Microsoft Word Avropa Amerika 2015. doc

 

11 

islamçıların  qələbəsi,  siyasi  qüvvələrin  yenidən  yerdəyişməsi.  Terrorizmlə  mübarizə. 

2000-ci illərin əvvəllərində R.T.Ərdoğan hökumətinin fəaliyyəti. 

  

V Mövzu. XVII əsrin ortalarında  ngiltərə inqilabı. 

nqilabın  ilkin  şərtləri.  Kapitalizm  sisteminin  genezisi.  ctimai  quruluşun 

xüsusiyyətləri.  ngiltərə  Tüdorların  hakimiyyəti  altında.  XVI-  XVII  əsrin  əvvəllərində 

ölkənin  sosial-iqtisadi  və  ictimai-siyasi  inkişafı.  Burjuaziyanın  və  yeni  zadəganların 

mövqelərinin  möhkəmlənməsi.  Cəmiyyətin  əsas  təbəqələrinin  vəziyyəti  və  tələbatları. 

ngiltərə  mütləqiyyəti  və  burjua-zadəgan  müxalifətinin  artması,  inqilabın  ideoloji 

cəhətdən hazırlanmasında puritanizmin rolu - dini münaqişə mərhələsi. 

 “Konstitusiya münaqişəsi” mərhələsi (1604-1640), siyasi və dini ziddiyyətlərin bir-

birinə  qarışması.  I  Stüartların  dövründə  mütləqiyyət  ilə  müxalifət  arasında  münaqişə. 

Parlamentsiz  hakimiyyət  (1629-1640).  Şotlandiya  (I637-I638)  və  rlandiyada  (1641) 

üsyanlar, inqilabi vəziyyətin yaranması. 

nqilabın  Konstitusiya  mərhələsi  (11/03/1640-08/22/1642).  Uzunmüddətli 

parlament,  onun  tərkibi  və  siyasəti.  Müxalifətin  proqramı,  Parlament  və  kral 

düşərgələrinin  formalaşması,  Parlamentlə  kral  arasında  əlaqələrin  kəsilməsi.  nqilabi 

hökumətin təşəkkül tapması. Xalq kütlələrinin rolu.  rlandiya üsyanı. 

Vətəndaş  müharibələri  mərhələsi  (1642-1649):  I  və  II  vətəndaş  müharibələri  –

xarakteri, qüvvələrin yerdəyişməsi, əsas hadisələr və nəticələri. 

Parlament  ordusunun  məğlubolma  səbəbləri.  Ordunun  yenidən  təşkil  olunması. 

Yeni  qanunvericilik.  Uzunmüddətli  parlamentin  qanunları.  Aqrar  məsələnin  həlli. 

nqilabın 

dərinləşdirilməsi 

uğrunda 

mübarizə. 

Presviterianların 

mövqeyi. 

ndependentlərin  proqramı.  Levellerlər  hərəkatı.  “Milli  sazişi”.  Parlamentdə  ilk 

təmizlənmə işləri.  nqilabın ən yüksək dövrü.  kinci vətəndaş müharibəsi. Xalq kütlələri 

və  levellerlərin  rolu.  Parlamentin  Praydov  təmizləməsi,  I  Karlın  edam  olunması. 

Respublika elan edilməsi. 

ndependent  Respublikası  (1549-1653),  onun  təşkil  olunması  qanunvericiliyi, 

qüvvələrin  ayrılması.  Xalq-islahat  hərəkatı.  “Həqiqi  levellerlər”. 

rlandiya  və 

Ş

otlandiyaya  işğalçılıq  yürüşləri.  Respublikanın  xarici  siyasəti  və  müharibələr. 

Respublika böhran içində. 

Protektoratlıq  (1653-1658).  O.Kromvel  diktaturası,  daxili  və  xarici  siyasəti. 

Protektorat sisteminin böhranı. Kromvelin ölümü, II Respublika və onun süqutu. 

