39
tərtibində məsləhət vermək, tədris layihələrinə rəhbərlik kimi funksiyaları icra edir.
Müxtəlif məkan və zaman daxilində müəllim-tələbə ünsiyyəti müasir KT
vasitəsilə həyata keçirilir. Bu, rabitənin səmərəliliyinə, operativliyinə, göndərilmiş
informasiyanı əlverişli vaxtda qəbul etməyə, öyrənməyə imkan yaradır.
Keyfiyyətə xüsusi nəzarət − Distant təhsildə təhsil standartlarına uyğunluq
daim diqqət mərkəzində saxlanılır, keyfiyyətə nəzarət forması olaraq distant və
canlı (bilavasitə) imtahanlar, sorğu, müsahibələr, praktik kurs və layihə işləri,
intellektual kompüter-test sistemindən istifadə olunur.
Xüsusiləş dirilmiş texnologiya və vasitə lə rdə n istifadə − Distant təhsil
texnologiyası tələbənin müstəqil surətdə müəyyən informasiya blokunu
mənimsəməsi və bu prosesə nəzarətə imkan verən metod, forma və vasitələr
külliyatıdır. Öyrədici texnologiya konkret informativ məzmun bazasında qurulur,
bu texnologiya informasiyanın optimal təqdimatı tələblərinə uyğun olmalıdır.
Distant təhsildə mənimsənilməsi nəzərdə tutulan biliklərin məzmunu təhsil
standartlarına uyğun olan xüsusiləşdirilmiş kurs və modullarda, bilik və verilənlər
bankında, video-təsvirlər və elektron kitabxanada və s. mənbələrdə əks olunur.
Distant təhsildə öyrənənlərə informasiya aşağıdakı formalarda təqdim edilə
bilər:
♦ Çap materialları;
♦ Elektron materiallar (kompüter təhsil-mühiti, elektron dərslik və s.)
♦ Audio-video materiallar;
♦ Televerilişlər.
Bu tədris informasiyaları aşağıdakı daşıyıcılarda ola bilər:
♦ kitablar;
♦ disklər;
♦ audio-video kassetlər.
Distant proqram təminatında aşağıdakı təlim vasitələrindən istifadə olunur:
♦ Tədris metodik kompleks (“keys”);
♦ Kompüter;
♦ Televizor;
40
♦ Audio-video maqnitofon;
♦ Multimedia texnikası.
Distant proqram təminatında təhsil məlumatlarının ötürülməsində əsasən
müasir telekommunikasiya və onların nəqli vasitələrindən istifadə olunur.
Bunların vasitəsi ilə təlim prosesi:
♦ Zəruri tədris-metodik materiallar;
♦ Öyrədən və öyrənən arasında interaktiv əlaqə;
♦ Distant proqram təminatı daxilində idarəedici informasiya mübadiləsi;
♦ Beynəlxalq informasiya şəbəkəsinə çıxışla təmin edilir.
Distant proqram təminatının əsas texnologiyaları aşağıdakılardır:
♦ Keys texnologiyası. Tədris metodik materiallar ciddi strukturlaşdırılır,
xüsusi “keys” formasında komplektləşdirilir, müstəqil mənimsənilməsi
üçün öyrənənə göndərilir. Öyrənənlə məsləhətçi-müəllim, tyutor arasında
müntəzəm məsləhətləşmə aparılır.
♦ TV texnologiyası. Tədris prosesi telemühazirələr əsasında həyata
keçirilir, müəllim və tyutorla sistematik məsləhətləşmələr aparılır.
♦ Şəbəkə texnologiyası. Öyrənənləri tədris-metodik materiallarla təmin
etmək, həmçinin öyrənən və öyrədən arasənda inteakti əlaqə yaratmaq
məqsədi ilə nternet şəbəkəsindən istifadə edilir. Şəbəkə texnologiyasında
lokal(intranet) və qlobal ( nternet) şəbəkə texnologiyalarından istifadə
edilir.
