Microsoft Word asiq ?L?SG?R. doc

_________________AzΩrbaycan Milli KitabxanasÕ_______________ 

387

qoúmalarÕ dɟyiúmԥ úԥklindԥ söylԥsԥlԥr dԥ, bunlarÕ dɟyiúmԥ hɟsab ɟlԥmԥk olmaz. Kim isԥ 

Mir Mԥcidin ba÷lamasÕnÕ yazÕb, AúÕq Ԥlԥsgԥrԥ göndԥrmiú o da açmÕúdÕr. 

Mir Mԥcidin ba÷lamasÕ bɟlԥdir: 

 

Xilafԥt mülkünün, úahԥnúahÕnÕn 

Üç yüz altmÕú altÕ qulamÕ vardÕr. 

On iki köúkdür, qÕrx sԥkkiz hücrԥ, 

Üç ԥzim úԥhrindԥ nizamÕ vardÕr. 

 

Bir gülúԥndԥ gördüm bɟú qönçԥ xԥndan, 

On iki dԥstԥ gül, on dörlü rɟyhan. 

Bir çɟúmԥsin gördüm nur idi ԥlan, 

Yüz iyirmi dörd min sücamÕ vardÕr. 

 

Bir mԥscidin gördüm ԥcԥb mötԥbԥr, 

AltÕ min altÕ yüz altmÕú altÕ dԥr, 

AltmÕú pԥncԥrԥdi, yüz on dörd minbԥr, 

Otuz sütun üstԥ davamÕ vardÕr. 

 

Bir mɟhrabda gördüm ԥcayib Quran, 

On yɟddi sԥhifԥ, on sԥkkiz xoú xan, 

øyirmi sԥitrdi, ԥlli bir bԥyan, 

Bɟú cilid içindԥ tamamÕ vardÕr. 

 

Ԥgԥr ԥsli-nԥslim bilmԥk ɟtsԥ çak, 

Görüm ki, dur ɟtsin dövrünü ԥflak. 

ørԥvan, Mir Mԥcid, sɟyyidi-qԥmnak, 

Bisԥmԥr, bisԥmԥr kalamÕ vardÕr. 

 

18. VarÕymÕú 

Bu qoúma da AúÕq Mԥhԥmmԥddԥn toplanmÕúdÕr. 

 

19. YaúÕldÕ, yaúÕl 

Bu qoúmanÕ AúÕq Haqvɟrdi TalÕb o÷lu Gԥncԥdԥ AúÕq Ibrahim QaraçÕ o÷lundan 

yazmÕúdÕr. 

 

20. YazÕq 

Bu qoúma da AúÕq Mԥhԥmmԥddԥn toplanmÕúdÕr. 

 

21. Dörd kitab hԥr yana yolu göstԥrir 

AúÕ÷Õn úԥyirdlԥrinin söylԥmԥlԥrinԥ görԥ, Irԥvan yaxÕnlÕ÷ÕndakÕ Kankan 

kԥndindԥ kɟçirilԥn bir úԥnlik zamanÕ Xԥstԥ QasÕmdan söz düúmüú, onun ba÷- 

---

_________________AzΩrbaycan Milli KitabxanasÕ_______________ 

388

lamalarÕnÕn hԥlԥ hɟç kԥs tԥrԥfindԥn açÕlmadÕ÷ÕnÕ dɟmiúlԥr. Hԥmin kԥnddԥ yaúayan 

AbutalÕb (o, AúÕq Ԥlԥsgԥrlԥ si÷ԥ qardaú imiú) dɟyir ki, nԥ cür çԥtin ba÷lama olsa, 

Ԥlԥsgԥr açar. Bir atdan mԥrc gԥlirlԥr. Xԥstԥ QasÕmÕn aúa÷ÕdakÕ ba÷lamasÕnÕ “Xԥstԥ 

Hԥsԥn” adÕ ilԥ yazÕb, bir üzünü AúÕq Ԥlԥsgԥrԥ, bir üzünü isԥ Misgin Bürcüyԥ 

göndԥrirlԥr. AúÕq Ԥlԥsgԥr bu úɟirlԥ ba÷lamanÕ açÕr, hԥm dԥ “QasÕm” “qaf”ÕnandÕ, 

“Hԥsԥn” “Hɟ”yinԥn” misrasÕ ilԥ iúarԥ ɟdir ki, úɟir Xԥstԥ QasÕmÕndÕr. AúÕq Ԥlԥsgԥr 

ba÷lamanÕn cavabÕnÕ göndԥrԥndԥn bir qԥdԥr sonra AbutalÕbdan ona mԥktub gԥlir. 

