Microsoft Word Ahmadli Omur U

O da a`\llar\na gwlirdi: bwlkw bu qara kostyumu wrim =l^n^n wynindwn soyundurub? Ax\,

xa[pwrwstlwr =l^n^ diri kimi geyindirib, qwbrw qoyurlar. Elw bil rwhmwtliyw toy edirlwr.

Bunu bizim sovet wsgwrlwri, d=y^][^lwr bilmi] olard\lar. Bir ]whwri, kwndi alan twki

cumard\lar qwbiristana. A[\b mwzarlar\, l^tlwywrdilwr =l^lwri.

Twkcw libaslar, geyimlwr deyildi. &z^klwr, saat, qolba`\, kwmwr dw g=ndwrirdi evlwrinw,

arvad-u]a`a d=y^]wn wsgwrlwr. Sabunun i[inw q\z\l qoyub g=ndwrirdilwr. Ba`lama yiywsi

bunu a`l\na gwtirmwyib, wrinin g=ndwrdiyi hwmincw sabunu bazara [\xar\b, surraqat

qiymwtincw up-ucuz sat\rd\. Ki]inin dolab\n i[inw qoydu`u, ya sonra g=ndwrdiyi mwktubu

oxuyanda yan\n\ [imdiklwyirdi wsgwr arvad\. Ki]i oradan, d=y^] aya`\ndan, =l^m-dirim

i[indwn yaz\rd\: “G=ndwrdiyim sabunla =z ^z^n^ yu, u]aqlar\ yuyundur.”

Yaman da yudu!

Kiminsw ba`lamas\n\n i[indwn q\z\l di] qapaqlar\ [\xm\]d\. Yoxsa, wsgwrlwrimiz Avropada

meyidlwrin di]lwrini s=k^rm^]lwr? Wsl wsgwr, d=y^][^ ad\n\ ]wrwfsiz wmwllwrlw

lwkwlwmwzdi…

Ermwnilwr bizim qwbiristanlarda mwzarlar\n yaln\z ^st^nw toxunmu], ba]da]lar\n\,

qiymwtli mwrmwrlwri, qabrolar\ s=k^b aparm\]d\lar. Onlar bilirdilwr “musurmanlar” q\z\l

di]i xo]lay\rlar. Bir dw g=r^rswn cavanca o`lan\n, q\zlar\n di]lwri b^sb^t^n q\z\ld\.

Sapsa`lam di]lwrini [wkdirir, yondurub, q\z\llad\rlar. Elwsi var a`z\ elw bil da]-qa], lwl-

cwvahir m^cr^s^d^r. Dodaqlar\n\ a[caq, par-par par\lday\rd\. Ermwnilwr belw =l^n^n

yerini arayar, tapar, s=kwrdi onun a`z\n\. Belw bir i]i ermwnilwr gwlincw, bizim =z

g=re]wnlwrimiz g=rmwmi] olseydilwr.

Talanm\] qwbiristan\ twrk etmwzdwn, ki]i kandarda dayan\b qwbristana, gorgah\n

eni]indwki daxmaya bax\b d^]^n^rd^: “Ermwni y^z illwrdi bizi k=[^r^r. Qwdim

torpaqlar\m\zda qoymur =z^m^zdwn sonra qwbirlwrimiz, qwbiristanlar\m\z qals\n.

T^rbwlwrimizi yox edirlwr. Davadan xeyli qabaq Qaraba`\n ulu da`lar\-yaylaqlar\m\zda,

Salvart\da, Bazar-[ayda oraya d^]wn yurdun, elin bir dw ki[ik qwbristan\ olurdu. Yaylaqda

=lwnlwri hwmin mwzar\standa basd\r\r, do`ma torpa`a tap]\r\rd\lar. Ermwnilwr Qaraba`

sava]\ndan [ox qabaqlar hwmin “musurman qwbirlwri”ni da`\tm\], itirmi]dilwr. Ki]i d=n^b

qwbiristandan araland\, eni]w enmwyw ba]lad\. I]`al illwrindw buraya gedib-gwlwn olmam\],

qum-[\nq\l s^r^]^b c\`\r\ basm\]d\. M^wllim yolunu [ayla`\n ^st yan\ndan sald\. Oradan

ke[wcwkdi Mirzwcanl\ taya. Onun evi, hwywti orada idi.

Qurban twpwsindwn bwri ba`ba`atd\, daha sonra m^wllimin mwhlwsi ba]lay\rd\. Buralara

ki]i yax]\ bwlwddi. Onun u]aql\`\ qwdim Mirzwcanl\, Yarwhmwdli ba`lar\nda, a`aclar\n

twpwsindw ke[mi]di. Bu yerdw hwr bir bitkinin qol-qanad\ ona tan\]d\.

Ba`lar elw bil insandan k^sm^], ba]lar\n\ salm\]d\lar a]a`\.

