174
***
Bəşər sivilizasiyasında insanların kütləvi qətliamı ilə tarixə
yazılan soyqırımlar çox olub. Belə ki, Xatın, Xirosima,
Naqasaki, Uqanda, Somali qətliamları, Ruandada 800 min
Tutsi xalqı, Bosniyada kiçik Srebrenisa şəhərciyində 7800
bosniyalıların
serblər tərəfindən, Fələstində İsrailin Qəzzəni
bombardman etməsi nəticəsində təkcə 21 gün ərzində 218-i
uşaq olmaqla 1049 nəfər dinc əhali şəhid olub, 2654 nəfər kişi,
onlardan 1187-si qadın, 1854 nəfər isə uşaq ağır yaralanıb.
İraqda Amerikanın işğalı zamanı 110 mindən artıq dinc əhali
qətlə yetirilib, Əfqanıstanda təkcə 2013-cü ildə 16,5 min insan
həlak olub ki, onlardan 3 mini dinc əhalidir. Suriyada müharibə
başlayandan sonra 130
mindən çox adam öldürülüb ki,
onlardan 61 mindən çoxu dinc əhali, onların 10 mindən çoxu
uşaq və qadınlardır. Nigeriyada isə bir il ərzində 2 mindən çox
dinc əhali “Boko Haram” cihadçıları tərəfindən qətlə yetirilib.
Sudanda bir il ərzində 10 mindən çox dinc əhali qiyamçılar
tərəfindən qətlə yetirilib. Hindistanın Qucarat ştatında millətçi
hinduslar tərəfindən bir il ərzində orada yaşayan 6,1 min
müsəlman qətlə yetirilib. İkinci rus-çeçen savaşı dönəmində rus
ordusu tərəfindən 5,1 min müsəlman öldürülüb.Amma bütün
olanların içərisində Xocalı soyqırımı xarakter etibarı və
qəddarlığı ilə fərqlənir. Çünki sovet imperiyasının dağıdılması
üçün həlqə kimi seçilən millətlərarası ziddiyyətlərin gündəmə
gətirilməsi ideyası yarananda ilk
növbədə ermənilərin başqa
millətlərlə daha sıx yaşadığı, təmasda olduğu bölgələr nəzərdə
tutulurdu. Çünki tarixən imperiyanın nökəri olduğunu bu gün
də satqınlığı ilə təsdiqləyən ermənilər azacıq payla bütün
iyrənc planların muzdlu nökərləri rolunu oynaması dəfələrlə
sübut olunmuş həqiqətdir. Erməni ideoloqları Aqanbekyan,
Silva Kaputikyan, Zori Balayan kimi daşnak tör-töküntülərinin
175
icraçılar kimi nəzərdə tutulması hadisələri
tezləşdirdiyi kimi,
ünvanlar da bəlli oldu. Dağlıq Qarabağ münaqişəsi demək olar
ki, imperiyanın süqutu üçün ən zəif həlqə kimi
müəyyənləşdirildi. Xocalı faciəsinin 21 illiyinin qeyd
olunduğu, dünya ictimaiyyətinə baş verənlərin soyqırım kimi
tanıdıldığı bir zamanda hadisələrə uzanan tarixə nəzər
yetirilməsi, qaynaqların təhlili bir daha erməni məkrinin ifşası
baxımından labüddür.
***
XIX əsrin sonlarından etibarən çar Rusiyasının və digər
dövlətlərin gizli və açıq himayəsindən istifadə edən erməni
millətçiləri "Böyük Ermənistan" yaratmaq xülyasına düşmüş,
ələ keçirmək istədikləri əraziləri
yerli sakinlərdən təmizləmək
niyyəti ilə müxtəlif dövrlərdə Şərqi Anadoluda və Cənubi
Qafqazda soyqırımı və terror aktları törədərək, 2 milyona
qədər günahsız türkü və azərbaycanlını vəhşicəsinə qətlə
yetirmişlər. 1905-1907-ci illərdə, habelə 1918-1920-ci illərdə
İrəvanda, Zəngibasarda, Vedidə, Naxçıvanda, Bakıda,
Gəncədə, Şamaxıda, Qubada, Lənkəranda,
Qarabağda,
Muğanda və Azərbaycanın digər yerlərində, habelə Tiflisdə
yerli azərbaycanlı əhali faktiki olaraq soyqırımına məruz
qalmışdır.
Sovetlər dönəmində, yəni 1921-1992-ci illərdə
Azərbaycan torpaqlarında yaradılmış Ermənistanda yaşayan
azərbaycanlı əhalinin hüquqları ermənilər
tərəfindən
kobudcasına pozulmuş, onların ana dilində təhsil almalarına
əngəllər törədilmiş, onlara qarşı repressiyalar həyata
keçirilmişdir. Azərbaycan kəndlərinin tarixi adları
dəyişdirilmiş, qədim toponimlərin müasir adlarla misli
görünməyən əvəzolunma prosesi baş vermişdir.