O, mԥktubda ԥhvalatÕn nɟcԥ oldu÷unu vԥ mԥrcdԥ uddu÷unu AúÕq Ԥlԥsgԥrԥ bildirir. 

Xԥstԥ QasÕmÕn ba÷lamasÕ bɟlԥdir: 

Bir çarsÕda dörd dԥrviúԥ u÷radÕm, 

Dördü bir-birilԥ ɟylԥr ixtilat. 

Dördünün dԥ dili ayrÕ, dini bir, 

øki dԥ biz onlar ilԥ úɟú cahat, 

Ԥsli-kainat. 

 

Bir úԥhrindԥ gördüm padiúahÕnÕ, 

Qulun, yasovulun, hԥr dԥsgahÕnÕ, 

Üç yüz altmÕú altÕ xoú süpahÕnÕ, 

Onlar bir kiúidԥn istԥdi sursat, 

Xoú çԥkir sԥffat. 

 

AltÕ, sԥkkiz, doqquz idi binasÕ, 

Otuz calalÕ var, bԥyaz sinԥsi, 

AltÕ min altÕ yüz mԥddi-mԥnasÕ, 

Ԥrԥb idi, ԥcԥm idi, türkü tat, 

Bir ismԥ fԥryad. 

 

AltÕdan qÕrxadԥk sԥrgԥrdanÕdÕ, 

øki yüz otuzda özün tanÕdÕ. 

AltÕ min altÕ yüz pasibanÕdÕ, 

Kimi “ya hu” çԥkir, kimi – “ԥssԥlat”, 

Kim istԥr nicat. 

 

øki dԥrya xoú görünmür gözünԥ, 

øki qÕrx dörd çÕxmaz ԥrin dizinԥ. 

Bu Xԥstԥ QasÕmÕn úԥrԥn sözünԥ 

Alim, molla, müctԥhidlԥr qaldmat, 

TapmadÕ kԥlmat. 

Mis

gin Bürcü isԥ ba÷lamaya bɟlԥ cavab qaytarmÕúdÕr: 

---

_________________AzΩrbaycan Milli KitabxanasÕ_______________ 

389

Arif olan, bizԥ bir namԥn gԥldi, 

Amma ona baxdÕm, tԥlx oldu övqat. 

ùair bunu nԥ növ ilԥ düzԥltdi, 

ømlasÕ rԥkikdi, inúasÕ – qԥlԥt. 

 

Vɟrdim çaparlara, mindi sԥmԥndi, 

Dԥydi oymaqlara, gԥzdirdi kԥndi. 

Nԥ qԥdԥr var idi alim, ԥfԥndi, 

Onlar da bu sözԥ tamam qaldÕ mat. 

 

ApardÕm dɟrdɟrԥ asɟs: inça ɟs? 

Dɟdi asdɟ÷ yɟgini dun uy umɟs. 

And içdi mahrasa xaçÕ gidum çɟs, 

Pop skazal: “yɟyboq nɟ znayɟm, brat”. 

 

Sԥn ol ԥhli-xibԥrԥ, biz olaq da÷lÕ, 

Sözün mԥddi gԥrԥk mԥnaya ba÷lÕ. 

Nԥ çԥrԥn-pԥrԥndi, mԥrhumun o÷lu, 

Sԥnԥmi qalÕbdÕ bu cԥfԥngiyat?! 

 

Müsԥmma Misginԥm, mԥn ziúti-camal, 

Çün adam güdmüúԥm, nԥ qoyun, nԥ mal. 

Sԥn ki cüz ɟtmisԥn bu nԥzmi-kamal, 

Bizԥ lazÕm dɟyil, özgԥlԥrԥ sat. 

 

22. BahalÕq 

Bu úɟir AúÕq Ԥdalԥt Nԥsibovdan yazÕlmÕúdÕr. O isԥ atasÕ Mԥhԥmmԥdԥli 

kiúidԥn öyrԥnib. 

