Microsoft Word Ahmadli Omur U

mwktwbdw hwm dw hwrbi dwrslwri apar\rd\. Elwcw dw idman m^wllimi Artavazd bunlar\

bilmwmi] olmazd\.

Bizim alay qwrargah\ a]a`\da, internat mwktwbdw yerlw]irdi. Bunu ermwnilwr =yrwnmi]dilwr.

Hwr dwfw qrad atw]i a[anda mwrmilwr oraya tu]lan\rd\. Qwrargaha gedwn yolun, [aylaq

^stdwki k=rp^n^n hwndwvwrinw bir ne[w mwrmi d^]m^]d^.

Mwmmwd bwy kwhrizinin ^stdwki yemwkxana, heykwlin yax\nl\`\ndak\ k=]k da`\d\lm\]d\.

Bu hwndwvwrdw bircw heykwlw qrad, mwrmi toxunmam\], bircw q\rn\`\ qopmam\]d\…

Ki]i heykwldwn ayr\l\b, ^z tutdu yuxar\, qwhrwman\n evi-muzeyw do`ru. {ayla`\n q\ra`\yla

gedirdi. Bazarba]\ meydandan, heykwldwn bir qwdwr yuxar\ bunlar\n ata m^lk^yd^. Qalal\

mwhlwsinin s=k^lmwyilw tikilmi]di. Ondan—ki]idwn b=y^k, qwhrwmandan ki[ik, ortanc\l

qarda] ailwsiylw ya]ay\rd\ orada. Heykwl meydan\na daha yax\n “Veteran”\n [itwmwli hwywti

vw ^st^ dwmir eviydi. Bu hwywtdwn mal-heyvan qoxusu vurar, dwri iyi qalxar, neft

[wllwklwri d^z^lwrdi.

“Veteran”\n evinw ermwnilwr toxunmam\]d\. Bunu g=rmwzdwn dw ki]i bilirdi. Dava-sava]\n

q\z`\n vaxt\nda “Veteran” gecwlwr ermwnilwrw neft, benzin sat\rm\], onun swxavwtini d\`alar

unutmazd\lar.

Qarda]gilin iri darvazas\ g=t^r^lm^]d^, ba`[ada gilas a`aclar\ g=r^n^rd^. Ba`[an\n

ba]\ndak\ alt-^st ev qal\rd\, amma taxtapu]u s=k^lm^]d^. Daha yuxar\ mwktwb

direktorunun, onun qarda]lar\n\n m^lklwriydi. Ham\s\n\n taxtapu]u g=t^r^lm^],

divarlara da wl qatm\]d\lar.

{ayla`\n hwr iki yan\nca panellwr qoyulmu]du. Yaz-pay\z Ziyarat swmtdwn ba] al\b gwlwn

sellwrin qar]\s\n\ almaq, ya]ay\] yerlwrini da]q\ndan qorumaqdan =tr^yd^. Hwlw onda

rayon i]`al edilmwmi], m^wllim bunlara demi]di: “Cwbhwdw, d=y^] m=vqelwrindw bircw

m=hkwm swngwr, istehkam yoxdur. Twbii selin gwlib-gwlmwywcwyini bilmwk olmaz. Amma

ermwni qo]unu da`lardan ax\]acaq eni]w. Hwmin panellwrlw onlar\n d=y^] ma]\nlar\n\n,

tanklar\n\n qaba`\n\ kwsmwk, saxlamaq olard\. Ikisini-^[^n^ qald\r [ayla`\n aras\ndan,

yolda qoy, bircw tank ke[w bilmwz. Panellwrin aras\ndan tankvuran silahla d^]mwnin hwrbi

texnikas\n\, BTR, PDM-lwri vurmaq, s\radan [\xarmaq olard\…Bunun wvwzinw siz gwlib-

gwlmwywsi sellwrin qaba`\n\ kwsmwkdwn =tr^ g=r nw qwdwr vwsait, wmwk swrf etmisiniz.

Wbws!”

Hwywtlwr, qap\-baca kimswsizdi. Bu ki]idwn savay\ ba]qa qay\dan yoxdu.

Ki]i [aylaq q\ra`\ mwhlwdwn, s=k^lm^] evlwrdwn =t^b yana]d\ mwktwb darvazas\na.

