243
Kimlər
üçün şəfaət ediləcəyinə isə, Uca Allah bizlərə ancaq Allahın
razı olduğu kimsələr üçün şəfaət ediləcəyini də xəbər vermişdir.
«Allah
onların nə etdiklərini və nə edəcəklərini bilir. Onlar yalnız Allahın razı
olduğu kəslərdən ötrü şəfaət edə bilər və onu heybətindən qorxarlar».
(əl-Ənbiya 28). «O, gün izn verdiyi və söz danışmağa razı olduğu
kəslərdən başqa heç kimin şəfaəti fayda verməz». (Ta ha 109).
Bütün bu ayələrdən bəlli oldu ki, şəfaət yalnız Allahın söz və
əməlindən razı olduğu kimsələrə izn verdikdən sonra və Allahın razı
olduğu kimsələrə ediləcəkdir. Bundan qeyri olan şəfaət isə müşriklərin
(yəni Allahdan qeyrisinə ibadət edənlərin) bütləri, tanrıları haqqında
inandıqları şirk olan şəfaətdir. Çünki onlara görə Allahın izni və rizası
olmadan onların bütləri onlara şəfaət edəcəklər. Allah bu cür şəfaət
istəyənlər haqqında buyurur:
«Onlar Allahı qoyub özlərinə nə bir xeyir,
nə də bir zərər verə bilən bütlərə ibadət edir və: «Bunlar Allah yanında
bizdən ötrü şəfaət edənlərdir» deyirlər. De ki: «Allaha göylərdə və yerdə
(özünə şərik) bilmədiyi bir şeyimi xəbər verirsiniz? Allah özünə şərik
qoşulan bütlərdən uzaqdır və ucadır». (Yunus 18). «Çünki biz sizi (siz
bütləri) aləmlərin Rəbbi ilə bərabər tutduq. Bizi yalnız günahkarlar
azdırdı. İndi artıq nə şəfaət edən kimsələrmiz, nə də bir mehriban
dostumuz var! Kaş bir də (dünyaya) dönə biləydik, möminlərdən
olardıq». (əş-Şuəra 98-102). «(Ya Peyğəmbər!) Onları urəklərin ağıza
gələcəyi, udquna belə bilməyəcəkləri yaxın günlə (qiyamət günü ilə)
qorxut. (O, gün) zalimlərin nə bir dostu, nə də bir şəfaətçisi olar». (əl-
Mumin 18). «Şəfaət edənlərin şəfaəti onlara fayda verməz». (əl-
Muddəssir 48). «Qorxun elə bir gündən ki, o gün heç kəs heç kəsin işinə
yarıya bilməz, heç kəsdən (gördüyü pis işlər müqabilində) əvəz (fidyə)
qəbul edilməz, heç kəsin şəfaəti fayda verməz və (Allahın əzabından xilas
olmaqda) onlara (günahkarlara) heç bir kömək də göstərilməz». (əl-
Bəqərə 123). «Rəbbinin hüzuruna cəm ediləcəklərindən qorxanları
Quranla xəbərdar et. Onların Allahdan başqa heç bir hamisi və
həvadarı yoxdur. Bəlkə də onlar pis əməllrdən çəkinsinlər». (əl-Ənam
51). «(Allaha qoşduqları) şəriklərindən onlar üçün şəfaət edəcək
kimsələr olmayacaq. Onlar öz şəriklərini inkar edəcəklər». (ər-Rum 13).
Allahın izni və razılığı olmayan hər hansı bir şəfaət
heç kəsdən, hətta
şəfaət edən peyğəmbər də olsa belə ondan qəbul olunmaz. Allah Qurani
Kərimdə üç Peyğəmbəri xatırladaraq buyurur ki, onların şəfaəti, şəfaət
etdikləri insanlara heç bir fayda verməmişdir. Allah onların şəfaətini qəbul
etməmişdir, çünki buna onun izni və razılığı olmamışdır.
