Microsoft Word 1 iç kapak doc

 
18
Hukuk çerçevesinde inceleyeceğimiz araştırma zamanı Anayasa Hukuku, Siyaset 
Bilimi, ayrıca, sosyoloji, siyasi tarih ve diğer bilim dallarının da verilerinden zamana 
zaman yararlanmak gerekecektir. Zaten Genel Kamu Hukukunun metodolojisine 
göre devletin gerçek bünyesine nüfus etmek için hukuk dışı bilim dallarından, hukuk 
dışı bazı kavramlardan, diğer bilim kollarının sınırları içinde giren fikir ve 
müşahedelerden faydalanmak gerekir
71
. Fakat bunu yaparken Genel Kamu 
Hukukunun inceleme alanından uzaklaşmamağa dikkat edilmelidir.      
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
                                                 
71
 Okandan, R. G.,1968, s. 17. 

---

 
19
BİRİNCİ BÖLÜM 
I. SİYASİ REJİM KAVRAMI 
A. GENEL OLARAK SİYASİ REJİM KAVRAMI 
1. Rejim Kavramı 
"Rejim" sözcüyü içeriyi itibariyle zengin olup değişik anlamlarda kullanılır.  
Genel olarak rejim derken, 1) iktidarın kullanılmasının araç, metod ve yöntemlerinin 
bir bütünü 2) ciddi şekilde belirlenmiş yaşam düzeni (dinlenme, beslenme, tedavi, 
uyku vs.) 3) her hangi bir faaliyet konusundaki bağlayıcı kural, talep, norm ve ilkeler 
sistemi (örneğin, deniz rejimi, orman, su, toprak kullanımı rejimi vs.) 4) belli bir 
durum veya konum (örneğin, üretim rejimi) anlaşılmaktadır.  
“Rejim” kavramının geniş yelpazede kullanılması onun disiplinler arası bir 
kavram olmasından kaynaklanmaktadır. Bu kavram daha fazla siyasi ve hukuki 
araştırmalarda kullanılarak günümüz toplumunun durumunu, toplumda baş gösteren 
değişikliklerin karakterini daha derinden ve tam şekilde açıklanması için kullanılır.
72
 
 
2. Siyasi Rejim Kavramı 
Siyasi rejim kavramı 19. yüzyıldan itibaren kullanılmaya başlansa da, geniş 
anlamda siyasi bilimler literatürüne sadece İkinci Dünya Savaşından sonra 
girmiştir.
73
 
Siyasi rejim kavramıyla ilgili genelde sosyal bilimlerde iki yaklaşım 
sergilenmektedir.
74
 Bunlardan birisi hukuki (siyasi), diğeri ise sosyolojik 
yaklaşımdır. Birinci yaklaşımda siyasi rejim anayasal normlarda yer alan biçimsel-
hukuki kıstaslara dayalı resmi ve açık yönetim metodlarını içerir. Bu zaman “siyasi 
rejim” kavramı devletin “yönetim biçimi” kavramına yakın olur.   Söz konusu 
yaklaşımda devlet kurumlarının tespit edilmiş anayasal hukuk normlarına (ayrıca, 
temel hak ve özgürlüklere) tutumunun karakteri, devlet organlarının kurumsal 
                                                 
72
 Матузов, Н.И., Малько А. В., «Политико-правовые режимы: актуальные аспекты», 
Общественные науки и современность, 1997, № 1. c. 63-71. 
http://www.management.edu.ru/db/msg/156076.html 
73
 Дегтярев, А.А.,1998, с. 122.  
74
 Дегтярев А.А., 1998, с. 122.  

---

 
20
anlamda karşılıklı etkileşim mekanizması önemlidir.  
Diğer bir yaklaşıma göre siyasi rejim bir taraftan seçim, oylama ve karar alma 
modellerini içeren, diğer taraftan ise parti ve sivil baskı gruplarının siyasi katılım 
yöntemlerini kapsayan özgün bir sosyal mekanizma ve toplumu yönetme usulüdür.
75
  
Bazı bilim adamları siyasi rejimi devletin biçimi değil, mahiyeti olarak 
belirtirken
76
 diğerleri siyasi rejim kavramının kendinde yönetim biçimi ve devlet 
düzeni öğelerini ihtiva ettiklerini yazmaktadırlar.
77
  V.  E.  Çirkin  siyasi  rejimi 
bütünlükte siyasi sistemin işlevsel karakteristiği gibi nitelemektedir.
78
 Batılı bilim 
adamlarından bazıları (M. Hauriou, G. Burdeau, М. Prelot, ve bşk.) “siyasi rejim” 
kavramını kurumsal yaklaşım çerçevesinde ele alarak “yönetim biçimi”yle veya 
“devlet düzeni”yle eşleştirmektedirler.
79 
B. Baker, H. D. Lasswell, A. Kaplan gibi 
bilim adamları ise siyasi rejimi siyasi sistemi düzene sokma, meşrulaştırma aracı 
olarak tanımlamaktadırlar.
80
 Başka bir grup bilim adamı ise (R. Hestil, G. Almond, 
G. Powell vs.) 
81
 siyasi rejimi siyasi sistemle eşleştirmektedirler.  
Bazen “devlet rejimi” ve “siyasi rejim” terimleri açısından da farklı 
yaklaşımların sergilendiğini görebiliriz. Örneğin, devlet mekanizmasının işleyişini 
karakterize eden “devlet rejimi” terimi Rus hukuk literatürüne girdikten sonra siyasi 
rejim kavramının yorumu farklı şekilde yapılmıştır. A. Ya. Suharev, V. D. Zorkin, V. 
E. Krutskih’e göre “siyasi rejim” siyasi iktidarın kullanılmasının usul, metod ve 
biçimleri sistemini oluşturur.
82
  А. Yu. Korkmazov ve  İ.  С. Marevskiy bir kadar 
farklı  şekilde, siyasi rejimi demokratik hak ve özgürlüklerin gerçekleştirilmesiyle 
ilgili metodlar sistemi şeklinde ifade etmişler.
83
  M.A. Mogunov’a göre,
84
 siyasi 
                                                 
75
 Кудрявцев, Ю. А., «Политические режимы :Критерии классификации и  основные виды», № 
1 (240), Правоведение, 2002,  с. 195-205, 
http://www.auditorium.ru/books/212/Book057_chapter2.html 
76
 Örn: Денисов  И.  А.,  Сущность  и  формы  государства,  М., 1960. с. 17. Лашин  А.  Г., 
Возникновение и развитие форм социалистического государства, Москва, 1965, с. 342. 
77
 Манов, Г. Н., « О понятии формы государства»,  Учен. зап. Таджикского гос. ун-та, Т. IX. 
Труды юриди-ческого факультета, Вып. 4. с. 7, 1987. 
78
 Чиркин, В. Е., «Теоретические проблемы политического режима в странах социалистической 
ориентации», Государство и право в развивающихся странах, Москва, 1976, c. 6-7 
79
 Örn.; Burdeau, G., Constitutionnel et institutions politique, Paris, 1974. p. 165. Duverger, M., 
Institutes politiques et droit Constitutionnel, Paris, 1970, p. 13-14. 
80
 Örn.; Lasswell, H. D., Kaplan A., Power and Society, New Haven, 1950. 
81
 Almond, G. A., Powell, B. G., Comparative Politics: A Development Approach, Boston, 1966. 
82
 Большой юридический словарь, Москва, 1997, с. 500. 
83
Политология в терминах и понятиях, Ставрополь, 1994, с. 28. 

---