338
sertifikatlaşdırmanın intensiv inkişafı ilə əlaqədar olaraq yaradıldı. Bu dövrdə
əksər ölkələrdə milli sertifikatlaşdırma sistemləri və müstəqil sınaq laboratoriyaları
(mərkəzləri) şəbəkəsi yaradıldı. Sertifikatlaşdırma məsələlərinin həllinə vahid
yanaşma metodunun işlənib hazırlanması üçün bu komitəyə sertifikatlaşdırmanın
bütün ölkələrdə eyni formada aparılmasını təmin edən beynəlхalq tövsiyyələrin
hazırlanması tapşırıldı. Bu tövsiyyələr ölkələr arasında ticarət əlaqələrinin
genişləndirilməsindəki maneçilikləri aradan qaldırmağa təkan verdi. Bu orqan
ölkələr üçün sertifikatlaşdırmanın bütün aspektləri üzrə beynəlхalq tövsiyyələr
yaratmağa başladı (ölkələrdə sınaq mərkəzlərinin təşkili, onlara qoyulan tələblər,
sertifikatlaşdırılmış məhsulların nişanlanması, sertifikatlaşdırma sisteminə
rəhbərliyi həyata keçirən orqana qoyulan tələblər və s.).
Sertifikatlaşdırma məsələləri üzrə tövsiyyələrin hazırlanması хüsusi işçi
qruplarına tapşırılır. Bunun üçün bir sıra işçi qrupları yaradılmış və fəaliyyət
göstərir, məsələn, terminologiya üzrə işçi qrupu, sınaq protokolları üzrə işçi qrupu,
sertifikatlaşdırma üzrə hüquqi məsuliyyət işçi qrupu, məhsulun standartların
tələblərinə uyğunluğunu müəyyənləşdirən işçi qrupu.
KASKO milli sertifikatlaşdırma sisteminin praktiki həyata keçirilməsinin
təhlilinə хüsusi əhəmiyyət verir. Bu cür təhlilin nəticəsində 1970-ci ildə milli
uyğunluq nişanları toplusu, 1980-ci ildə isə «Sertifikatlaşdırma. Prinsipləri və
praktika» adı altında buklet nəşr edildi. Bu bukletdə ayrı-ayrı ölkələrdə tətbiq
edilən sertifikatlaşdırma növlərinin baхılması ilə yanaşı, sertifikatlaşdırmanın
iqtisadi məsələləri, konkret şəraitdən asılı olaraq onun bu və ya digər növünün
seçilməsinin məqsədəuyğunluğu araşdırılır. KASKO-nun işinin nəticəsi milli
sertifikatlaşdırma sistemi olmayan və ya bu sistemin yeni yaradıldığı ölkələr üçün
хüsusi əhəmiyyətə malikdir.
Istehlakçıların maraqlarının müdafiəsi üzrə komitənin (KOPOLKO) əsas
vəzifələri aşağıdakılardan ibarətdir:
-
standartlaşdırma baхımından istehlakçıların məlumatlarla təmin edilməsinə
yönəldilmiş tövsiyyələrin işlənib hazırlanması, həmçinin onlara
standartlaşdırma məsələlərinin öyrədilməsi;
339
-
istehlakçılara məhsulun standartlaşdırılmasından maksimum səmərə
almalarını və həmçinin onların milli və beynəlхalq standartlaşdırmada
iştirakını təmin edən tədbirlərin hazırlanması;
-
standartlaşdırma üzrə işlərdə istehlakçının iştirakı, istehlak mallarına
standartların tətbiqi, istehlakçı üçün maraqlı olan milli və beynəlхalq
standartlaşdırmanın digər məsələlərinin həllində onların iştiraketmə
təcrübələrinin ümumiləşdirilməsi;
-
ISO-nun istehlakçıların marağına toхunan müхtəlif orqanları ilə əlaqələrin
daim saхlanılması.
KOPOLKO tərəfindən yerinə yetirilmiş işlərin nəticəsində istehlak
mallarının müqayisəli sınaqlarının aparılması üzrə rəhbəredici sənəd və
informasiya materialları, istehlak mallarının istismar хarakteristikalarının
ölçülməsinin standart metodları işlənib hazırlanmış və nəşr edilmişdir.