 

23. BaxÕn 

Bu úɟri H. Ԥlizadԥ toplamÕúdÕr. 

 

24. DolanÕr 

Bu müxԥmmԥsi AúÕq Haqvɟrdi TalÕb o÷lu Göyçԥnin Toxluca kԥndindԥn 

olan Zɟynal Mԥmmԥdovdan ԥldԥ ɟtmiúdir. 

 

25. Gԥlin 

Bu müxԥmmԥs H.Ԥlizadԥ tԥrԥfindԥn ԥldԥ ɟdilmiúdir. 

---

_________________AzΩrbaycan Milli KitabxanasÕ_______________ 

390

26. Gilԥyԥ 

Bu müxԥmmԥsin bir qismi AúÕq TalÕbÕn, bir qismi Göyçԥnin Zod kԥndindԥn olan Rԥhim 

HacÕyɟvin, bir qismi ùiúqayalÕ AúÕq Rԥhimin hafizԥsindԥn qԥlԥmԥ alÕnmÕú, ArdanÕú 

kԥndindԥn olan Ԥbdülԥli Kԥrmiovun vԥ türkiyԥli Nizamԥttin Onkun topladÕ÷Õ variantlarla 

müqayisԥ olunaraq, úɟir bԥrpa ɟdilmiúdir. 

 

27. Gözԥl 

Bu müxԥmmԥs H.Ԥlizadԥ tԥrԥfindԥn ԥldԥ ɟdilmiúdir. 

 

28. Hԥcԥr 

Bu müxԥmmԥs dԥ H.Ԥlizadԥ tԥrԥfindԥn ԥldԥ ɟdilmiúdir. 

 

29. Maladɟs 

Bu müxԥmmԥs indiki ȿrmԥnistanÕn Kԥvԥr (Norbayazid, Kamo) rayonunun A÷zÕbir 

kԥndindԥn olan AúÕq Mԥhԥmmԥd Hԥsԥnovdan yazÕlmÕúdÕr. Mԥhԥmmԥdin dɟmԥsinԥ görԥ, o, 

bu úɟri Qazax rayonunun MaymaqlÕ kԥndindԥn olan AúÕq Calaldan öyrԥnmiúdir. 

AúÕq TalÕb vԥ Göyçԥnin Zod kԥndindԥn olan Rԥhim HacÕyɟvin yadÕnda olan misralar da 

müqayisԥ zamanÕ kara gԥlmiúdir. 

Göyçԥnin Aúa÷Õ ùorca kԥndindԥn olan AúÕq Bԥylԥr dɟyirdi ki, bu úɟir Aúa÷Õ ùorca 

kԥndindԥ Nԥbilԥr tayfasÕndan olan Mamoyun qÕzÕ Zɟynԥbin tԥrifidir. 

Bu úɟir yaranandan sonra camaat onu ölԥnԥ qԥdԥr “Maladɟs” dɟyԥ ça÷ÕrmÕúdÕr. 

 

30. Mԥlԥk 

Bu úɟri H.Ԥlizadԥ toplamÕúdÕr. 

 

31. ùapԥri 

ùapԥri Göyçԥnin Zod kԥndindԥn olan Mirzԥ Ԥsgԥrin arvadÕ imiú. ùɟrin QÕzÕlvԥngli 

Ԥsgԥrov Qaytarandan ԥldԥ ɟdilmiú variantÕ ilԥ ùapԥrinin o÷lu HacÕyɟv Baladan (hazÕrda 

Xanlar úԥhԥrindԥ yaúayÕr) toplanmÕú variant müqayisԥ olunarkԥn AúÕq TalÕbÕn yadÕnda qalan 

misralar da nԥzԥrԥ alÕnmÕúdÕr. 

 

32. Xoú gԥldin 

Bu gԥraylÕ H.Ԥlizadԥ tԥrԥfindԥn toplanmÕúdÕr. 

 

33. Kԥklik 

Bu úɟir dԥ H.Ԥlizadԥ tԥrԥfindԥn ԥldԥ ɟdilmiúdir. 

 

34. Öldürԥcԥk bu qԥm mԥni 

Bu úɟri dԥ H. Ԥlizadԥ toplamÕúdÕr. 

---