Stüartlar  monarxiyasının  bərpa  olunması  (1660-ci  il),  onların  siyasəti  və 

müxalifətin artması. “Şanlı inqilab” (1688-1689), onun ictimai əhəmiyyəti. Konstitusiyalı 

parlament  monarxiyasının  möhkəmlənməsi.  XVII  əsrdə  ngiltərədə  köklü  inqilabi 

dəyişikliklərin əhəmiyyəti və mahiyyəti. 

ngiltərə inqilabının xarakteri və xüsusiyyətləri, onun nəticələri və tarixi əhəmiyyəti. 

nqilab  dövründə  siyasi  təlimlər:  T.Hobs,  Con  Milton,  C.Harrinqton.  nqilabın 

tarixşünaslığı. 

ngiltərədə bərpa dövrü. 1688-ci ilin “Şanlı inqilab”ı. Bred bəyannaməsi. Siyasi 

irtica. Dini təqiblər.  qtisadi siyasət. Kəndli hüquqlarına sonrakı hücumlar. Xarici siyasət. 

Monarxa  qarşı  müxalifətin  artması.  Viqilər  və  Torilər.  1688-ci  il  çevrilişi.  “Qanunlar 

layihəsi”. 1688-1689-cu illər hadisələrinin tarixi əhəmiyyəti, problemin tarixşünaslığı. 

 

VI Mövzu. Fransa inqilabı. 

Fransa  maarifçilik  dövründə.  Fransa  XVI-XVII  əsrlərdə  - talyan  müharibələri 

dövründə, Reformasiyalar və din müharibələri, ilkin kapital yığımının xüsusiyyətləri, kral 

---

 

12 

hakimiyyətinin  möhkəmlənməsi.  XVII-  XVIII  əsrin  ortalarında  ictimai-iqtisadi  və 

demokratik  inkişaf,  dövlətin  möhkəmlənməsi,  fransız  millətinin  təşəkkül  tapması  və 

mədəniyyət sahəsində nailiyyətlər, xarici və müstəmləkə siyasəti. “Köhnə idarə üsulu” və 

Burbonlar rejiminin əsas xüsusiyyətləri.  qtisadi artım. Kənd təsərrüfatında və sənayedə 

dəyişikliklər.  Kapitalizm  sisteminin  inkişafı.  Bazar  münasibətlərinin  və  rabitə 

vasitələrinin inkişafı. Müstəmləkə ticarətinin əhəmiyyəti. Sosial strukturda dəyişikliklər. 

“Feodal irticası”. 

Fransız  maarifçiliyi.  Fransa  maarifçiliyinin  mərhələləri,  cərəyanları  və  görkəmli 

nümayəndələri.  Nəzəriyyələri  və  “Köhnə  idarə  üsulu”nun  tənqidində,  inqilabın  ideoloji 

hazırlığında  onların  rolu.  Təbiət-hüquq  nəzəriyyəsi,  insan  hüquqları  ideyası.  Maarif  və 

din.  Monteskye,  Volter.  Ensiklopediya  və  ensiklopediyaçılar.  Didro.  Russo,  XVIII  əsr 

mədəniyyətində  onun  yeri.  Maariflçilik  ideyalarında  ictimai  utopiya.  “Şüurlarda 

inqilab”ın sərhədləri məsələsi.  ctimai şüurda dəyişikliklər. XVIII əsrin sonuncu rübündə 

ölkənin  iqtisadi  və  maliyyə  vəziyyəti.  Monarxiya  və  monarxlar,  onların  siyasəti.  Əsrin 

ikinci yarısında islahat səyləri. Türqo, Nekker. Zadəgan müxalifətinin xarakteri. 

