Microsoft Word asiq ?L?SG?R. doc

_________________AzΩrbaycan Milli KitabxanasÕ_______________ 

391

35. Düúԥrsԥn 

2-ci bԥndin 3-cü misrasÕnÕn variantÕ: 

Gԥl yapÕúma gücün çatmayan daúa. 

 

36. Gözüm qaldÕ bir alagöz gԥlindԥ 

AúÕq Nԥcԥfin söylԥmԥsinԥ görԥ, AúÕq Ԥlԥsgԥrlԥ úԥyirdi AúÕq Na÷Õ ùÕnÕq 

sԥfԥrindԥn qayÕdarkԥn bir ɟvdԥ qonaq qalÕrlar. Yaúca qoca, sifԥtcԥ çox çirkin olan 

ɟv sahibi qonaqlarÕn yanÕnda cavan, gözԥl vԥ çox mԥrifԥtli arvadÕnÕ vԥhúicԥsinԥ 

döyür. AúÕq Ԥlԥsgԥr buna tab gԥtirmԥyib, sazla bu úɟri dɟmԥyԥ baúlayÕr. Son bԥndԥ 

çatanda, Na÷Õ xahiú ɟdir ki, qoúmanÕ onun adÕna tapúÕrsÕn. 

AúÕq úԥyirdinin bu xahiúini yɟrԥ salmÕr, “Ԥlԥsgԥr” yox, “Na÷Õ” adÕ ilԥ sözü 

tamamlayÕr. 

 

37. Xԥbԥrin varmÕ 

Dɟyilԥnlԥrԥ görԥ, AúÕq Ԥlԥsgԥrin arvadÕ AnaxanÕm ondan tԥrif istԥmiú, AúÕq 

onu tԥriflԥmԥk ԥvԥzinԥ, zarafatla bu úɟri söylԥmiúdir. Bundan inciyԥn AnaxanÕm 

küsüb, atasÕ ɟvinԥ gɟtmiú, AúÕq onun könlünü almaq vԥ gɟri qaytarmaq üçün xɟyli 

ԥziyyԥt çԥkmiúdir. Bu hadisԥ bütün tԥfsilatÕ ilԥ “AnaxanÕmÕn küsmԥyi” adlÕ dastan-

rԥvayԥtdԥ özünԥ yɟr tapmÕúdÕr. 

8. Köpԥk o÷lu 

Bu hԥcvi AúÕq Haqvɟrdi TalÕb o÷lu vԥ Göyçԥnin Zԥrzibil kԥndindԥn olan Hԥbib 

Sԥmԥdov Gԥncԥdԥ Dԥdԥ Yɟdiyardan ԥldԥ ɟtmiúlԥr. Dɟyilԥnlԥrԥ görԥ, AúÕq 

Ԥlԥsgԥrin qohumlarÕndan biri Kԥlbԥcԥrin mɟúԥlԥrindԥ gizlicԥ a÷ac kԥsԥr, onu 

boyunduruq, cüt (xÕú) oxu, zola vԥ sair düzԥldԥr vԥ gԥtirib Göyçԥdԥ satarmÕú. AúÕq 

Ԥlԥsgԥr ona nɟçԥ dԥfԥ tapúÕrÕr ki, bu iúdԥn ԥl çԥksin, lakin söz ona tԥsir ɟlԥmir. 

Bir gün yɟnԥ dԥ cüt oxu gԥtirԥrkԥn yaxalanÕr. AúÕq onu buraxdÕrmaq üçün xɟyli 

ԥziyyԥt çԥkir vԥ hԥmin münasibԥtlԥ bu hԥcvi söylԥyir. 

 

39. Qohum bildik, qoyduq adam yɟrinԥ 

AúÕ÷Õn qohumlarÕnÕn vԥ úԥyirdlԥrinin söylԥmԥlԥrinԥ görԥ, AúÕq Ԥlԥsgԥr o÷lu 

Bԥúirԥ toy ɟlԥyԥn vaxtÕ, dost-tanÕúlara nԥmԥr paylayÕrlar. Göyçԥnin YarpÕzlÕ 

kԥndindԥn olan xalasÕ o÷lanlarÕ vԥ digԥr qohumlarÕ, nɟcԥ olursa, toya gԥlԥ 

bilmirlԥr. AúÕq bu hԥcvi hԥmin münasibԥtlԥ söylԥmiúdir. 