Muzeyw yol mwktwb darvazas\ndan sal\nm\]d\. Hwr g^n y^zlwrlw u]a`\n ke[diyi yoldan bir

---

qumsal c\`\r ayr\l\r, gedirdi oraya qwhrwman qarda]\n evinw. Heykwlinw toxunmam\],

ba`[as\n\ qorumu]dular. Bws onun evi, bircw g^n ya]amad\`\ yurdu nw g^ndw idi?

M^wllim aral\dan g=rd^, mwktwbin darvazas\ yoxdu. O darvazan\n ^stw bir l=vhw vard\.

Mwrmwr l=vhwdw qwhrwman\n barelyef ]wkli oyulmu], yaz\ yaz\lm\]d\: O, bu mwktwbdw

hans\ illwrdw oxuyub, nw vaxt buran\ bitirib. L=vhwni Bak\da bir heykwltwra] d^zwltmi]di.

M^wllim onu bir abidwcw dwywrli san\rd\. Darvazan\ g=t^rm^]d^lwr, bws onun ^zwrindwki

mwrmwr l=vhw necw olmu]du?

Ki]i d=nd^ muzeyin c\`\r\na. Mwktwbdwn tor [wpwrlw ayr\lan muzeyin ba`[as\na

yax\nla]d\. Ayaq saxlad\.

Sonrak\ tunc heykwli gwtirwndw  wzwlkini, a`bir[wk heykwltwra] qad\n\n yapd\`\ ilk heykwli

k=[^rm^], qoymu]dular muzeyin hwywtinw, yerdwn torpa`\n ^st^ndwcw.

Ilk b^st^ yerdwn, torpaq ^stdwn qald\rm\]d\lar. Mwktwbin darvazas\ndak\ mwrmwr l=vhwni

dw qoymu]dular buradaca, s^tunun aya`\nda. Bu abidw Bazarba]\ndak\ abidw twki

boy[atmaz deyil, insan\n =z^cw h^nd^rl^kdwydi. Yax\nla]d\ ki]i, Qarda] da dayand\`\

s^tunla birgw twrpwnib, onu qar]\lama`a gwldi. &z-^zw, qabaq-qar]\ dayand\lar. Ki[ik

qarda] qollar\n\ a[\b, onun boynunu qucdu. &z^ndwn, g=zlwrindwn =pd^. Nw gil tam\, nw

sement qoxusu…

Wlli il qabaq, anas\ onda u]aq olan bu ki]ini g=t^r^b, Bak\da wsgwrlikdw olan o`lunu

g=rmwyw gwlmi]di. Salyan qazarm\nda idi b=y^k o`lu. Ki[ik qarda]\n\ g=rwndw elw

sevindi…Ki[ik qarda] onun Bak\ istisindw yanm\], [=l k^lwklwrindw sars\lm\] sifwtindw,

qab\q ba`lam\] dodaqlar\nda do`ma bir hwnir duymu]du. O hwniri indi, yeddi il

ayr\l\qdan sonra heykwl-qarda]la g=r^]wrkwn, onu =pwrkwn and\.

Ki]i ki[ik art\rmaya qalxd\. E]ikdw qap\ kandar\nda bir ne[w c^t s^rtmw qoyulmu]du.

Muzeyw girwn onu geysin aya`\na.

Qap\da hwminki asma qara q\f\ld\. Ki]i wl atd\ q\f\la. {wkwn twki a[\ld\, ba`lanmay\bm\]…

Giri]dw hwr ]ey yer-yerindw, qoyub getdiklwri twkiydi. Onun yay k=ynwyi—yaxas\,

bilwklwri q\rm\z\ sapla i]lwnmi], x\rda g^llwri olan [whray\ [it torbada tar\, mizin ^stw

]ahmat taxtas\, a`, qara fiqurlar bir-birinw qar\]m\]…

Ki]i bu biri ota`a ke[di. Onun wsgwrlikdwn, zabitlik mwktwbindwn, cwbhwdwn, d=y^]aras\,

hospitaldan yazd\`\ mwktublar da yerindw idi. Divarda swrgi twki d^z^lm^]d^. Mwktubun

yaz\ld\`\ vara` elw b^k^lm^]d^ u]aqlar\n d^zwltdiyi l=tgwyw, wsgwr pilotkas\na da

bwnzwyirdi.

