Filologiya məsələləri, 2017
44
семантическая сторона конструкций, б) характер объектного
распространителя.
Таким образом, в настоящей статье описывается лишь один из
частных,
порой
незаметных
моментов
обучения
студентов-
азербайджанцев конструированию синтаксических моделей. Но этот
частный вопрос во многом помогает преподавателю в обучении
студентов-азербайджанцев законам синтаксического строя русского
языка, а студентам-азербайджанцам – в умении конструировать
синтаксические модели, правильно передавать свои мысли на русском
языке.
ЛИТЕРАТУРА
1. Костомаров В. Г., Митрофанова О. Д. Методическое руководство
для преподавателей русского языка иностранцам. Москва:
Русский язык, 1988.
2. Зарубина Н. Д. Методика обучения связной речи. Москва: Русский
язык, 1977.
3. Пешковский А. М. Русский синтаксис в научном освещении.
Москва: Учпедгиз, 1956.
4. Богородицкий В. А. Общий курс русской грамматики. Москва –
Ленинград, 1935, с. 226.
5. Изюмская С. С. Русский язык и культура речи. Учебник для вузов.
Москва, 2010.
6. Романова Г. В. Анализ текста как средства развития речи
учащихся // Русский язык в школе, 1989, № 1, с. 9-13.
N. H. HACIYEVA
RUS DİLİ XARİCİ DİL KİMİ MƏŞĞƏLƏLƏRİNDƏ FEİLİ
KONSTRUKSİYALARIN ÖYRƏNİLMƏSİ
XÜLASƏ
Məqalə rus dilinin xarici dil kimi praktik məşğələlərdə feli
kontruksiyaların struktur və semantik xüsusiyyətlərinin öyrənilməsinə həsr
edilir. Mövzunun aktuallığı rus dilində sözlərin birləşməsinin prinsiplərinin
öyrənilməsi zamanı azərbaycanlı tələbələrin bir sıra səhvlərinin aradan
qaldırılması ilə əlaqədardır. Felin ismin yönlük və təsirlik hallarının
birləşməsi ilə sintaktik kontruksiyaların yaranmasına xüsusi diqqət yetirilir.
Verilmə, məlumat, iradə və yardım münasibətlərini ifadə edən sözlər
Filologiya məsələləri, 2017
45
olmaqla feli konstruksiyaların materialı əsasında tapşırıqların yerinə
yetirilməsi daha yaxşı nəticə verir. Bundan ötrü müəyyən sintaktik
münasibətləri ifadə edən modelləri qurmaq üçün dayaq feli sözlərin
seçilməsi zəruri hesab edilir. Sonra tələbələrə bu dayaq sözlərdən ibarət
vərəqələrin paylanması da mühüm rol oynayır. Bu birləşmələrin leksik-
qrammatik və funksional xüsusiyyətləri şərh edilir. Bu tipli sözlərin
birləşməsinin qurulma mexanizmi və işlənməsinin mənimsənilməsi
azərbaycanlı tələbələrin rus dilində nitqinin inkişafına şərait yaradır. İsmin
hal formalarının feli konstruksiyalarda bir-birilə qarşılaşdırılması tələbələrin
idrak fəaliyyətini fəallaşdırır. Feli konstruksiyaların tələbələr tərəfindən
lazımi səviyyədə mənimsənilməsi vacib amillərdən biridir.
N.H.HAJIYEVA
THE STUDYING OF VERBAL CONSTRUCTIONS IN CLASSES IN
RUSSIAN LANGUAGE AS A FOREIGN LANGUAGE
SUMMARY
The article discusses the studying of structural and semantic features of
verbal constructions in practical classes in Russian language as a foreign
language. The relevance of the topic is associated with elimination of errors
made by Azerbaijani students in the study of principles of compatibility of
words in the Russian language. Special attention is paid to the creation of
syntactic combinations of a verb with a noun in accusative and ablative.
Execution of tasks with the participation of words with the value of
submitting, information, will and assistance on the basis of the verbal
constructions material gives a good effect. The choice of supporting verbal
words expressing specific syntactic relationships is important for this.