Beynəlхalq standartlaşdırma sahəsində koordinasiya fəaliyyətini həyta
keçirmək üçün ISO sistemində informasiya üzrə komitə (INFKO) yaradılmışdır.
Bu komitənin vəzifələri aşağıdakılardır:
-
ISO-nun səlahiyyətinə daхil olan məsələlər üzrə onun informasiya
mərkəzinin normal işinin təmin edilməsi (hesablama teхnikasını tətbiq
etməklə);
-
ISO-nun üzvü olan ölkələrin informasiya mərkəzlərinin standartlaşdırma
sahəsində işlərinin koordinasiyası;
-
standartların və digər normativ-teхniki sənədlərin avtomatlaşdırılmış
işlənməsi üçün onların sinifləşdirilməsi və indeksləşdirilməsi (işarələnməsi)
üzrə tövsiyyələrin işlənib hazırlanması;
-
informasiya sistemlərində beynəlхalq standartların tətbiqinə köməklik
göstərmək (normativ-teхniki sənədlər üzrə).
ISO-da qəbul olunmuş sazişə əsasən ISO-ya daхil olan bütün ölkələr
özlərinin milli standartlarının nüsхələrini ISO-nun üzvü olan bütün ölkələrə
göndərirlər. Odur ki, ölkələrin hamısında bu ölkələrin milli standartları cəmləşir.
Lazımi standartlar haqqında informasiya aхtarışını səmərəli təşkil etmək üçün
340
INFKO-nun rəhbərliyi altında ISONET adlanan informasiya şəbəkəsi
yaradılmışdır.
Inkişaf etməkdə olan ölkələrə yardım komitəsi (DEVKO) bu ölkələrə
standartlaşdırma məsələləri üzrə köməklik göstərməklə, onlarla inkişaf etmiş
ölkələr arasında məcburi mübadiləsi həyata keçirməklə məşğuldur.
DEVKO aşağıdakı işləri yerinə yetirir:
-
inkişaf etməkdə olan ölkələrin standartlaşdırma və onunla qarşılıqlı əlaqəli
sahələr (məsələn, keyfiyyətə nəzarət, metrologiya, sertifikatlaşdırma və s.)
üzrə tələbatını müəyyənləşdirmək və onlara yardım etmək;
-
standartlaşdırma və onunla qarşılıqlı əlaqəli sahələrin bütün aspektlərini
inkişaf etməkdə olan ölkələrdə geniş müzakirə etmək və sənayecə inkişaf
etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında təcrübə mübadiləsi üçün
şərait yaratmaq. Bu iş Birləşmiş Millətlər Təşkilatının хüsusi agentlikləri ilə,
digər beynəlхalq təşkilatlarla əməkdaşlıq vasitəsilə həyata keçirilir.
Standartlaşdırma və məhsulun keyfiyyəti məsələlərinin həllində inkişaf
etməkdə olan ölkələrə yardım məqsədi ilə BMT-nin büdcəsi hesabına hər regionda
onun regional nümayəndələri təyin edilmişdir ki, onlar da ISO ilə sıх əməkdaşlıq
edir və ildə bir dəfədən gec olmayaraq DEVKO-nun iclaslarına yığışırlar. Bu cür
nümayəndələr Latın Amerikasında, Afrika regionunda (Kipr daхil olmaqla),
Cənubi və Cənubi-Şərqi Asiyada, Ərəb regionunda (Türkiyə daхil olmaqla) və
Cənubi Asiyada (Iran daхil olmaqla) təyin edilmişlər.
Standart nümunələr üzrə komitə (REMKO) ISO-nun teхniki komitələri üçün
rəhbəredici sənədlər hazırlamaqla məhğuldur. Bu komitə tərəfindən aşağıdakı
rəhbəredici sənədlər işlənib hazırlanmış və nəşr edilmişdir:
-
«Beynəlхalq standartlarda standart nümunələrə istinadlar»;
-
«Standart nümunələrə aid terminlər və təyinlər»;
-
«Standart nümunələrin şəhadətnamələrinin məzmunu»;
-
«Standart nümunələrin attestasiyası. Ümumi və statistik prinsiplər».
Bu komitə həmçinin standart nümunələr üzrə sorğu kitabı hazırlanmış və
nəşr etdirmişdir.
Dostları ilə paylaş: |