Sonuncu halda distant dialoq nternet resursları vasitəsilə həyata keçirilir.
Təlim ünsiyyətinin əsasını xüsusi hazırlanmış və distant təhsil kursu şəklində
tərtib edilmiş vasitələr təşkil edir.
Azərbaycan Respublikasında distant təhsil sistemini yaratmaq üçün öncə
hansı texnologiyadan istifadə etmək qərarının qəbul edilməsi çox vacibdir.
Ümumiyyətlə, hər hansı bir məsələnin həlli əsasən qərar qəbul edən
şə
xslərdən böyük təcrübə və peşəkarlıq tələb edir. Bu zaman ona bir çox sahələr
üzrə ekspert informasiyası lazım gəlir. Peşəkar mütəxəssislərin bilikləindən ibarəet
olan bu informasiya hətta kiçik məsələlər üçün çox böyük həcmə malik olur.
41
Bundan əlavə, əgər qərar qəbul edən şəxs kriteriləri qiymətləndirmək üçün
kifayət qədər biliyə və təcrübəyə malik olmazsa, onda nəticənin əldə olunması
üçün müxtəlif sahələr üzrə eksperimentlərin cəlb edilməsi zəruri olur. Lakin
müxtəlif səbəblərdən qərarların qəbul edilməsi prosesinə ekspertlərin cəlb
olunması həmişə mümkün olmur. Belə ki, bu bir tərəfdən eksprtlərin olmaması və
ya onları cəlb etməyin mümkün olması ilə, digər tərəfdən isə təhlükəsizlik nöqteyi-
nəzərindən bəzi məsələlərin həllinə kənar adamların cəlb edilməsinin arzu
olunmamazlığı ilə bağlı olur.
Nəhayət, bəzi məsələlərin həll edilməsi üçün bir mütəxəssis fikri kifayət
etmir, yəni qərarların qəbul edilməsi üçün mütəxəssis qrupunun məşvərətinin
keçirilməsinə və ya çoxlu sayda mütəxəssis bilik və təcrübəsindən istifadə
edilməsinə zərurət yaranır.
Distant təhsil sisteminin yaradılmasında da beynəlxalq təcrübəyə və
ekspertlərin rəyinə əsaslanılmalıdır. Distant təhsil sistemində yuxarıda adları
çəkilən texnologiyaların hər üçünün tətbiqi mümkündür. Azərbaycan
Respublikasında distant təhsil sisteminin inkişafının ilkin mərhələsində əsasən
keys texnologiyasının tətbiqi məqsədəuyğundur. Distant təhsil sisteminin keys
texnologiyasının tətbiqi üzrə təcrübə topladıqdan sonra bu əsasda distant təhsil
nternet və TV texnologiyasının yaradılması və inkişfı daha asan olar. Bu müddət
ə
rzində respublikada distant təhsil sisteminin hərtərəfli inkişafı üçün müəyyən
hazırlıq işləri də görülə bilər. Bu istiqamətdə Azərbaycan Respublikasında distant
təhsil sisteminin yaradılması və inkişafı konsepsiyası, Azərbaycan Respublikasında
distant təhsil sisteminin yaradılması və inkişafı üzrə Dövlət Proqramı hazırlanar,
Azərbaycan Respublikası Təhsil sistemi üçün Vahid nformasiya-Təhsil Mühitinin
(məkanının) yaradılması prosesi (vahid distant təhsil platformasının − xüsusi
hazırlanmış
proqram
kompleksinin
formalaşması)
yekunlaşar,
tədris
müəssisələrində zəruri maddi-texniki bazanın təminatı, müxtəlif ixtisaslar üzrə
elektron kursların tərtibi və onların eksperimental sınağının təşkili, bu sahə üzrə
kadrların hazırlanması, zəruri hüquqi-normativ bazanın yaradılması, beynəlxalq
təcrübənin daha da ətraflı öyrənilməsi və yerli təhsil sistemi xüsusiyyətləri nəzərə
Dostları ilə paylaş: |