Microsoft Word \304\356\352\363\354\345\355\3621
Yüklə 1,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.2 Deyimbilimin konusu ve anlamı konusundaki görü şlerin iki boyutu
11 структурный) bir yaklaşım geliştirirken, dilin sistemi ve yapısı ile dilsel değerlendirme gibi genel dilbilim bölümlerini kullanmaktadır. Deyimbilimin kapsamı o denli karmaşık ve özeldir ki, onun incelenmesine yönelik çalışmalar yukarıda bahsedilen alanların yeni verilerle zenginleştirilmesine de olanak tanımaktadır. Deyimbilim deyimdeki birimlerin (фразеологическая единица) yapısında bulunan sözcüklerin uğradığı değişimler hakkındaki bilgilerle leksikolojiyi zenginleştirmekte, deyimlerin var olan ve bağımsız stilistik özellikleri hakkındaki bilgilerle ise sözcüksel stilistiği genişletmekte ve ayrıca genel dilbilimin birçok alanına ek bilgiler vermektedir. Deyimsel malzemenin analizi ülkelerin dil bilgisi açısından çok önemlidir. Buna rağmen deyimsel bilgiler, dilbiliminin diğer alanlarında çok az kullanılmaktadır. Ancak deyimsel malzemenin E. M. Vereşçagin ve V. G. Kostomarov’un “Dil ve Kültür” isimli kitabında çok geniş ölçüde kullanıldığı gerçeği sevindirici bir olay olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu kitapta yazarlar “bazı deyimler kendi semantiği tarafından ya çağdaş dil anlayışı açısından eşzamanlı olarak ya da prototip-sözcük öbeğinin ulusal kültürü ile ilişkili oluşundan dolayı art zamanlı olarak bir ulusal-kültür ögesi içermektedir. ” 4 diye belirtmektedirler. Son yirmi yıllık dönem içerisinde deyimbilim dilbilimi içerisinde büyük bir bölüm olarak gelişmiştir: deyimbilime ve onun birçok konusuna ilişkin olarak binlerce çalışma yapılmıştır. Buna rağmen, yine de, deyimbilimin konusunun net olarak belirlenmesi ya da en azından özelliklerini ve çeşitlerini sıralayarak deyim 4 E.M.Vereşçagin, V.G. Kostomarov, Yazık i kultura: Lingvostranovedeniye v prepodavanii russkovo yazıka kak inostrannogo, Moskva, 1983, s.88 12 biriminin (фразеологическая единица) açık tanımının yapılması hemen hemen imkânsızdır. Çünkü deyim biriminin ne olduğu konusunda yazarların fikirleri çok farklılık göstermektedir. Aşağıda bu konuya detaylı olarak değineceğiz. 13 1.2 Deyimbilimin konusu ve anlamı konusundaki görüşlerin iki boyutu Dilbilimin bir dalı olan deyimbilimin kapsamına, deyimin temel özelliklerinin belirlendiği deyim sınıflandırma ölçütünün incelenmesi, dilin özel birimleri olarak deyimlerin anlam konusunun çözümlenmesi ve ayrıca deyimlerin konuşma dilindeki fonksiyonu ve bunların oluşum süreçlerinin tespit edilmesi gibi konular girmektedir. Deyim bilim hakkında çok sayıda ayrıntılı çalışma yapılmış olmasına rağmen şu ana kadar deyimin ne olduğu ve Rus dilindeki deyimlerin nasıl bir boyuta sahip olduğu konularında farklı bakış açıları ortaya çıkmıştır. Bilim adamlarının Rus dilinde kullanılan deyimlerle ilgili olarak verdikleri listeler birbirinden o denli farklıdır ki, her biri araştırma konusu oluşturacak, birbirine taban tabana zıt, hatta birbirini reddeden görüşlerdir. Ayrıca mevcut kavramlar hakkında kullanılan bilimsel terminolojide de görüş ayrılıkları vardır. Bunun nedeni “deyimbilim” (frazeoloji) teriminin görevleri, amaçları ve esas içeriğinin anlaşılmasındaki belirsizlikle ve ayrıca Rus dilindeki deyimlerin semantik bitişikliği (семантическая слитность) açısından yeterince somut ve tek bir sınıflandırma sisteminin olmayışıyla açıklanabilir. Rus dilbilimciler arasında V.V. Vinogradov’un sınıflandırma sistemi (bunun üzerine yapılan netleştirmeler ve ilavelerle) en yaygın kullanılan sistemdir. Ancak V.V. Vinogradov’dan sonra Rus deyimsel sisteminde pek çok konu henüz yeni incelenmeye başlanmıştır. Aşağıda deyimbilim hakkındaki görüşleri özetleyeceğiz. Çağdaş dilbiliminde iki araştırma yöntemi benimsenmiştir. Birinci yöntemin çıkış noktası sözcüklerden oluşan, yani doğası itibariyle sözcük öbeği olan dilin bir birimi olduğudur. Bu durumda bazı bilim adamları, aralarındaki niteliksel 14 farklılıklara bakılmaksızın belirli bir dilde fiilen mümkün olabilen tüm somut sözcük öbeklerinin deyimbiliminin konusuna girdiği görüşünü öne sürmüşlerdir. Örneğin; Kopılenko aşağıdaki düşüncesini bizlerle şöyle paylaşmaktadır: “Deyimbilim her şeyi kapsar... “serbest” sözcük öbekleri olarak tanımlananlar dahil olmak üzere belirli bir dilde var olan tüm sözcük birimini (лексема) de. ” 5 Diğer taraftan bu eğilimin sınırları içinde deyimbilimin konusuna sadece konuşma dilinde var olan deyimlerin içinden kendine has farklı özellikleriyle diğerlerinden ayrılan bazı sınıfların ve sözcük öbeği gruplarının girdiği kabul edilmektedir. Buna bağlı olarak bu tür sözcük öbeklerinin belirlenmesinde hangi özelliklerin hesaba katılacağı ve böylece ortak farklılık gösterenlerin nasıl gruplandırılacağı belirlenir. Ve sadece bu “farklı” sözcük öbekleri deyim olarak tanımlanabilir. Kavram koşullarına ve buna bağlı olarak da sınırlamaya bakılmaksızın genel olarak deyimbilim aşağıdaki şekilde tanımlanmaktadır: a) Sözcüğün “geniş” anlamıyla kendi içinde tamamen yeniden algılanmış sözcük öbekleri ve tamamen algılanmamış sözcük-ögeleri olan sözcük öbeklerini kapsayan bir bilimidir. Deyimbilimin kapsam ve içeriğini bu şekilde tanımlayanlar V. L. Arhangelskiy, O. S. Ahmanova ve N. M. Şanskiy dir. b) Sözcüğün “dar” anlamıyla kendi içinde sadece yeniden tam algılanmış sözcük öbeklerini içeren bir bilimidir. Deyimbilimin kapsam ve içeriğini bu şekilde yansıtan çalışmaları V. P. Jukov, A.V. Jukov ve Yu.P. Salodub yapmışlardır. 5 M.N. Kopılenko, Z.D. Popova, Oçerki po obşçey frazeologii, Voronej, VGU, 1972, s. 81–82 Yüklə 1,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|