15
elədi. İdeologiya mənafelərin nəzəri təminatçısıdır.
Ona görə də din
siyasətin əlavəsi kimi formalaşdı.
Mütləqə İnam ümumbəşəri bir dünyabaxış olmaqla özülündə
türklük keyfiyyətləri daşıyır. İnam başqa xalqların öz ruhaniyyatlarını
yaratması üçün stimul verir. İnam hesab edir ki, hər bir xalq
özünəməxsus ruhani keyfiyyətlərini aşkarlamalı, Özümlüyünü –
bənzərsizliyini qorumaqla ümumbəşəri birliyə nail olmalıdır. İnam
türklüyü başqa xalqların etnik keyfiyyətlərinin içinə daşıyıb, onların
simasını dəyişmək istəyində bulunmur. İstənilən bir xalqın özünəməx-
susluğu pozuntuya uğrayırsa, bəşərin siması zədələnir. Siyasət –
xalqların özünəməxsusluğunun dəyişdirilməsindən yaranır. Hər bir
xalqın mahiyyəti onun bəşəri məzmunudur. Buraya müdaxilə edib
dəyişiklik yaratmaq – siyasətin özgələşdirmə əməlidir. Xalqların
xarakterində üstünlük və ya əskiklik başqa şeydir. Üstünlük Özümlüyə
doğmalaşmaqdır, əskiklik özümlüyə yadlaşmaq. Bir xalqın xarakter
özünəməxsusluğu mahiyyət özünəməxsusluğuna
bərabər deyilsə, o,
ruhaniyyat vasitəsilə bu bərabərliyə yetməlidir. Ruhaniyyat xalq
ruhunu qorumaq üçündür. Ruhaniyyatsız xalqın gələcəyi yoxdur.
Xalqları çağdaş Avropa tərəqqisi ilə gələcəyə aparmaq mümkün deyil.
Avropa tərəqqisi xalqları simasızlaşdırır. Ümumən Avropaçılıq
dünyanı çöküşə gətirib çıxartdı. Səbəbi Şərq xalqlarının geriliyində
axtarırlar. İnsani tənəzzülü texniki tərəqqi və iqtisadi yürüşlərlə ört-
basdır eləməyə çalışırlar. İnam deyir – Xilas Peyğəmbərlik hadisəsin-
dədir. Avropanın zərərli iqtisadi-texniki sistemini uçurub bəşəriyyəti
İnam Yoluna döndərmək lazımdır. Kapitalizm demokratiyası bütün
eybəcərlikləri ilə özünü göstərdi. Nicat İnsanlaşmaqdadır, İnamdadır.
İnamçılıq uzun yoldur, ancaq Azadlığın yeganə yoludur.
İstəkli sabahdaşlarımız! Asif Atanın (İnam Atamızın) Müqəddəs
Onluğunu sizə təqdim edirik. Burada həyatın dərin fəlsəfi mahiyyəti
açılır və insan taleyinin azadlığa qovuşma imkanları əks olunur.
İnsanın qarşısında həyatın mənası bütün gözəlliyi ilə aşkarlandıqca
Ölməzliyə inam yaranır. Bu inam İnsanı özünə qaytarır. İnsanın bütün
cəhətləri İnam vasitəsilə dərk olunur. Özünüdərkdə cəmiyyətin yaşat-
dığı ədalətsizlik, gerilik, köhnəlik bilinir və onun aradan qaldırılması
zərurət kimi düşüncələrə təsir göstərir. İnsan qəlbində ali həqiqətə
16
ehtiraslı pərəstiş yaranır, həm də adiliyə, süniliyə qarşı güclü
bir etiraz
baş qaldırır. İnsanlarda özünə, Ulus’una, Yurduna qarşı inamsızlıq
aradan gedir. Biz sizin qarşınızda öz ömrümüzdə, düşüncələrimizdə
yetdiklərimizdən çıxış edirik. Bu vaxtacan hər bir işimizə (bir millət
olaraq) “başa gəlməyən iş” kimi baxa-baxa xəlqi quruculuqdan
məhrum olmuşuq. Biz özgələrin gücünə, bizi öyrətmələrinə, bizi
yenmələrinə inanmışıq. Öz gücümüzə, öz yaratdıqlarımıza inanmaq,
inamsızlığa son qoymaq vaxtıdır. Yurdumuza İnam gəlib! İndi biz
Mütləqə İnam Ruhaniyyatı ilə dünyanı öyrətmək imkanı əldə etmişik.
İnamımız, Ocağımız, Fəlsəfəmiz, Kitabımız, Peyğəmbərimiz – bizi
Azadlığa qovuşduran və Gələcəyə aparan Müqəddəs Sərvətimizdir.
Yükümüzdən Böyük Fərəhimiz yoxdur!
Atamız var olsun!
Soylu Atalı
Mütləqə İnam Ocağının Yükümlüsü
22 Qar Ayı, 30-il. Saray-S. – Atakənd.
21
Kəndliyim
(I Fəsil)
Birinci fikirlərimi kəndliyim üstə deyirəm. Evimizin qarşı tərəfində
qaya. Gözünü açanda qaya görürsən. Qayanın başına yollar dolanır,
qayanın başına yağış yağır, dolu düşür.
Ancaq qaya tərpənmir, sabitdi,
qaya vüqarını pozmur, qaya özü olur. Heç zaman qaya yağışlanmır –
yağış yağsa da belə, dağın dağlığında yağışlıq olur. Dolu ağacları
qırır, amma dolu dağın başına dəyir və geri çəkilir.
