Microsoft Word \304\356\352\363\354\345\355\3621
Yüklə 1,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
38 stolpotvoreniye) – kızılca kıyamet, hengâme; “тоска зелёная” (toska zel’onaya) – sıkıntı . b) “isim + ismin tamlayan (roditelnıy) durumu” Bu tür deyimler anlamları ve sentaks fonksiyonları itibariyle isme eşdeğerdir. Örneğin; “cекрет (isim) + полишинеля (ismin tamlayan hali)” (sekret polişinelya) – her kez tarafından bilinen sır; “яблоко раздора” (yabloko razdora) – ihtilaf vesilesi, kavga nedeni ; “точка зрения” (toçka zreniya) – görüş açısı; “пальма первенства” (pal’ma pervenstva) - zafer. Bu tür deyimlerdeki sözcükler semantik açıdan eşittir. c) “isim + ismin edatlı hali” Sözcüksel-gramer (leksiko-grammatiçeskiy) açıdan bu tür deyimler isimle ilişkilendirilir. Birbirine bağımlı ögeler bazında sabittir ve ana sözcüğe bağlı isimler çeşitli hallerde çekilebilir.Deyim içindeki ögeler sabit bir yerleşim şemasına sahiptir. Örneğin; “борьба (isim) + за жизнь (ismin edatlı hali)” (bor’ba za jizn’) – yaşam mücadelesi, “бег на месте” (beg na meste) – yerinde koşu, “дело в шляпе” (delo v şlyape) – iş avucumda, çantada keklik; “калиф на час” (kalif na ças) – bir günlük ağa , “искусство для искусства” (iskusstvo dlya iskusstva) – sanat için sanat. d) “edat + sıfat + isim” 39 Sözcüksel-gramer anlamı ve tümce içindeki sentaks kullanımı açısından bu tür deyimler zarfa eşdeğer olup onları oluşturan sözcükler semantik olarak eşit olmaktadır ve ögelerin yerleşim sırası belirlidir. Örneğin; “у (edat) + разбитого (sıfat) + корыта (isim)” (u razbitogo korıta) – her şeydan mahrum olmak; “на седьмом небе” (na sed’mom nebe) – sevinçten göklere uçmak , “со спокойной совестью” (so spokoynoy sovest’yu) – vicdan rahatlığıyla, gönül rahat, yüzüm ak, aklım pak ; “по старой памяти” (po staroy pamyati) – eski günlerin hatırına; “с незапамятных времён” (s nezapamyatnıh vremyon) – çok uzun zaman önce . e) “ismin edatlı hali (predlojno-padejnaya forma) + ismin tamlayan (roditelnıy) hali” Bu tür deyimler zarf ya da sıfat türü olabilir ve bunların içinde deyim ögelerinin yerleşim sırası belirlidir. Örneğin; “во веки (ismin edatlı hali) + веков (кого? чего? smin tamlayan hali)” (vo veki vekov) – sonsuza kadar, hayat bitene dek; “до глубины души” (do glubinı duşi) – ruhun derinliklerine kadar, “в костюме Адама” (v kost’ume Adama) - çıplak ; “в объятьях Морфея” (v obyatiyah Morfeya) – derin uykuda, hipnozda; 40 “во цвете лет” (vo tsvete let) – hayatının en parlak devrinde; “на вес золота” (na ves zolota) – çok pahalı, çok değerli, altın gibi. f) “ismin edatlı hali + ismin edatlı hali” Bu gruptaki deyimler sözcüksel-gramer anlamları ve sentaks fonksiyonları açısından zarflarla aynıdır, içindeki isimler tekrarlanır ve anlamsal olarak eşit olur. Deyim içindeki ögelerin yerleşim sırası ise bellidir. Örneğin; “от зари (ismin edatlı hali) + до зари (ismin edatlı hali)” (ot zari do zari) – sabahtan akşama kadar ; “от корки до корки” (ot korki do korki) – baştan sona kadar; “из года в год” (iz goda v god) – yıldan yıla, seneden seneye; “от мала до велика” (ot mala do velika) küçükten büyüğe, yediden yetmişe. f) “fiil + isim” Bu gruptaki deyimler genel olarak fiil-yüklemsi olup tümcede yüklem rolünde olurlar ve yapılarını oluşturan ögelerin yerleşim sırası ve onların semantik oranları farklı olabilmektedir. Örneğin; “закинуть (fiil) + удочку (isim)” (zakinut’ udoçku) – oltayı atmak, yemi atmak, ağzını yoklamak ; “пустить корни” (pustit’ korni) – köklerini sağılmak, yerleşmek ; “заливаться смехом” (zalivat’sa smehom) - gülmek, “хранить 41 молчание” (hranit’ molçanie) – susmak, suskunluğunu korumak; “навострить уши” (navostrit’ uşi) – kulak misafir olmak, kulak dikmek. g) «fiil + zarf» Deyim içinde fiilimsi yapılar olup tümcede yüklem fonksiyonunu yerine getirir. Bunları oluşturan ögeler semantik olarak her zaman eşittirler ve ögelerin yerleşim sırası değişkendir. Örneğin; “видеть (fiil) + насквозь (zarf)” (videt’ naskvoz’) – “насквозь видеть” – birinin ciğerini okumak; “попасть впросак” (popast’ vprosak) - “впросак попасть” – gülünç duruma düşmek; “разбиться вдребезги” (razbit’sa v drebezgi) - “вдребезги разбиться” – param parça olmak; “пропасть даром” (propast’ darom) -“ даром пропасть” – bir hiç uğruna yok olmak . Bu tür deyimler her iki durumda da kullanılabilmektedir. h) «ulaç + isim» Bu tipteki deyimler zarfa eşdeğer olup tümcede belirteç (obstoyatelstvo) fonksiyonunu üstlenmektedir. Deyimdeki ögelerin sırası sabittir. Örneğin; “очертя (ulaç) + голову (isim)” (oçert’a golovu) – kelle koltukta, kellesini koltuğuna alarak ; “скрепя сердце” (skrepya serdtse) – gönülsüz Yüklə 1,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|