«Nuh Rəbbinə
(dua ilə) müraciət edib dedi: «Ey Rəbbim! Oğlum (Kənan) mənim ailə
244
üzvlərimdəndir. Sənin vədin sözsüz ki, haqdır. Sən hakimlərin
hakimisən». Allah buyurdu: «O, sənin ailəndən deyildir. Çünki o (küfr
etməklə) pis bir iş görmüşdür. (Və ya sənin məndən onu xilas etmək
xahişin yaxşı iş deyildir). Elə isə bilmədiyin bir şeyi məndən istəmə. Sənə
cahillərdən olmamağı nəsihət edirəm». (Hud 45-46). İbrahim öz atasına:
«Mən (öz Rəbbimdən) mütləq sənin bağışlanmağını diləyəcəyəm. Mən
heç vəchlə səni Allahdan (Allahın əzabından) qurtara bilmərəm (mənim
bacardığım yalnız budur) deməsi istisnadır». (əl-Mumtəhinə 4).
Peyğəmbər
- sallallahu aleyhi və səlləm – idi ki, müşrik olaraq ölən əmisi
üçün Allahdan bağışlanma dilədikdə Allah ona bu əməli qadağan edərək
buyurdu:
«Müşriklərin Cəhənnəmlik olduqları (müsəlmanlara) bəlli
olduqdan sonra, onlarla qohum olsalar belə, Peyğəmbərə və iman
gətirənlərə onlar üçün bağışlanma diləmək yaraşmaz». (ət-Tövbə 113).
Belə ki, Allah yaratdığı məxluqlardan şəfaəti yalnız
üç şərtlə qəbul
edir.
1) Şəfaət edəndən Allahın razı olması.
2) Şəfaət olunandan Allahın
razı olması.
3) Allahın şəfaət edənə şəfaət etmək üçün izn verməsi. Bu üç
şərtsiz şəfaət edən istər mələk olsa, istər peyğəmbər olsa belə, şəfaəti
qəbul olunmayacaqdır.
Quran və Sünnə ilə isbat olunan şəfaətin (qiyamət günü) bir neçə növü
vardır.
1. Bu ən böyük şəfaət olacaqdır. Bu şəfaət də Peyğəmbər
- səllallahu
aleyhi və səlləm – ə məxsusdur. Allahın ona vəd etmiş olduğu Məqami-
Mahmud da budur.
«Ola bilsin ki, Rəbbin səni (qiyamət günü hamı
tərəfindən) bəyənilib təriflənən bir məqama (axirətdəki ən böyük şəfaət
məqamına) göndərsin». (əl-İsra 79). Abdullah b. Amr b. əl-As –
radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Rəsulullah
- sallallahu aleyhi və
səlləm - buyurdu: «Azanı eşitdikdə müəzzinin ardınca onun dediklərini
təkrarlayın. Sonra mənə salavat gətirin.
Mənə bir dəfə salavat deyənə
Allah on dəfə rəhmət deyər. Bundan sonra Allahdan mənim üçün vəsiləni
istəyin. Allah onu istədiyi qullarından birinə verəcəkdir və mən ümüd
edirəm ki, o mənəm. Mənim üçün Allahdan bunu istəyəcək olana Qiyamət
günü mənim onun üçün şəfaət etməyim vacib olar»
956
. Cabir b. Abdullah
–
radıyallahu anhu – rəvayət edir ki, Rəsulullah
- sallallahu aleyhi və
səlləm - buyurdu: «Mənim şəfaətim
vacib olar o, adama ki, azanı
eşitdikdən sonra deyər: «Ey kamil dəvətin və qılınacaq namazın Rəbbi
olan Allahım Muhəmmədə vəsilə dərəcəsini və fəzilətini bəxş et. Onu vəd
etdiyin tərifə layiq məqama yüksəlt»
957
. Yezid b. Suheyb əl-Fakir rəvayət
956
Müslim 384.
957
Buxari 2/94. Azan bölümü.
