Filologiya məsələləri, 2017
122
par rapport au présent, le conditionnel exprime l’avenir par rapport au
passé : Virginie pense que Paul viendra/ Virginie pensait que Paul
viendrait’’. Ils continuent :’’ Le procès indiqué au conditionnel n’est pas
repéré par rapport au point d’énonciation, mais par rapport à un repère
temporel antérieur. Dans cette relation de postériorité par rapport au passé,
rien n’empêche que le procès soit situé après le présent du locuteur
: Je
pensait que Paul viendrait demain’’. Pour prendre cette valeur temporelle, le
conditionnel doit être relié à une indication explicite du passé.
Celle-ci est le
plus souvent fornie par une proposition principale à un temps du passé
(imparfait, passé composé, etc.)
Ces idées nous prouvent encore une fois que le futur dans le passé est
rangé tantôt parmi les temps de l’indicatif et tantôt parmis les temps du
conditionnel.
BIBLIOGRAPHIE
1. Martin Riegel, JeanChristophe Pellat, René Rioul. Grammaire
méthodique du français.PUF. Quadrige. Presses Universitaires de France,
1994, p.312
2. Штейнберг Н.М. Так называемое будущее предварительное (Futur
antérieur) в современном французском языке. В сб: «
Вопросы
грамматического
строя
и
словарного
состава»,
Ленинград,1959,стр.265
3. Martin Riegel, JeanChristophe Pellat, René Rioul. Op.cit.p312-313
4. Martin Riegel, JeanChristophe Pellat, René Rioul. Op.cit.p314
5. Martin Riegel, JeanChristophe Pellat, René Rioul. Op.cit.p315
6. E.A.Référovskaïa, A.K.Vassiliéva,
Essai de grammaaire française, Cours
théorique. L.,1973,p265-269
7. Martin Riegel, JeanChristophe Pellat, René Rioul. Op.cit.p316
AYGÜN QOCAYEVA
FRANSIZ DİLİNDƏ FELİN GƏLƏCƏK ZAMANI
XÜLASƏ
Aparılmış elmi araşdırmalar bir daha sübut edir ki, gələcək zaman
formasının tədrisin ilk mərhələsində dərsliklərə daxil
edilməsi məntiqi və
ağlabatandır. Müasir fransız dilində, xüsusilə, canlı danışıqda «futur proche»
zamanı «futur simple» zamanına nisbətən daha çox işlənilir. «Futur proche»
Filologiya məsələləri, 2017
124
SAMİRƏ BABAYEVA
ADPU
Samira.adu.13@gmail.com
SÖYLƏM VƏ KONTEKSTİN SÖYLƏM BÖLGÜSÜ
Açar sözlər:
söz, söz birləşməsi, söyləm, sintaqma, cümlə, kontekst, əlaqə,
sintaqmatika
Key words: a word, a word combination, a syntagma, a sentence, a context,
coherence, syntagmatics.
Ключевые слова: слово, словосочетание, синтагма, предложение,
контекст, связь, синтагматика, высказывание
Söyləm anlayışı dilçilikdə müxtəlif şəkildə təyin olunur. Bu terminə
münasibət də fərqlidir. Azərbaycan dilinin sintaksisinə aid bəzi mənbələrdə bu
termin haqqında məlumat verilmir (1; 2).
Y.Seyidov söz birləşməsi ilə sintaqma arasında müqayisə aparmışdır. O
göstərir ki, «sintaqma məsələsi müstəqil mövzu kimi çox da qədim tarixə malik
deyildir. Hətta bu haqda nə ümumi dilçilik aspektində, nə də ayrı-ayrı dillərin
materialları əsasında müstəqil tədqiqat əsərləri də yazılmamışdır»(3, 66).
Kommunikasiya
nəzəriyyəsi, nitq aktları nəzəriyyəsi, koqnitiv dilçilik
kimi elmi istiqamətlərdə nitqdə istifadə olunan söyləmlərə fərqli prizmalardan
yanaşılmışdır. Söyləm semiotikada və semantikada tədqiqat obyektinə
çevrilmiş, onun fonetik semantikada diqqət mərkəzinə çəkilməsinin şahidi
oluruq. Bütün bunlar bir daha təsdiq edir ki, söyləm anlayışı və söyləmin
linqvistik statusu hələ də dəqiq izahını tapmamışdır. «Söyləm - Müəyyən fikir,
anlam ifadə edən ünsiyyət vahidir. Söyləm cümlənin nitqdə reallaşması kimi
cümləyə uyğun
gələ bilər, habelə cümlənin sxemlərinə sığmaya da bilər.
Xüsusilə danışıq dilində söyləm cümlədən daha geniş miqyas alır» [4, 258].
Hər şeydən əvvəl, qeyd etməliyik ki, söyləm və sintaqm/sintaqma eyni
anlaıyş kimi qəbul olunur. F.V.Veysəllinin fikrinə görə, «cümlənin
leksemlərdən (sözlərdən) ibarət olması və leksemlərin də (sözlərin) daha kiçik
söyləmələrdə -sintaqmlarda qruplaşması artıq qəbul olunmuş aksiomdur.
Dilçilik ədəbiyyatında sintaqmın müxtəlif açılışı var. F.de Sössür hər cür dil
vahidlərinin sintaqmatik oxda birləşməsini sintaqm adlandırırdı. Şerba məktəbi
isə sintaqm danışıq aktında yaranan, fonetik və qrammatik cəhətdən bölünməz
konkret məna daşıyan vahid kimi dəyərləndirir. Məsələn, //Dünəndən bəri/ ara
vermədən yağan yağış/ yalnız bu gün kəsdi//
Göründüyü kimi, cümlə 3
sintaqma bölünür» [5, 167-168].
Söz birləşməsi ilə sintaqmın fərqli vahidlər olduğunu izah edən Y.Seyidov
yazır: “Biz sintaqmanı belə başa düşürük: sintaqma cümlə daxilində (nitqdə)