Microsoft Word \304\356\352\363\354\345\355\3621
Yüklə 1,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
4 şekilsellik ve duygusallık özellikleri taşıyan dilbilimsel görüngü (fenomen) halindeki bazı sözcük takımlarının varlığı bizi özellikle stilistiğin bu dalını araştırmaya cezbetmektedir. Ancak bir dildeki kalıcı ifadelerin tamamını kapsayan deyimbilim (frazeoloji) bu gibi araştırmalar için çok geniş bir araştırma alanını ifade etmektedir. Çalışmamızda Rusça’daki tüm deyimsel ifadeleri değil yalnızca günümüzde en çok kullanılan deyimleri ele aldık. Çalışmamızda, araştırma konusunun alanını belirlerken deyimleri sadece etimolojik açıdan incelemeye karar verdik. Deyimleri anlamsal bitişiklikleri, içerikleri, yapıları ve anlatımsal-üslupsal özellikleri açısından sınıflara ayırdık. Başka dillerden Rusça’ya geçen deyimleri ve asıl Rusça olan deyimleri etimolojileriyle birlikte sunmaya çalıştık. Verdiğimiz örnek tümcelerle deyimlerin ne şekilde kullanıldığını gösterdik. Tezimizde kullanılan örnekleri, çok çeşitli sözlüklerin ve Rusça kaynakların taranması suretiyle elde ettik. Örneğin; Ojegov S. ., Şvedova N.Yu., Tolkovıy slovar’ russkogo yazıka, Rossiyskaya Akademiya Nauk, Moskva, 2003; Dal’ V. ., Tolkovıy slovar’ russkogo yazıka. Sovremennoye napısaniye., Moskva, Astrel’, 2004; Molotkov A. ., Frazeologiçeskiy slovar’ sovremennogo russkogo literaturnogo yazıka, Moskva, 1978; Tihonov, A.N., Frazeologiçeskiy slovar’ sovremennogo russkogo literaturnogo yazıka, Moskva, 2004; Fasmer M., Etimologiçeskiy slovar’ russkogo yazıka, 4-c, Moskva, Progress, 1986; Çernıh P,Ya., storiko- etimologiçeskiy slovar’ sovremennogo russkogo yazıka, 2-c, Moskva, Russkiy yazık. Mediya, 2004, Vinogradov V.V., storiya slov, Rossiyskaya Akademiya Nauk, Moskva, 1999 vb. kaynaklardan yararlandık. Ayrıca çeşitli Rusça gazete, dergi ve nternet sayfalarını da titizlikle inceledik. 5 Bir sonraki bölümde araştırmamızın amacı olan konuları ele almaya başlamadan önce deyimbilimin tarihçesine göz atmayı uygun buluyoruz. 6 I. BÖLÜM 1.1. Deyimbilim deyince Deyimbilim (frazeoloji) Sovyet dilbilimi bünyesinde ayrı bir dilbilim alanı olarak XX. yüzyılın 40’lı yıllarında ortaya çıkmıştır. Deyimbilim kuramıyla ilgili ilk görüşler A. A. Potebnya, . . Sreznevskiy, A. A. Şahmatov ve F. F. Fortunatov’un çalışmalarında yer almaktadır. Deyimbilimin gelişmesine ayrıca Fransız dilbilimci Ş. Bali’nin fikirleri de etki etmiştir. Batı Avrupa ve Amerikan dilbilimlerinde deyimbilim dilbilimin ayrı bir bölümü olarak görülmemektedir. Değişmez sözcük düzenlerinin dilbiliminde ayrı bir bölüm olarak, yani deyimbilim çerçevesinde incelenmesi gereği daha 20’li ve 40’lı yıllar döneminde kaleme alınmıştır ve E. D. Polivanov, S. . Abakumov ve L. A. Bulahovski’nin eğitim-yöntemsel çalışmalarında ortaya konmuştur. Deyimbilim çalışmaları, bir taraftan sözlükçülük çerçevesinde, diğer taraftan ise deyimbilimin temel kavramları açısından bu yeni alanın kapsamı ve görevlerinin ortaya konduğu Vinogradov’un çalışmalarında («Основные понятия русской фразеологии как лингвистической дисциплины.» (Bir Dilbilim Dalı Olarak Rus Deyimbilimin Temel Kuramları .), «Об основных типах фразеологических единиц в русском языке.» (Rus Dilindeki Temel Deyim Tipleri Hakkında.) ) yoğunlaştırılmıştır. 50’li yıllarda dikkat ekseriyetle deyimlerin sözcüklerle ve sözcük birleşimleriyle (словосочетание) olan benzerlik ve farklılıkları üzerine yönelmiş olup, deyimbilimin konusu genel olarak deyim kriterleri ve deyimlerin sınıflandırma esaslarının açıklanmasıyla sınırlı kalmaktaydı. 7 50’li yılların sonu itibariyle deyimbilimine karşı daha sistemli bir yaklaşım fark edilmeye başlanmış, deyimleri dilin yapısal birimleriymiş gibi tanımlayan görüşler (A. . Smirnitskiy, O. S. Ahmanova) ortaya çıkmıştır. 60-70’li yıllarda ise deyimbilimin gelişimi araştırmacıların yoğun bir şekilde deyimbilimsel yöntemleri geliştirme çabalarıyla desteklenmiştir. Örneğin; dil olaylarının sistem-aşamalı analizi (Системно-уровневый анализ) (V. L. Arhangelskiy, N. N. Amosov, V. P. Jukov, A. V. Kunin, M.-T.Tagiev), deyim yapısının (фразеологический состав) sisteme göre incelenmesi ( . . Çernıyşev, N. M. Şanskiy) ve onun gelişimi (V. N. Mokienko, F. N. Popov, A. . Fedorov), deyimlerin semantiğine (семантика) ve onun yalın durumuna (номинативный) özel önem verilmiş (V. N. Teliya), kendi dinamiği içinde tümce oluşumu (S. G. Gavrin, Y. A. Gvozdarev), öge-sözcüklerin (слово- компонент) birleşim özellikleri (Y. Y. Avaliani, L. . Rozeyzon) ve ayrıca sözlüklerde deyimlerin tanımının yapılması (A. M. Babkın, A. . Molotkov) gibi araştırmalar yapılmıştır. Deyimbilim kendi inceleme yöntemine sahip olması gereken ve ayrıca araştırmalarında leksikoloji, gramer, üslûp bilimi, fonetik, dil tarihi, tarih, felsefe, mantık ve farklı ülkelerin dil bilgisi gibi diğer bilimlerin bilgilerini kullanması gereken çok karmaşık bir olgudur. Dilbilimciler deyimbilimle ilgili olan pek çok problem konusunda farklı fikirlere sahiptirler ve bu gayet doğaldır. Ancak deyimbilim alanında çalışan dilbilimcilerin en önemli görevi, deyimbilim teorileri alanında olduğu gibi yabancı Yüklə 1,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|