qad\n soraqlay\b, qwhrwman\n universitetdw oxuyan ki[ik qarda]\n\ tapm\]d\. G^man
etmi]di, do`maca qarda]d\lar, ywqin bir-birinw bwnzwyirlwr. Onu gwtirmi]di b^st^n
yan\na…
Abidwnin rayona, ]whwrciyw gwtirilmwyi bir ]wnlik, toy-bayram oldu. Onu {inar alt\nda,
kwhriz ^st^ndw qoydular.
O`lan hwr dwfw heykwllw qar]\la]anda, v^cudunu hwywcan b^r^y^r, =z^n^ qarda]\ ilw
birgw g=r^rd^.
Heykwltwra] arvad\n z^rywti yoxdu, wri dw yoxdu. Yalq\zd\. Bu abidwni d^zwltmwklw o,
=vlads\zl\qdan qurtulmu], ana olmu]du.
Heykwli…daha sonra g=t^r^b, Bazarba]\na adlatd\lar. Orada h^nd^r bir s^tun ^stw
yenidwn qurdular. Bu heykwl elw bil {inar alt\, kwriz ba]\nda qoyulmaqdan =tr^
yaranm\]d\. {inar, kwhriz, abidw biri-biriylw uyu]mu], qovu]mu]dular. {inar ona ata,
kwhriz ana olmu]du. Heykwlin wzwlki yerindwn k=[^r^lmwyi qohum-wqraban\n, qarda]\n
da ^rwyincw olmam\]d\. O heykwli ona g=rw k=[^rm^]d^lwr, {inar meydan\ qwhrwman\n
d=vrwsindw b=y^k, k^tlwvi n^mayi] ke[irmwyw darl\q edirmi]. Bazarba]\ daha
geni]di…heykwl g=t^r^lwndwn sonra {inar, kwhriz simsars\z qald\…
Sonra ba]qa i] oldu. Bu heykwl gipsdwn, gildwn d^zwldilmi]di. Ilk insan\ da tanr\
pal[\qdan, gildwn yaratsa da, dedilwr qwhrwmana qranit, tunc abidw qoymaq laz\md\r…
Yeni heykwli ba]qa bir swnwtkar yaratd\. Ona da gedib baxm\]d\ twlwbwlikdwn [oxdan
qurtar\b, m^wllim i]lwywn ki[ik qarda]. Ilk heykwl bir yeniyetmw, gwnc o`lan\n surwti idi.
Onunla yenisinin aras\nda iyirmi il fwrq vard\. Guya heykwlin =mr^ varm\]. Sonrak\
heykwli d^zwldwn ilk heykwlin ya]\n\n ^st^nw ya] gwlmi], yeninin ya]\n\ iyirmi il
art\rm\]d\. Yeni abidw qranitdwndi. Swrt, wswbi bax\rd\. Ki[ik qarda] emalatxanada
heykwltwra]a s=ylwdi: “O, yeniyetmw idi. &z^n^n cizgilwri dw o`lan [a`\nda idi.”
Wkswrwn qwbir^st^ abidwlwr d^zwldwn tan\nm\] heykwltwra] bir s=z demwdi. Onda ki[ik
qarda] rwyini belw bitirdi: “O, ywqin bizim bu g^n^m^zw bax\b, qwzwblwnmi]dir.”
{inar meydan\ndan hwr ke[wndw, ki]i oraya hwsrwtlw bax\r, qwhrwman qarda]\n\ bu
meydanda aray\r, burada g=r^rd^.
Bir kwrw m^wllimi Bak\da bir mwclisw dwvwt etdilwr. Bir heykwltwra] bir ]airin abidwsini
d^zwltmi]di. Ona bax\rd\lar.
Uca, geni] emalatxanada ]air ayaq ^stw dayanm\]d\. }er oxuyurdu. Hwr kws rwyini s=ylwdi.
Ba]qa bir heykwltwra] abidwyw yana]\b, wlini uzad\b onun q\[\ndan tutdu, s\xd\ vw s=ylwdi:
“Bu ]alvar\n i[indw q\[ yoxdur!”…
Yeni abidw gwlwndwn sonra k=hnwni g=t^r^b apard\lar qwhrwman\n muzeyi =n^nw.
Oradaca ucaltmay\b, elwcw yerdwn qoydular torpa`\n ^st^nw.
Indiki, twzw [ox h^nd^rd^. Wl[atmaz bir y^kswkliyw qald\r\lm\]d\.