Evimizin üst tərəfində qaya. Həssas bir körpə ürəyi – qayayla
danışan (ürəyində danışan, təbii ki). Və qaya ilə təmas yaradan, özü də
daim qayaya küsənən. Bu, onu çox mənada yalqız eləyirdi, tənha elə-
yirdi. Heç kəs dağı inkar eləmirdi, amma heç kəsin gözündə dağ bu
qədər açılmırdı. Uşaq başa düşürdü ki, daha doğrusu,
hiss eləyirdi ki,
bu dağ yalnız daş deyil, yalnız maddiyyat deyil. Bu dağ nəsə
hikmətdi, mənadı. Lakin onun mənası nədi, hikməti nədi, bunu hansı
dildə oxumaq olar, bunu hansı sözlə demək olar, izah eləmək olar bu
mənanı?! Çox belə içəridə, daxildən güclü bir ehtiras, vücudu titrədən,
narahatlıq yaradan, qeyri-adiliyə çağıran
gözəl bir əhval ki, bunu sözlə
ifadə eləmək çox çətindir. Bu qayanın üstünlüyü, qayanın səsi –
qayalıq. Deyə bilmərəm ki, məndə o dövrdə filosofluq başladı indiki
mənada. Bircə onu deyə bilərəm ki, qayanın qayadan böyük mənası
mənə çatdı, ürəyimə çatdı. Bəlkə ağlıma çatmadısa da, ürəyimə çatdı.
Hədsiz dərəcədə xoşbəxt idim ki, belə bir qayalı kənddə yaşayıram.
Və bu Qaya ilə Göy arasında elə bir ahəng var! Axşam düşəndə Qaya
kölgələnir, sonra Göydə Ay doğur, ulduzlar doğur. Elə bil bunlar
dağın başına qonur. Hədsiz dərəcədə həyəcanlı idim, hədsiz dərəcədə
zəngin duyğuluydum, duyğularım axar çay kimi daxilimdə axırdı.
Lakin kimə deyəsən bu fikirləri?! Onda
başa düşürdüm ki, bu fikirlər
deyiləsi deyil. Təəssüf ki! Anlamazdılar...
Dağın aşağısıyla çay axırdı – şırıltıyla, daim dəyişkən. Çayın yaz
vaxtı olurdu, payız vaxtı olurdu, qış vaxtı olurdu. Çay danışırdı. Mən
qəti əmin idim ki, bu söhbətdi, danışıqdı. Bu eşqdi, bu izhardı –
demək istəyir dağa. Dağla Çayın nəcabəti yaranırdı xəyalımda. Xəyal
22
da məni aparırdı. Lakin yenə də gətirib çıxarırdı əfsanələrdən
mənaya: niyə Çayla Dağ arasında belə bir uyğunluq olsun?! Nəsə, bu
dünya sirli bir şeydi – kobud dünya görünəndən artıqdı. Məgər söhbət
ondadır ki, dağda dağlıq var, dağda nə bilim, metal var? Məndə olan o
daxili ruhaniyyat pərvazlanırdı – xüsusilə axşamlar, gecələr...
Çay həm də bizim kəndi iki hissəyə bölürdü. “O tay” deyirlər, “bu
tay” deyirlər... Səhər o başdan o taydan bu taya danışırdılar. Çox
doğma bir danışıq idi. Telefon danışığından yerdən göyə qədər fərq-
lənən. Belə bir qəribə dünyaya düşmüşdüm – qayalı və çaylı.
Yaşamaq istəyirdim. Dünyaya gəlməyimə hədsiz dərəcədə minnətdar
idim. Nə gözəl şeydi
bu həyat, yaşamaq, insanlarla yanaşı Qayanın
olması... Bu cür bu “dünyanın mənası dünyadan artıqdır” ideyasının
rüşeymləri mənim qəlbimə çatdı. Yox, dünya görünən deyil, dünya bu
deyil. Dünyanın görünəndəkində görünməzlik var. Təbiidir ki, bəlkə
bu sözlərlə deyilmirdi, amma duyğuların axarı, duyğuların ahəngi
bunu deyirdi. Daha doğrusu, bunu duyğular deyirdi, hisslər deyirdi,
həyəcan deyirdi, fərəh deyirdi, qanad deyirdi.
Evimizin üst tərəfində təpə var idi. O təpədən uzun bir meşə
yaranırdı – təpə üstə. O təpə mənim başımın üstəydi həmişə. Üzüm
dağa olurdu, başımın üstündə də təpə olurdu. Təpənin də üstündə me-
şələr olurdu. Bu, möcüzəni lap artırırdı. Meşələr, o yerlər hamısı elə
bil göylə birləşirdi. Adama elə gəlirdi ki, göy də burdadı,
bu meşənin
içindədi. Bu, məni lap dəhşətə gətirirdi. İçimdə mahnılar öz-özünə
oxunurdu. Çıxırdım təpəyə, bəzən yoldaşlarla, amma onlar öz aləm-
lərindəydilər, mən də öz aləmimdə. Lap təpənin yuxarısından bütün
kəndimiz görünürdü. Elə doğma görünürdü mənə o kənd zirvədən!
Tüstülər görünürdü. Axşamüstü çıxırdım (“qaranlıq qarışanda” deyir-
dilər bizdə) tamaşa eləməyə. Orda çıraq yanırdı bütün evlərdə. Necə
bunlar bir-birinə oxşayırdılar! Necə doğmaydılar! Çıraq, qaya, meşə...
Bax, belə, məndə filosofluq belə yarandı – öz-özünə. İntəhası, burda
bir ziddiyyət də ondan ibarət idi ki, bütün bunları heç kəsə deyəm-
məzdim. Hiss eləyirdim ki, heç kəs mən deyəni deməyəcək,
soyuq bir
şey deyəcəklər, qıracaqlar qanadı. Ona görə özümə qapılmalı
olurdum.