---

Buralar qwdimlwrdwn ba` yerlwriydi. Elw ki, ba]lad\lar bu torpaqlar\ hwywtyan\ twki whaliyw

paylama`a, qwdim ba`lardak\ qoca, cavan a`aclar\n hwr biri d^]d^ bir ailwyw: Elwsi vard\

hwywtinw iri qoz a`ac\, o birinw twnwk d\rmanm\] gwr, bir ba]qas\na da`da`an, qovaq

d^]d^: “Yo`urmad\m, yapmad\m, haz\rca k=kw tapd\m!” O a`aclar\n hwr birinin o

g=r^n^]w, boy-buxuna [atma`\ndan =tr^ wlli il vaxt laz\md\, bir insan =mr^. Amma bu

adam bircw g^ndw yiywlwndi ona. Ke[mi] ba` yerlwrindw evlwr tikildi, yurdlar sal\nd\…

Uca a`aclar\n he[ biri ki]inin g=z^nw dwymwdi. Indi anlad\, niyw ucaboy ba`lar t=rw,

q\n\na [wkilmi] twki g=rswndi. E]itmi]di, ermwnilwr tutduqlar\ yerlwrdw, kwnd-]whwrlwrdw

uca, dwywrli a`aclar\n ham\s\n\ kwsmi], qoz, da`da`anlar\ yox etmi]dilwr. Bu a`aclardan

hwr c^r w]ya, mebel, avadanl\q d^zwldib, baha qiymwtw sat\r, qazan\rm\]lar…

Ki]inin hwlw bayaq ]whwrw girwndw Qwssab Mwhwmmwdin hwywtindw sezdiyi bo]luq, elw bil

b^t^n mwhlwlwrw yay\lm\]d\. Oradak\ c=v^z a`ac\n\ kwsmi]dilwr. Qwdim ba`lar\n

yadigarlar\ yox olmu], g=t^r^lm^]d^.

M^wllim kolxoz idarwsi swmtdwn yax\nla]d\ =z mwhwllwsinw. O ba]dan b=y^k m^lk, alt-^st

ev  wt[ilwrindi. Onu b^t=vcw g=t^rm^]d^lwr. Ondan bwri Sirac\n, Ild\r\m\n evlwriydi. Bu

evlwrin dw elw bil ham\s\n\n ba]\n\ vurmu], boynunu s\nd\rm\]d\lar. He[ birinin taxtapu]u

yoxdu, dwmir taxtapu]lar\ qoparm\]d\lar. Evlwr dw ba`lar twki boynu vurulmu]a

d=nm^]d^. Buradak\ evlwrin dw wkswrinin divarlar\n\ s=km^]d^lwr, onlar “mwdwnkaryer”

da]\ ilw tikilmi]di. Darvazalar, hasarlar b^t=vcw g=t^r^lm^]d^.

Sirac\n hwywtindwn qalxan c=v^z daha h^nd^rd^. O da qwdimdwn qalma iri a`acd\, hasar

^zwrindwn a]\b, yolun ^st^n^ tuturdu.

G=vdwli h^nd^r a`aclar\n he[ biri yoxdu, mwhlw wzwlki g=r^n^]^n^ b^sb^t^n itirmi]di.

Yana]d\ twyyarw anqar\na ox]ar uzun binaya. Xal[a birliyi! Ondan bu yana kolxoz idarwsi

vw bac\s\n\n ba][\l\q etdiyi toxum[uluq ]=bwsinin yerlw]diyi ev.

Qoz a`aclar\ ba`lar\n ehti]am\, ucal\`\yd\. C=v^z insan sa`l\`\ndan =twri [ox faydal\yd\,

twpwr gwtirirdi ki]i qisminw. Ax\r vaxtlar televiziyada, qwzetlwrdw qoz, qoz ya`\ min dwrdin

dwrman\ twki twriflwnirdi. Iki-^[ qoz lwpwsi ye, g=r swni necw q\z\xd\r\r. Ya`\lar elw bil

bizim millwti twpwrdwn salmaqdan yana, c=viz a`aclar\n\ b^sb^t^n kwsmi]dilwr.

Onundam\ hwywtindwki a`aclara toxunublar?..

Elw ki, pay\z gwldi, qoz c\br\qdan [\xd\, ba`larda c=v^z [\rp\lma`a ba]lay\rd\. Wrwnlwr,

wllwrindw salba, d\rman\rd\lar a`aclara. Qol-qanad\ ]aqqa-]uq d=y^r, c=v^zlwri

t=k^rd^lwr. Elw [\rp\r, d=y^rd^lwr, elw bil a`aclara cwza verirdilwr. Hwr il [\rpanda qoz

a`ac\n\ nw qwdwr bwrk d=yswn, yenki il o qwdwr art\q bar gwtirwcwkdi. Odur ki, d=ywnwylw,

[oma`la yetwrincw d=]wyir, vururdular. C=v^zlw yana]\ a`ac\n iri, qal\n yarpaqlar\, bur -

---

buda`\ da qopub swrilirdi yerw. Salba[\lar qoz a`ac\n\n qol-qab\r`as\n\ sand\rmaqdan

[wkinmirdilwr.