 

40. Mԥhԥmmԥd 

AúÕq TalÕbÕn söylԥmԥsinԥ görԥ, Göyçԥnin Hüsɟynqula÷alÕ (NԥrimanlÕ) 

kԥndindԥ Mԥhԥmmԥd adlÕ bir kɟçԥçi varmÕú. QÕzÕ XɟyransanÕn toyuna tԥdarük 

görԥn AúÕq cɟhiz yor÷an-döúԥk vԥ kɟçԥ hazÕrlamaqdan ötrü bir nɟçԥ dԥfԥ 

---

_________________AzΩrbaycan Milli KitabxanasÕ_______________ 

392

Mԥhԥmmԥdԥ xahiú ɟdir ki, gԥlib yunu atsÕn vԥ kɟçԥni salsÕn. Nԥhayԥt, bu qoúma ilԥ hԥdԥ-

qorxu gԥldikdԥn sonra mԥqsԥdinԥ nail olur. 

 

41. Olsun 

AúÕ÷Õn úԥyirdlԥrinin söylԥmԥlԥrinԥ görԥ, onun mԥúhur “Mollalar” adlÕ hԥcvi mɟydana 

çÕxan kimi mollalar arasÕna böyük çaxnaúma düúür. Bu söz Göyçԥnin Zod kԥndindԥn olan 

Molla Ta÷Õya da bԥrk toxunur. 

 

Dünyada mԥn bir zad bilmԥm özümü, 

Allah bilir, haqq yazÕram yazÕmÕ. 

Bu barԥdԥ qԥbul ɟylԥ sözümü, 

Mԥbada ki, sana nagüvar olsun. 

 

Çu÷ulun sözünü bir zada sayma, 

Göz aç bu xabidԥn, qԥflԥtԥ uyma. 

Hɟç kԥs ilԥ pԥncԥ-pԥncԥyԥ qoyma, 

Hɟyifsԥn, bu ismin bԥrqԥrar olsun. 

 

42. ùair Na÷Õ 

ùɟir Tovuz rayonunun Yɟkallar kԥndindԥn olan ùair Na÷Õ adlÕ birisinin “Göyçԥli” rԥdifli 

hԥcvinԥ cavab olaraq dɟyilmiúdir. Bu barԥdԥ “AúÕq Ԥlԥsgԥrlԥ ùair Na÷Õ” adlÕ dastan – 

rԥvayԥtdԥ gɟniú söhbԥt açÕlmÕúdÕr. 

 

43. Uzaq vilayԥtdԥn qÕz sɟvԥn o÷lan 

AúÕq TalÕbÕn söylԥmԥsinԥ görԥ, Kԥlbԥcԥr rayonunun ȿllԥzallar kԥndindԥn XÕdÕr adlÕ bir 

o÷lan AúÕ÷Õn qÕzÕ Bԥstiyԥ ɟlçi düúür. Gözԥl vԥ mԥrifԥtli qÕzÕnÕ a÷Õldan kasad olan bu gԥncԥ 

rԥva bilmԥyԥn AúÕq ɟlçilԥrԥ “Yox” dɟmԥk ԥvԥzinԥ, bu hԥcvlԥ qÕzÕnÕ “pislԥmiúdir”. 

 

44. Dɟyiúmԥlԥr 

Bu ad úԥrtidir. Bundan ԥvvԥlki kitablarda “dɟyiúmԥ” adÕ ilԥ oxuculara tԥqdim olunan 

úɟirlԥri dɟyiúmԥ hɟsab ɟtmԥk do÷ru olmaz. Bunlar biri digԥrindԥn sonra yaradÕldÕ÷Õna görԥ, 

nԥzirԥ (bԥnzԥtmԥ) sayÕlÕr. Ԥsl dɟyiúmԥ odur ki, bir mԥclisdԥ iki aúÕq (úair) qarúÕ-qarúÕya ɟyni 

rԥdif, ɟyni qafiyԥ vԥ ɟyni úԥkildԥ bԥdahԥtԥn úɟir söylԥsin, bir-birinԥ hԥrbԥ-zorba gԥlsin, 

qÕfÕlbԥnd dɟsin, müvafiq cavab alsÕn. 

