında yerinə yetirilmişdir. Bu zaman, 2011-ci ilin iyun ayından bəri çirkləndiricilərin
yayılmasındakı dəyişikliklər yoxlanılmış və bura, mövcud terminalın
cənub istiqamətində
üçüncü tərəfə aid boru kəməri dəhlizindəki daimi və müvəqqəti (mövsümi) bataqlıqlaşmış
ərazilər daxil olmuşdur. 2011-ci ilin iyun ayında və 2012-ci ilin aprel ayında ciddi çirkləndiyi
müşahidə olunan ərazilər Şəkil 6.8-də göstərilir.
Şahdəniz 2 Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Fəsil 6
Ətraf mühitin təsviri
Noyabr 2013-cü il
Yekun variant
6/24
Şəkil 6.8 Bataqlıq nümunələrinin yerləşməsi və çirklənməsi üzrə müşahidələr, 2011 və
2012-ci illər
2012-ci ilin aprel ayında da 2011-ci ilin uyun ayında olduğu kimi Səngəçal Elektrik
Stansiyasının şərqi sərhədinə bitişik bataqlıq sahədə havanın təsirinə məruz qalmış sərbəst
fazlı neft çirklənməsi aşkar edildi. Bu çirklənmə bataqlıq axını ilə şərqə və cənuba doğru
yayılaraq novların girişində, sıx qamışlıq sahələrin ətrafında toplanmış və çöküntülərə ilişib
qalmışdır, bəzi yerlərdə belə çirklənmiş çöküntülərin üstü təmiz, yeni gətirilmiş çöküntülərlə
örtülmüşdür. Hövzənin daha aşağı hissələrindən alınmış nümunələrdə nəzərəçarpacaq qalıq
çirklənmə izi aşkar edilmədi.
2012-ci ilin aprel ayında üçüncü tərəfə aid boru kəməri dəhlizinin şimal
hissəsi daxilində
ayrıca, gizli sərbəst neft çirklənməsi aşkar edilmişdi ki, bunun qonşuluqdakı üçüncü tərəfə aid
boru kəmərindən dağılması nəticəsində yaranması təxmin olunur. Sahə, tədqiqat zamanı
nisbətən quru idi, lakin qalıq su gölməçələri qalmışdı ki, bu da ərazinin uzun müddətli yağışlar
zamanı su ilə basılmasına işarədir.
Kimyəvi göstəricilər
Aydınlıq üçün vizual müşahidələr əsasında kimyəvi göstəricilər daimi və müvəqqəti bataqlıq
sahəsindən toplanan nümunələrə və ŞD2 layihəsinin quruda olan sahələrində ümumi su
hövzələrindən toplanan nümunələrə bölünmüşdü. Nümunələrin götürülmə yerləri Şəkil 6.8-də
verilmişdir
Ümumi səth suyu hövzələrindən alınmış nümunələrin təhlil nəticələri Cədvəl 6.7 və 6.8-də
verilmişdir. Bu nümunələrdə duzluluq səviyyəsi aşağıdır
və potensial qeyri-üzvi
çirkləndiricilərin zəif konsentrasiyası və BOD
5
müşahidə olunur. ŞD2 layihəsi dəhlizi daxilində
2006-cı ildə WS2 sahəsindən əldə edilmiş nümunələrdə yüksək NMÜK konsentrasiyaları
qeyd edildi, 2008-ci il nümunələrində isə belə konsentrasiya yox idi; eyni zamanda 2010-cu
ilin noyabrında WS6 sahəsindən əldə edilmiş nümunələrdə yüksək NMÜK konsentrasiyaları
qeyd edildi, 2008-ci ildə və ya 2010-cu ilin iyul ayında toplanmış nümunələrdə isə belə
konsentrasiya müşahidə edilməmişdi.