80
13. Yəumud-Din – sorğu-sual günü.
“Haqq-Hesab (Qiyamət)
gününün sahibinə!”. (əl-Fatihə 4).
14. Həqqa – haqq üzə çıxacağı gün.
“Haqq olan qiyamət! Nədir
Qiyamət?! Nə bilirsən (haradan bilirsən) ki, nədir qiyamət?! (Qiyamətin
nə olduğunu sənə nə öyrətdi?)”. (əl-Haqqə 1-3).
15. Qariə – qəlbləri təşvişə salan gün.
“Ürəkləri dəhşətə salan
qiyamət! Nədir Qiyamət?! Sən nə bilirsən (haradan bilirsən) ki, nədir
qiyamət?!”. (əl-Qariə 1-3).
16. Ğaşiyə – qəlbləri dəhşət bürüyən gün.
“(Ya Peyğəmbər! Dəhşəti
aləmi) bürüyəcək qiyamətin xəbəri sənə gəlib çatdımı? (O gün) bir çox
üzlər zəlil görkəm alacaq”. (əl-Ğaşiyə 1-2).
17. Təğabun – qarşılıqlı aldanma günü. (ət-Təğabun).
18. Əzifə – yaxınlaşmaq günü.
“(Ey insanlar!) Yaxınlaşam (Qiyamət)
yaxınlaşdı”. (ən-Nəcm 57).
19. əs-Saat – “O, saat (Qiyamət günü) mütləq gələcəkdir, ona heç bir
şəkk-şübhə yoxdur. Lakin insanların çoxu (buna) inanmaz!”. (əl-Ğafir
59).
20. Darul-Axira – axirət diyarı.
“Bu dünya həyatı oyun-oyuncaqdan,
əyləncədən başqa bir şey deyildir. Axirət yurdu isə, şübhəsiz ki, əbədi
həyatdır. Kaş biləydilər! (Əgər bilsəydilər, axirəti dünyaya
dəyişməzdilər)”. (əl-Ənkəbut 64).
21. Darul-Qarar – “Ey qövmüm! Bu dünya həyatı keçici bir şeydir
(fanidir), axirət isə əbədi yurddur!”. (əl-Ğafir 39).
22. əl-Vaqiə – vaqe olan gün.
“Qiyamət vaqe olacağı (qopacağı)
vaxt”. (əl-Vaqiə 1).
23. Tamattu Kubra – “O böyük bəla (Qiyamət) gələndə”. (ən-Nəziət
34).
24. əs-Sahhə - qulaqları kar edən.
“Nəhayət, qulaqları kar edən (o
dəhşətli səs) gələndə (İsrafil surunu çalanda)”. (Əbəsə 33).
ÖLÜM
Bizlər
ölən yaxud öldürülən, ya da hər hansı bir səbəblə həyatı sona
çatan hər bir kəsin əcəli ilə öldüyünə və onun əcəlindən heç bir şeyin
əskilmədiyinə iman edirik.
(Ya Muhəmməd!) De ki: «Sizə müvəkkil olan
ölüm mələyi canınızı alacaqdır. Sonra da (Qiyamət günü) Rəbbinizin
hüzuruna qaytarılacaqsınız». (əs-Səcdə 11). «Can boğaza yetişdiyi
zaman siz ona baxıb durursunuz (əlinizdən heç bir şey gəlmir). Biz ona
sizdən daha yaxınıq, amma siz görmürsünüz! Əgər sizdən (dediyiniz
kimi, qiyamət günü əməllərinizə görə) haqq-hesab çəkilməyəcəksə, və
əgər (öləndən sonra heç bir dirilmə, haqq-hesab yoxdur) iddianızda
81
doğrusunuzsa, bəlkə o çıxan canı geri (bədənə) qaytarasınız». (əl-Vaqiə
83-87).
Ölüm Iki Cürdür:
1. Yuxu – Allah Qurani Kərimdə yuxunu ölüm
adlandırır.
«Allah (əcəli çatan kimsələrin) canlarını öldüyü zaman,
ölməyənlərin (hələ əcəli çatmayanların) canlarını isə yuxuda alar».
(çünkü yuxu da ölüm kimi bir şeydir, yuxu zamanı ruhun bədənlə əlaqəsi
kəsilir)». (əz-Zumər 42). Həmçinin Peyğəmbər
– sallallahu aleyhi və
səlləm – sübh namazına yatıb qaldıqda buyurdu: «Allah bizim ruhumuzu
aldı və istədiyi vaxt qaytardı»
382
.
2. Həqiqi Ölüm – «Yer üzündə olan hər kəs fanidir (ölümə
məhkumdur)». (ər-Rahmən 26). «Hər kəs ölümü dadacaqdır». (əl-Ənbiya
35).
Ölüm acı bir həqiqətdir. Hər bir canlı onunla qarşılaşır, ondan qaça
bilmir. Canlı varlılıqların heç biri bu həqiqətə qarşı durmaq qüdrətinə
malik deyillər. O, hər an baş verə bilər, onunla böyük də,
kiçik də, varlı
da, kasıb da, güclü də, zəif də üzləşir.
«Hər bir kəs ölümü dadacaqdır».
(Ali-İmran 185). (Müharibəyə getməyib Mədinədə evlərində) oturan və
(müharibəyə getmiş) qardaşları haqqında: «Əgər onlar sözümüzə qulaq
assaydılar, öldürülməzdilər» deyənlərə söylə ki, əgər doğru deyirsinizsə,
onda (bacarıb) ölümü özünüzdən uzaqlaşdırın. (Ali-İmran 168).
Hamı onun qarşısında bərabərdir. O, qaçılmaz
bir taledir, ondan xilas
yoxdur, ona mane olacaq bir qüvvə, bir vasitə də yoxdur. Onun qarşısını
almaq, onu gecikdirmək də olmaz. Ona təslim olmaqdan başqa bir çıxış
yolu da yoxdur.
«Heç kəs səhər nə əldə edəcəyini (savab, yaxud günah
qazanacağını) heç kəs harada öləcəyini bilməz. Allah isə şübhəsiz ki,
(hər şeyi) biləndir və (hər şeydən) xəbərdardır». (Loğman 34).
Həyatı bəxş edən də Allahdır, müəyyən olunmuş vaxtda, ayrılmış
müddətdə insan istər evində, istər ailəsi yanında, istər ruzi axtarışında və
s. harda olursa olsun verdiyini geri alan da Allahdır.
«Harada olursunuz
olun, hətta uca və möhkəm qalalar içərsində olsanız belə, ölüm sizi
haqlayacaqdır». (ən-Nisa 78).
Bu günə qədər heç bir kəsə ölməzlik bəxş olunmayıb. Yaradılmışların
ən xeyirliləri olan Peyğəmbərlər belə ölümdən yaxa qurtara bilməyiblər.
Baxın,
görün Allah – subhənəhu və təalə – onlar haqqında nə buyurur:
(Ya
Muhəmməd!) «Səndən əvvəl də (dünyada) heç kəsə əbədi həyat (ölməzlik)
vermədik. Belə olduqda sən ölsən onlar dirimi qalacaqlar?» (əl-Ənbiya
34). (Ya Peyğəmbər!) «Şübhəsiz ki, sən də öləcəksən, onlar da
öləcəklər». (əz-Zumər 30).
382
Buxari, Müslim.