AúÕq AlÕnÕn AúÕq Ԥlԥsgԥrlԥ dɟyiúmԥsi barԥdԥ rԥvayԥt var. Amma onlarÕn hԥmin 

mԥclisdԥ mԥhz hansÕ úɟirlԥri söylԥdiklԥrini dԥqiq dɟmԥk çԥtindir. øndi onlarÕn ԥlimizdԥki 

ɟyni úԥkildԥ, ɟyni rԥdifdԥ vԥ hԥmqafiyԥ olan úɟirlԥrinin, bԥlkԥ dԥ, hɟç biri dɟyiúmԥ zamanÕ 

yaradÕlmayÕb. Bu sözlԥri “ùԥmkirli AúÕq Hüsɟynin AúÕq Ԥlԥsgԥrlԥ görüúü” barԥdԥ dɟmԥk 

olar. 

---

_________________AzΩrbaycan Milli KitabxanasÕ_______________ 

393

BuradakÕ Zöhrԥ ilԥ, Qozqara kötüyü ilԥ vԥ Hԥcԥr xanÕmla dɟyiúmԥ úԥklindԥ olan 

úɟirlԥrin hԥr iki tԥrԥfini AúÕq özü yaratdÕ÷Õna görԥ, bunlar da dɟyiúmԥ dɟyildir. 

Molla Ta÷ÕnÕn o÷lu, xalq arasÕnda úair kimi tanÕnan Mԥhԥmmԥd (1830-1910) bu 

hԥcvdԥn qԥzԥblԥnԥrԥk, “Olsun” rԥdifli qoúmasÕnÕ yazÕb, AúÕq Ԥlԥsgԥrԥ göndԥrmiú, AúÕq da 

bu mԥzԥmmԥtli qoúmaya ɟyni rԥdifli bu úɟri ilԥ cavab qaytarmÕúdÕr. 

Molla Ta÷Õo÷lu Mԥhԥmmԥdin úɟri bɟlԥdir: 

 

YaxúÕ sözlԥr dɟyib, nԥzmԥ çԥkibdi, 

Onu görüm, bu dünyada var olsun. 

Hɟyifdi, salmasÕn özün avaza, 

Qorxum budu, axÕrÕnda xar olsun. 

 

YalqÕz görԥn cԥngahada özünü, 

Yԥqin ɟtmԥz mütaliԥ sözünü. 

OyansÕn qԥflԥtdԥn, açsÕn gözünü, 

Bɟú gün bu dünyada dԥm bidar olsun. 

 

AxÕnda ԥl atÕb, çox da laf ɟtmԥ, 

KalamÕm Zülfüqar, dini unutma. 

Hԥr çu÷ul sözünün dalÕnca gɟtmԥ, 

Arif olan kԥsdԥ gԥrԥk kar olsun. 

 

Biz baxmarÕq o sazlarÕn rԥnginԥ, 

ȿlmin yɟtmԥz ariflԥrin dԥnginԥ. 

Düúԥrsԥn bir ԥjdahanÕn cԥnginԥ, 

østԥmԥ, gɟn dünya sana dar olsun. 

 

Do÷rudu, xalq dɟyir, ondan bizԥ nԥ, 

AdamdÕ, fikr ɟtsin özü-özünԥ. 

Hԥcv dɟyԥn qaynatanÕn üzünԥ, 

ùԥriԥtdԥ gԥrԥk úԥrmisar olsun. 

 

Kama dԥrk ɟt, özün çԥkmԥ ԥlaya, 

bica qilü-qalÕ salma araya, 

Cavansan, baúÕnÕ salma bԥlaya, 

AdÕn bԥdnam olub, iú diúvar olsun. 

 

Kamalda acizsԥn, yazÕq biçara, 

Bir ixtiyar ԥldԥn gɟtsԥ, nԥ çara?! 

Girmԥ bu cԥngaha, qalma avara, 

Nԥ lazÕm, pis adÕn aúikar olsun. 

---