---

Tan\] do`ma wl xwtti. Bwn=v^] m^rwkkwblw, “ximi qaranda]la” yuvarlaq, q\vr\m, apayd\n,

swliqwli hwrflwr. G=r^] hwsrwtli, ^mid dolu s=zlwr. B^t^n qohum-wqrwbaya, qap\-qon]uya

uzaqlardan, =l^m-dirim aya`\ndan g=ndwrilmi] swmimi salamlar.

Mwktublar qabaqki d^z^l^]^ndw idi.

Ba]l\cas\ SSRI Ali Soveti Rwyaswt heywtinin 24 mart 1945-ci il fwrman\ idi. Fwrman

“Kommunist” qwzetinin birinci swhifwsindw, ba]dan verilmi], oradaca qarda]\n\n iri ]wkli

[ap edilmi]di. Bu ]wkil qarda]\n\n son ]wkli deyildi, onu evdwn aparm\], dwyi]mi], hwrbi

libas geydirmi], sinwsinw orden-medallar\n\ taxm\]d\lar. Hwmin anda narahatl\q

ba]lam\]d\. Sa`d\sa, niyw onun =z ax\r\nc\ zabit ]wklini tapmay\blar… Bu ]wkil, onun orta

mwktwbin son sinfindw oxuyarkwn [wkdirdiyindwn g=t^rmw, qurama idi. Wslindw  o

qwhrwman orden-medal\n\ d=]^nw vurma`a macal tapmam\], qwhrwmanl\q ad\ twsdiq

olanacan ]whid olmu], iyirmi ya]l\ o`lan Pol]ada a`\r bir vuru]mada b=l^k

komandiriykwn hwlak olmu]du.

Fwrmanda onun qarda]\na Sovet Ittifaq\ Qwhrwman\ ad\ verilmwsi g=stwrilir, ]wklin

alt\ndak\ yaz\da isw qwhrwman\n son d=y^]^ twsvir olunurdu.

Son otaq. Cwbhwdw bir tala yer. Orada ki[ik bir [ad\r, ala[\q qurulmu]du. Bu qa[q\nlar\n

qurdu`u ala[\`\ and\r\rd\. Bir ]inel, furajka—he[ biri onunku deyildi. O, bunlar\n ^z^n^

g=rmwmi]di.

Ki]i mwktublara g=z gwzdirdi. Bax\]lar\ a[\lm\] ^[k^nc mwktubun bwn=v^] swtirlwri

^zwrindw dayand\: “…Qon]u Hwrwk^l kwndindwn bir ermwni o`lan da mwnimlwdir. Dwrzi

Z^mr^d^n o`ludur. Birlikdw g^n^m^z yax]\ ke[ir…” Sonrak\ mwktubda bildirirdi:

“Hwrwk^ll^ o`lan\ apard\lar. Hwr ikimiz qwmlwndik. Neylwywswn adam do`ma atas\ndan da

ayar\lmal\ olur.”

…Z^mr^d^n o`lunun 43-c^ ildw qara ka`\z\ gwldi. Ana hwmin bu ki]ini, o zaman on iki

ya]l\ ki[ik o`lunu da g=t^r^b, piyadaca yolland\ Hwrwk^l kwndinw. Hadrutun bu rayona

wn yax\n kwndiydi Hwrwk^l. Orada yasd\. Ana ba]sa`l\`\ verdi. O`lunun Z^mr^d^n o`lu

barwdw yazd\`\ mwktubu g=stwrdi. Z^mr^dgilw dw wsgwrlikdwn o`lu belw bir mwktub

g=ndwribmi]. Yaz\bm\]: “Cwbray\ldan bir o`lanla birlikdw, xidmwtdwyik”.

Buradaca ki]inin a`l\na gwldi: Z^mr^d^n bu ki]iylw ya]\d olan o`lu bwlkw, bu yeni

m^haribwdw ermwni qo]unu ilw gwlib [\x\bm\] Cwbray\la. Qwhrwman\ o saxlay\b, onun

heykwlinw, muzeyinw toxunma`a qoymay\b. Ba`[as\n\ da suvar\b, yanma`a qoymay\b.

B^st^ dw muzeyin qaba`\nda, yerdwn o, qald\rm\]d\.

Ki]inin g=z^ =z sa` wlinw dikildi. Bax\]lar\ wlinin ^stw, bilwyw do`ru, dwri alt\nda g=ywrwn

hwrflwrw sanc\ld\. Bu ^[ hwrfi onun wlinin ^st^nw dwrzi Z^mr^d^n ki[ik o`lu yazm\]d\.

---