III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1439
Qafqaz University 17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan
По истории Ширвана и отчасти Южного Азербайджана Хуршах сообщает ряд
деталей и подробностей, которых нет у других историков ХVI века (например у
Искендера Мюнши и Гасан бека Румлу).
Таким образом, в изучаемый период Азербайджан с его геополитической
значимостью становится основным объектом внимания не только Османской империи,
но и сферой интересов Русского государства. История государств Азербайджана XV-
XVI веках нашла своё определенное отражение в советской русской историографии.
С другой стороны, во многих документах изучаемого периода нет четкого разли-
чия между Ираном и Азербайджаном, что требовало скрупулезного подхода, и лишь по
конкретным данным, например, названиям местностей, городов, товаров можно было
выделить среди них Азербайджан. Интересен тот факт, что сами русские цари в XVII
веке, строго соблюдая титулование, выделяли Азербайджан, обращаясь в своих
грамотах к шахам Сефевидской империи как к государям «Персидских и Ширванских
земель…». Почти во всех дипломатических документах, относящихся к «Персидским
делам» наиболее часто встречаются названия азербайджанских городов – Шемахея
(Шамаха), Кенжю (Гянджа), Бако (Баку), Тавриз (Тебриз), что позволяет конкретизи-
ровать эти материалы и относить их непосредственно к истории Азербайджана. При
проведении данного исследования исключительное значение имели материалы архива
Посольского приказа, фонда «Сношения России с Персией», представленные в
основном дипломатической документацией XV-XVI вв.: статейными списками1 послов
и посланников, грамотами, наказами, отписками.
İLHAM ƏLİYEV VƏ CƏNUBİ QAFQAZ MÜASİR GEOSİYASİ
ŞƏRAİTDƏ
Ülkər MƏMMƏDZADƏ
Bakı Dövlət Universiteti
Ulkar_m23@hotmail.com
AZƏRBAYCAN
Azərbaycanın istər iqtisadi-siyasi, istərsə də hərbi cəhətdən Cənubi Qafqazın ən güclü
və qüdrətli dövlətinə çevrilməsi artıq danılmaz faktdır. Ümummilli lider Heydər Əliyevin
bünövrəsini qoyduğu və bu gün onun layiqli davamçısı olan Azərbaycan Prezidenti İlham
Əliyevin uğurla həyata keçirdiyi daxili və xarici siyasət dövlətimizi həm iqtisadi, həm də
siyasi baxımdan bütün dünya üçün cəlbedici edir, onun dünya miqyasında əhəmiyyətini get-
gedə daha da artırır.
Azərbaycan artıq Cənubi Qafqaz regionunda əsas söz sahibi olan dövlət kimi çətin
geosiyasi şəraitdə müstəqil xarici siyasət kursu həyata keçirir. Hazırda, bu istiqamətdə əsas
diqqət Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün tezliklə bərpa edilməsi, regionda sabitliyin və təhlü-
kəsizliyin gücləndirilməsi, Xəzər dənizi hövzəsinin demilitarizasiyası, Avroatlantik struktur-
lara inteqrasiya və s. məsələlərə yönəldilib. Bununla yanaşı, mühüm geosiyasi məkan kimi
Azərbaycan regionda sülhün və təhlükəsizliyin təmin olunması üçün dayaq nöqtəsi, ən
perspektivli tərəfdaş hesab edilir. Artıq ölkəmiz bütün regional məsələlərdə əsas iştirakçıdır
və dövlət başçısı cənab İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, “Regiondakı strateji əhəmiyyətli heç
bir layihə Azərbaycanın razılığı olmadan reallaşa bilməz”.Əsası Ümummilli lider Heydər
Əliyev tərəfindən qoyulmuş və bu gün cənab Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla həyata
keçirilən xarici siyasət strategiyası dövlətlərarası regional və beynəlxalq əlaqələrə daha yaxın-
dan qatılaraq, Şərq və Qərb dəyərlərinin sintezindən yaranmış cəhətləri özündə əxz edərək,
III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1440
Qafqaz University 17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan
dünya birliyinə sıx inteqrasiya olunmaq xəttini seçib. Bu seçimi reallaşdırmaq üçün Azərbay-
can dövləti bir tərəfdən dünya təcrübəsini öyrənərək, özünün iqtisadi və siyasi inkişaf mode-
lini müəyyənləşdirir, digər tərəfdən isə beynəlxalq aləmdə qəbul edilmiş prinsiplərə uyğun
olaraq öz milli maraqlarını qoruyaraq dövlətlərarası əlaqələr yaradır.Bu gün İlham Əliyevin
yürütdüyü siyasət, Azərbaycanın regionda və dünyada müttəfiqlərinin sayını xeyli artırıb.