Distribution of cards with key words to the students plays an important role
as well. The article describes the lexical and grammatical and functional
features of these combinations. Assimilation of mechanism for creating these
types of combinations of words and using thereof create favorable conditions
for the development of spoken Russian of Azerbaijani students. A
comparison of the case forms of nouns in verbal constructions activates the
cognitive activity of students.
Rəyçi: prof. Nəsirağa MƏMMƏDOV
Filologiya məsələləri, 2017
46
ZAUR HACIYEV
AMEA M.Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutu
zaurhaciyev82@mail.ru
“MUĞNİL-LƏBİB AN KUTUBİL-ƏARİB” ƏSƏRİNDƏ
DİLÇİLİK METODU
Açar sözlər: İbn Hişam, ərəb dili, elmlər, ensiklopediya, müəllif.
Ключевые слова: Ибн Хишам, арабский язык, наука, енсиклопедия,
автор
Keywords: Ibn Hisham, arabian, sciense, encyclopedia, autor.
Görkəmli ərəb dilçisi Əbu Məhəmməd Abdulla Cəmaləddin ibn
Əhməd ibn Abdulla ibn Hişam əl-Ənsarinin həyatı haqqında məlumat
olduqca azdır. O, 708/1309-cu ildə Qahirədə anadan olmuş, orada boya-başa
çatmış, təhsilini də Qahirədə almış, 761/1360-cı ildə 51 yaşında dünyasını
dəyişmişdir (7, 356).
İbn Hişamın “Şərh şuzuruz-zəhəb” kitabının tədqiqatçısı Yusif Şeyx
Məhəmməd əl-Baqai yazır ki, Əbu Hişam hələ kiçik yaşlarından elmə böyük
həvəs göstərmiş və dövrünün ən qüdrətli alimlərindən dərs almışlar. Onun
müəllimləri arasında Məhəmməd ibn Əhməd Əbu Abdulla əs-Sarac əd-
Dəməşqi (668-743), Əbu Həyyan Məhəmməd ibn Yusif Əsir əd-Din əl-
Qarnati, Əli ibn Abdulla əl-Ərdəbili ət-Təbrizi, Umər ibn Əli ibn Səlim ibn
Sədəqa əl-Ləxmi əl-İskəndəri ət-Tac əl-Fəkihəni, əş-Şihəl ibn əl-Murəhhil
kimi qüdrətli dilçilər olmuşdur. Bir tərəfdən Bağdad xilafətinin süquta doğru
yuvarlanması, digər tərəfdən Əndəlusda baş verən ərəb-ispan hərbi toqquş-
maları nəticəsində bu iki qüvvətli elm mərkəzinin mövqeyini zəiflətmiş və
ərəb alimləri ərəb dünyasının sakit limanı olan Misrə üz tutmuş, orada məs-
kunlaşaraq elmi fəaliyyətə başlamışlar. Bu səbəbdəndir ki, həmin dövrdə
ərəb aləminin ən qüdrətli dilçiləri də Qahirədə toplanmışdı. Doktor Səlim
Rizq yazır ki, bu dövrdə Qahirədə əlli beşdən çox mədrəsə var idi və bu
mədrəsələrə görkəmli dilçilər rəhbərlik edirdilər.
İbn Hişam məhz belə bir dövrdə yaşamış və müxtəlif ölkələrdən
gəlmiş, dilçilikdə öz dəsti-xətti olan alimlərdən dərs alaraq sərf, nəhv, hədis,
ədəbiyyatı və əruz elmlərini mənimsəmişdi. Maraqlı burasıdır ki, bütün
islam dünyasında qüdrətli bir dilçi kimi şöhrət tapmış Əbu Həyyan əl-
Qarnatinin yanında o, qrammatika elmini deyil, ədəbiyyatı öyrənmişdir.
İbn Hişam qısa müddət ərzində elə bir şöhrət qazanmışdır ki, bu şöhrət
Misrin hüdudlarını aşaraq Məğribə belə gedib çatmışdır. İbn Xəldun bu
barədə yazır: “Biz hələ Məğribdə olanda eşitdik ki, Misirdə ərəb dili
sahəsində ibn Hişam adlı bir alim ortaya çıxıb və o, Sibəveyhidən daha
Dostları ilə paylaş: |