{inar meydan\na [atcaq, ilk heykwlin bo] qalm\] yerinw baxanda ona elw gwldi ki,
qarda]\n\n heykwli m^haribw, atw] nwticwsindw yox olmu]du. O da ba] g=t^r^b bu yerdwn
getmi]di…Yox, onu =z^m^z^nk^lwr k=[^rm^]d^lwr.
Belwliklw ki]i {inar meydan\nda d^]m^], dayanm\]d\ qarda]\n\n ilk mwskwni {inar
alt\nda, da]la h=r^lm^] kwhriz arx\n\n q\ra`\nda.
Doxsan ikinci il, avqustun ax\r\. {inara ilk zwrbw, raket onda dwymi], a`ac\ yaralam\], bir
]aqqas\n\ atm\]d\. Onun qoynundak\ mwlwk dw [inar qanad\ ilw birgw yerindwn
qopar\lm\], mwhv edilmi]di.
Ki]i min ya]l\ qoca a`ac\n g=vdwsinw, qol-qanad\na baxd\. O zwrbwni {inar yeddi il qabaq
alm\]d\. Sonrak\ illwrdw a`ac art\b, twzw budaqlar\, p=hrwsiylw k=hnw yaran\n ^st^n
=rtm^]d^. Bwlkw, daha yeni bir mwxluq t=rwnib, ermwnilwrin yand\rd\`\n\n yerini
tutmu]du. Ki]i baxd\ o yerw ki, {inar q\z\ {inarw orada olmal\yd\. Yoxdu. Oraya dwymi]
raketin vurdu`u yara wzwlki twki bilinmir, sezilmirdi. Zwrbw yeri =rt^l^b, yar-yarpaq
alt\nda qalm\]d\. A`ac qoynundak\ mwxluqsa daha t=rwnmwmi]di.
Qabaq-qar]\ iki yandan da] pillwlwr enirdi kwhrizw, alabwzwk ka]\yla bwzwmi]di bizimkilwr
pillwkwni. Pillwkwn yerindw idi, twk-t^k ka]\ s\nm\], qopmu]du. Ki]i wyilib kwhrizin g=z^nw
baxd\. Orada, [inar k=klwrinin ^zw [\xd\`\ yerdw, la`\m\n i[inw borular salm\]d\
=z^m^z^nk^lwr. {inar k=klwri qaralm\] dwmir borulara dola]\b qal\rd\…
Swrhwd[ilwr dw gwlib {inar kwhrizindwn su apar\rd\lar qazarmaya. Yol ba]\ndak\ hwrbi
]whwrciyw su [\xm\rd\. Hwlw H^seyn a`a kwhrizi a[\lmam\], i]w d^]mwmi]di. Swrhwd[ilwr
twkalt\, [wllwkli araba ilw gwlir, araban\ kwhriz arx\ ^st^nw s^r^r, brezent torbalar\ arxa
sallay\b, doldurub qald\r\r, [wllwyw bo]ald\rd\lar. {wllwyin a`z\ndan su da]lananda i]i
qurtar\b, yola d^]^b gedirdilwr. Hwr g^n ne[w kwrw belwcw {inar kwhrizi ^stw gwlir,
da]\y\rd\lar. Bizim ceyranabwnzwr Qaraba` atlar\n\n yan\nda [ox yekwpwr, iriayaq, z\rp\
“urus atlar\”n\ g=rcwk, su g=t^rmwyw gwlmi] swnwkli, g^y^ml^ mirzwcanl\, Qurban—twpwli
q\zlar dwrhal kwhriz ba]\ndan q\ra`a [wkilir, aralan\rd\lar. “Urus at\”n\n gwli]iylw xata ba]
verwrdi. At\n, araban\n [wmini bilmwywn na]\ wsgwr at\ hwslwyirdi arx\n q\ra`\na. Oradan
vedrwni dwrin arxa sallay\b su g=t^rw bilsin. Wsgwr, at\ hwslwywndw, yekwpwr at =z^n^
saxlaya bilmir, arabal\-[wllwkli a]\rd\ kwhriz arx\na. Az qal\rd\ at\n q\[\ s\ns\n, [wllwk
da`\ls\n. Wsgwr qal\rd\ wlacs\z. Bunun ^stw onu bir yekwcw cwza g=zlwyirdi orada, swrhwd[i
]whwrciyindw. Twkba]\na o arxa a]\r\lm\] at\, [wllwyi-araban\ necw [wksin, necw, nw t=vr
qald\rs\n? Yerli cah\llar\n wsgwrw yaz\`\ gwlir, yap\]\b, g^c verib, araban\, at\ dwrin arxdan
[\xar\rd\lar. Wsgwr dilini bilmwdiyi yerli cavanlara, ya]\dlara minnwtdarl\q edib, s^r^b
gedirdi.