Ümummilli lider Heydər Əliyevin xarici siyasət kursunu layiqincə davam etdirən İlham
Əliyev, yüksək diplomatik istedadı sayəsində ölkəmizin dünyanın siyasi-iqtisadi mənzərəsini
müəyyən edən aparıcı dövlətlərlə və beynəlxalq təşkilatlarla münasibətlərini daha da inkişaf
etdirib. Nəticədə, Azərbaycan yalnız regionda gedən proseslər deyil, eyni zamanda,
beynəlxalq aləmdə cərəyan edən proseslərə də təsir göstərmək imkanı qazanıb. Ona görə də,
bu gün dünyanı narahat edən və həyati əhəmiyyətli bir sıra problemlərdə aparıcı dövlətlərin
başçıları Azərbaycan rəhbərinin mövqeyi ilə hesablaşırlar.
Azərbaycanın neft sektorunun inkişafı artıq ölkəmizin iqtisadi yüksəlişinə töhfə vermiş,
regional və qlobal əməkdaşlıq üçün əlavə imkanlar yaratmışdır. Bakı-Supsa, Bakı-Tbilisi-
Ceyhan neft kəmərləri və Cənubi Qafqaz qaz kəməri kimi regional infrastruktur regionun əhə-
miyyətini artırmışdır. Cənubi Qafqaz regionu üzərindən beynəlxalq nəqliyyat və kommunika-
siya dəhlizlərinin genişləndirilməsi və Azərbaycanın tranzit imkanlarının gücləndirilməsi ölkə
iqtisadiyyatının və qeyri-neft sektorunun inkişafının vacib elementidir. Bu mənada, Azərbay-
can "Avropa-Qafqaz-Asiya Transqafqaz nəqliyyat dəhlizi" (TRASEKA) layihəsi, habelə
Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizinin həyata keçirilməsinə fəal cəlb olunmuşdur. Bununla yanaşı,
Azərbaycan Türkiyə və Gürcüstanla geostrateji əhəmiyyət kəsb edən Bakı- Tbilisi - Qars
dəmiryolu xəttinin çəkilməsi istiqamətində əməkdaşlıq edir.
Dünyada gedən böyük geosiyasi oyunlar nəticəsində regionumuzun güclü dövlətlərin
maraqları və rəqabəti zonasına çevrilməsi ölkə liderindən soyuqqanlılıqla yanaşı, yüksək
səviyyəli siyasi peşəkarlıq və məharət, çevik və incə siyasi gedişlər tələb edir. Azərbaycan
Prezidentinin xarici siyasət sahəsində atdığı addımlar İlham Əliyevin bu tələblərə cavab verən
lider olduğunu bir daha təsdiqləyir. Prezident olduğu dövrdə onun yürütdüyü çoxşaxəli və
tarazlı xarici siyasət Azərbaycanın dövlət və milli maraqlarının müdafiəsinin tam inikasıdır.
Bu siyasət müasir dövrün mürəkkəb geosiyasi durumunda ölkəmizin xarici təhlükələrdən
müvəffəqiyyətlə qorunmasına istiqamətlənib. Azərbaycanın təcavüzdən qorunması və ərazi
bütövlüyünün bərpası üçün ildən-ilə hərbi xərclərin həcmi artırılır. Lakin bu addımlar digər
dövlətlərə qarşı çevrilməyib, yalnız və yalnız Azərbaycanın müdafiə qüdrətinin artırılmasına,
bütün bölgədə sülhün və asayişin bərqərar olmasına xidmət edir. Azərbaycan Prezidenti öz
həmkarlarına dinc qonşuluq və qarşılıqlı iqtisadi-siyasi səmərəlilik prinsiplərinə söykənən
xarici siyasət kursu təklif edir. Bunun müqabilində cənab İlham Əliyev beynəlxalq aləm qar-
şısında Azərbaycanın mövqeyinə hörmətlə yanaşmaq tələbi qoyur, ölkəmizin milli maraqları-
nın heç zaman və heç bir dövlətin maraqları naminə qurban verilməyəcəyini dünya ictimaiy-
yətinin nəzərinə dönə-dönə çatdırır.
Azərbaycanın xarici siyasət strategiyasının uğurla həyata keçirilməsi respublikamızın
dünya miqyasında nüfuzunu getdikcə artırır, ölkəmizin Cənubi Qafqaz regionunda lider döv-
lətə çevrilməsini şərtləndirir və müstəqil dövlətimizin dünya birliyində mövqelərinin
yüksələcəyinə olan inamı daha da gücləndirir.