C=v^z a`aclar\ aras\nda, ]^bhwsiz wn irisi qwssab Mwhwmmwdin hwywtindwkiydi. Qwssab\n

ki[ik o`lu bu ki]inin u]aql\q dostuydu. Birlikdw quzu, to`lu otar\r, oradaca ba` talas\nda

dolan\rd\lar. Qwssab\n q\z\sa bu ki]i, ondak\ cocuqla  bir sinifdw oxuyurdu. Q\z ondan

b=y^kd^, iki il sinifdw qalm\]d\. O`lan dwrs sar\dan ona k=mwk edirdi. Wvwzindw qwssab\n

q\z\ hwywtlwrindwki qoz [\rp\landa qoyurdu bu u]aq—onun sinif yolda]\ hwywtin

aya`\ndan ke[wn kwhriz arx\na d^]wn c=v^zlwrdwn g=t^rs^n. Q\z =z^ dw heybwsinw,

[antas\na y\`\b mwktwbw gwtirdiyi qozdan ona pay verirdi. Hwm dw g^d^rd^ g=rs^n

qozlar\, ya`l\ lwpwlwri yeywndwn sonra bu o`lan nw hala d^]wcwk…

C=v^z pay\z[a`\, mwktwblwr a[\landan az sonra c\br\qdan [\x\r, [\rp\l\rd\.

Qwssab\n q\z\ irilmi]di. “Q\z a`ac\, qoz a`ac\, hwr yetwn bir salba atar!” Bu s=z^ ondak\

u]aq belw yozurdu: guya qwssab\n c=v^z^nw kim salba atsa, onun q\z\n\ da o, alas\yd\.

Bu yerin qozu Ordubad c=v^z^twk nazikqab\q deyildi. {wtin s\n\rd\, amma ya`l\,

g^cl^yd^. {wrwkwn, Pap\ kwndlwrindwn onlar\n mwktwbinw xeyli q\z oxuma`a gwlirdi.

Yeddinci sinfi =z mwktwblwrindw bitirdikdwn sonra rayon mwrkwzinw yollan\rd\lar. Bu

q\zlar wllwrinw, d\rnaqlar\na elw bil x\na yaxm\] olurdular. Ovuclar\, dodaqlar\ ya`l\, boyal\

g=r^n^rd^. Qoyun-qoltuqlar\ c\`hac\`d\. {wrwkwn, Pap\ kwndlwrinin yax]\ c=v^z^ olurdu.

Kwnd[i q\zlar mwktwbw qoz gwtirirdilwr. S^t^l c=v^z yediklwrindwn wl-ovuclar\, dodaqlar\

bula]\r, boyan\r, elw bil x\na yax\rd\lar. S^t^l lwkwsini elwcw hwmin vaxtlarda sulanan qora

ilw yumaq, twmizlwmwk olurdu…

Hwywtlwrdw qwdim ba`lardan qalma c=v^z a`aclar\n\n bircwsi dw g=zw g=r^nmwdi.

Ham\s\n\ kwsmi], yox etmi]dilwr ermwnilwr.

Ki]i =z hwywtinw yax\nla]maqda =z^nw bununla twswlli verirdi: ermwni i]`al[\lar\n\n

t=rwtdiyi b^t^n cinaywtlwr N^rinberqsayaq bir mwhkwmwdw a[\lmal\, if]a edilmwlidir.

Yaln\z q\rd\`\ dinc whali, k=rpwlwrin intiqam\ yox, qwtlw yetirilmi] a`aclar\n da cwzas\

verilmwliydi. Ba`-ba`[alara amans\zcas\na divan tutmu] qwsbkarlardan mwhv etdiklwri

bitkilwrin dw qisas\ al\nmal\yd\.

Hwrbi mwhkwmw qar]\s\nda t=rwtdiklwri qwtlw cavab vermwli olan ermwni basq\n[\lar\

a`aclar\n mwhv edilmwsinw g=rw onlara xas bicliklw ba]qasayaq bwrawt araya bilwrdilwr.

Deywrdi ermwni ya`\lar: biz c=v^zlwri kwsmwklw “musurmana” ziyan yox, xeyir vermi]ik.

Qoz a`ac\ havan\ zwhwrlwyir, iri yarpaqlar\yla [oxlu oksigen al\r, zwhwr burax\rlar. Gecw

qoz a`ac\n\n alt\nda yat, yuxuda bo`ulub =lwrswn!”

Do`rudan, niyw onlar\n ata-babalar\ bilmwyiblwr qoz a`aclar\ zwhwr burax\r. Biliblwr. Qoz

a`aclar\ ke[mi]dw ya]ay\] yerindwn, evlwrdwn xeyli aral\yd\. Sonralar hwywtyan\

---