Ki]i qollar\n\ [\rmalay\b, wllwrini [a`lay\b gedwn suya yax\nla]d\rd\. Arx\n dibi, suyun alt\
b^t=v da]lar, alabwzwk [\nq\lla doluydu. Da]lara yap\]m\] ya]\l zwlilwr [arp\rd\.
{inar meydan\na, ocaq-pir say\lan a`ac\n a]a`\-yuxar\s\na g=z gwzdirib, ki]i oradan
Bazarba]\ meydana y=nwldi. Qwhrwman qarda]\n\n abidwsi orada ucal\rd\. Orada, yerindw
dururdumu? Yoxsa g=ydwn k=s=v twki t=k^lwn mwrmilwr ona da xwtwr yetirmi]di?
Onun bir mwktubu qal\rd\. Muzeyi yaradanda nw qwdwr axtard\sa, o mwktubu tapa
bilmwdi, qoysunlar swrgiyw. Elw bil qwsdwn itirmi], gizlwtmi]dilwr. O, cwbhwdwn yaz\rd\:
“Buradak\ fa]istlwrlw qurtaraq, sonra gwlib oradak\lar\n dwrsini verwcwyik!”.
Yeni m^haribwdw, Qaraba` d=y^]lwrindw igidliklw vuru]mu], ]whid olmu] o`lanlar\n
xatirwsini wbwdilw]dirwndw, onlar\ B=y^k Vwtwn m^haribwsindw qwhrwman ad\ alm\]
insanlarla qar]\la]d\rmaq istwmi]dilwr.
Ki]i ba]a sal\rd\: “Qaraba` d=y^]lwrindw igidlik g=stwrmi] o`lanlar B=y^k Vwtwn
m^haribwsindwki qwhrwmanlar\n vwrwswsi, onlar\n =vladlar\d\r. Hwr ikisi bir millwtin
do`maca t=rwmwsidir. Elin ba]ucal\`\d\r. Onlar\n aras\nda ayr\-se[kilik salmaq do`ru
deyil, nanwciblik, nankorluqdur. Qurulu]dan, d=vrandan as\l\ olmayaraq, igidlik, ]^cawt,
qwhrwmanl\q hwmi]w, b^t^n zamanlarda y^kswk tutulmu], qorxaql\q, satq\nl\q
dam`alanm\]d\r. Sovet Ittifaq\ qwhrwmanlar\yla milli qwhrwmanlar\ bir-birinw qar]\ qoyub,
birini da`\lm\] qurulu]un ]=hrwti twki g=zdwn salma`a [al\]anlar qwhrwmanlar\,
qwhrwmanl\`\ q\sqanan naxwlwflwrdir. Belw fitnwkarlar\n wkswri B=y^k Vwtwn m^haribwsindw
hwrbi [a`\r\]dan yay\nm\], “bron,” “ne qodn\,”…bwhanwlwriylw daldalanm\] satq\nlar,
satq\nlardan t=rwmi] bic-bicwngwlwrdir!”
Ki]i {inar meydan\ndan ^z^yuxar\ - Bazarba]\na y=nwldi.
A`l\na gwlirdi: gedib g=rwcwk qarda]\n\n abidwsi yoxdur. Bunun baisi ermwnilwr deyil,
bizim =zcw yerlilwrimizdi. Qa[q\n evlwrini talayan, mal-heyvan\ qat\b aparan, d=vlwt
banklar\n\ soyan, kolxoz-sovxoz m^lkiyywtini wlw ke[irib, m^haribwdwn varlanan
qazancgirlwr, haramxorlard\.
“Dairwittifaq”deyilwn binaya yax\nla]\rd\. E]ikdwn suvaqs\z iri da] bina Sovet h=kumwtinin
ilk illwrindw tikilmi]di. Bina yerindw idi, wzwlki twki Yuxar\ meydan\n qwn]wrini kwsirdi.
Heykwl elw bil hwnir al\b, =z^ onun qar]\s\na can atd\…
Bu yax\nlarda respublika prezidenti bir y\`\ncaqda eyham vurmu]du ki, biz sovet vaxt\
xalq twswrr^fat\ g=stwricilwrindw, faizdw-rwqwmdw xeyli “pripiska”ya, ]i]irtmwlwrw yol
vermi]ik. Bundan respublika qazan\rd\.
Dostları ilə paylaş: |