Fransada  inqilabi  vəziyyət:  iqtisadi  böhran,  xalq  iğtişaşları,  müxalifətin  artması, 

hakim  yuxarıların  böhranı,  Baş  Ştatların  çağrılması,  onun  Milli  Məclisə  (17.06.1789), 

daha sonra Müəssislər məclisinə (9/07/1789) çevrilməsi. 

nqilabın  birinci  mərhələsi  (14/07/1789-10/08/1792).  Paris  qiyamı,  Bastiliyanın 

alınması.  Monarxist  konstitusiyaçıların  ağalığı.  Hərəkətverici  qüvvələri,  partiyalar  və 

liderləri,  əsas  hadisələr  və  qərarlar.  Maliyyə  və  iqtisadi  böhran.  slahat  cəhdləri.  Xalq 

hərəkatları.  Baş  Ştatlar.  Müəssislər  məclisi.  Xalq  üsyanları.  Konstitusiyalı  monarxistlər 

hakimiyyət  başında.  Qanunverici  məclis.  nsan  və  vətəndaş  hüquqları  bəyannaməsi. 

ctimai-iyasi  dəyişikliklər.  Millətlərin  ideyası  və  xalq  hakimiyyəti  prinsipi.  Yeni 

dövlətçilik  sistemi.  Aqrar  məsələnin  həlli.  nqilab  və  kilsə.  1791-ci  il  Konstitusiyası. 

Robespyer,  Marat,  Danton.  Xalq  cəmiyyətləri,  mətbuat.  Siyasi  eqalitarizm.  Kəndli 

hərəkatının inkişafı. Əks-inqilabi hərəkat. Mühacirət.  nqilab və Avropa. Varena böhranı, 

qüvvələrin  ayrılması.  Felyanlar.  1791-ci  il  Konstitusiyası  və  Qanunverici  məclis. 

Müharibə  məsələsi  və  onun  başlanması,  kütlələrin  vətənpərvərliyi.  Konstitusiyalı 

monarxiyanın böhranı. 10 avqust, 1792-ci il üsyanı. 

nqilabın  ikinci  mərhələsi  (10.08.1792-2.06.1793).  Respublikaçı  jirondistlərin 

ağalığı.  Kəndli  hərəkatlari.  Paris  Kommunası.  Valmlar  üzərində  qələbə.  Monarxiyanın 

devrilməsi.  Yeni  aqrar  qanunu.  Terrorun  başlanması.  Sentyabr  qətlləri.  Xalq  məclisi. 

Jirondistlər  və  montanyarlar.  Yeni  Konstitusiya  məsələsi.  Liberal  demokratiya  rejimi 

yaratmaq  cəhdlərinin  uğursuz  olması.  Xalq  hərəkatının  inkişafı,  inqilabi  zorakılıq. 

Sankulyotlar,  onların  ictimai-siyasi  eqalitarizmi,  qiymətlər  məsələsi.  Antifransız 

koalisiya  ilə  müharibə.  Fransanın  “təbii  sərhədlər”  ideyası.  Qora  və  Jirondanın 

mübarizəsi.  qtisadi  vəziyyət,  ərzaq  məsələsi.  nqilabın  dərinləşdirilməsi  uğrunda 

mübarizə.  “Yolunu  azmış  adamlar.”  Müharibənin  gedişi,  antifransız  koalisiyanın 

genişlənməsi.  Vandeya.  1793-cü  il  31  may-2  iyun  üsyanı,  Yakobinçilərin  hakimiyyətə 

gəlməsi. 

nqilabın  üçüncü  mərhələsi  (2.06.1793-27/28.07.1794).  Yakobin  diktaturası  – 

liderləri  və  idarəetmə  strukturu,  hərəkətverici  qüvvələri,  əsas  hadisələri  və  dövrün 

ə

həmiyyəti.  Respublikanın  böhranlı  vəziyyəti,  qiyamlar  və  müdaxilə.  1793-cü  il 

Konstitusiyası.  Aqrar  qanunu.  “Müvəqqəti  inqilabi  idarəetmə  üsulu”.  Yakobin 

diktaturasının siyasi sistemi.  qtisadiyyatın dövlət tərəfindən tənzimlənməsi. Yacobinçilər 

terroru,  onların  ictimai-iqtisadi  siyasəti,  müdafiə  təşkilatı.  Ərzaq  məsələsi.  Maksimum. 

Xalq hərəkatları. Jak Ru, Eber, Şomet. Ikihakimiyyətlilik məsələsi. Yacobinçilər arasında 

---