Microsoft Word Azdili cavab imt docx

28 

 

6.

 Arzu ədatları: kaş, gərək, kaş ki, təki, barı, bircə, bir. Məs.: Təki sən səslə məni. 

Kaş ki səni görəydim. Bircə yaz tez gəlsəydi.

 

7.

 Təsdiq və inkar ədatları: hə, yox, bəli, xeyr, heç, əsla. Məs.: Hə, mən razıyam. Heç 

elə şey yoxdur 

və s. 

 

 

Ə

datların digər nitq hissələrindən fərqləndirilməsi barəsində danışarkən qisaca 

onu  deməliyik  ki,  ədatların  bəziləri  başqa  nitq  hissələri  ilə  omonim  olur.  Belə 

hallarda bu və ya  digər sözün hansı nitq hissəsinə aid olduğunu müəyyənləşdirmək 

üçün onun cümlədəki roluna, məna və vəzifələrinə fıkir vermək lazımdır. 

1. nə, ki, da, də, ancaq, hətta, yəni sözləri həm bağlayıcı, həm də ədat kimi islənir. 

Məs.:  Həsən  də  gəlmişdi.  Bəziləri,  yəni  məsələni  bilməyənlər  susurdular  -  bağlayıcı; 

Ağacları sula da. Yəni sən bunu bilmirsən?

- ədat. 

2.-ca,  tək  sözləri  qoşma  və  ədat  kimi  çıxış  edir.  Məs.:  Dəryaca  ağlın  olsa...  Quştək 

uçurdu-qoşma. Bircə manat pulumuz vardı. Tək sən mənə kömək edə bilərsən.-ədat

. 

3.

 Düz, əsl, tək, artıq sözləri sifət və ədat kimi işlənir. Məs.: Düz yanımda dayandı. Əsl 

mən  deyəndir.  Artıq  bu  məsələ  bizi  çox  narahat  etmişdir

—ədat.  Düz  sözə  nə  deyə 

bilərik. Əsl müəllim vətənpərvər olmalıdır. Artıq kitabları aparın-

sifət. 

4.

 Bax,  gəl,  gör,  qoy,  gəlsənə  və  s.  sözlər  fel  və  ədat  olur.  Qoy  sözünü  desin.  Gəl 

birlikdə oxuyaq—ədat. Çantanı yerinə qoy. Evə tez gəl-fel. 

5.

 Təkcə, yalnız, tək, artıq sözləri zərf və ədat kimi işlənir: Kəndə yalnız gəlmişdi. Qız 

tək yaşayırdı 

-zərf. Yalnız  sən mənə kömək edə bilərsən. Tək sənə inanıram-ədat 

        Ədatların əksəriyyəti sözdən ayrı yazılır. Sual bildirən -mı

4

, ə

mr bildirən -sana

2

, 

qüvvətləndirmə bildirən -ca ədatları şəkilçiləşdiyi  üçün sözlərə bitişik yazılır. Məs.: 

Bunu dedinmi? Oxusana. Bircə manat pulum qalıb.

 –mı

4 

sual ədatı -da, -də 

bağlayıcısından (və ya ədatından) sonra ayrı yazılır. Sən də mi belə düşünürsən? 

   Sual 30. Modal sözlər və nida haqqında yazın. 

 

        Modal sözlər danışanın ifadə etdiyi fıkrə münasibət bildirən köməkçi nitq 

hissəsidir. Modal sözlərin mənaca aşağıdakı növləri var: 

1.  Təsdiq  (yəqinlik)  bildirənlər:  əlbəttə,  şəksiz,  şübhəsiz  (ki),  doğrusu, 

doğrudur,doğrudan  da,  həqiqətən,  düzü,  sözsüz  və  s.  Məs.:  Əlbəttə  ki,  göz  ürəyin 

aynasıdır.Şübhəsiz, əmək insan xarakterini müəyyən edə bilər. 

2.

 Güman və şübhə bildirənlər: bəlkə (də), giiman (ki), ehtimal ki, yəqin (ki), 

deyəsən, görünür, olsun ki, olmaya və s. Məs.:  Olmaya, sən bizsiz getmək  

fikrindəsən?Görünür, onlar işin ciddüiyini hələ yaxşı anlamırlar. 

 

3.

 Nəticə  (ümumiləşdirmə)  bildirənlər:  axır  ki,  deməli,  ümumiyyətlə,  beləliklə, 

xülasə, nəhayət, bir sözlə, tutaq ki, demək, yaxşı, müxtəsər və s. Məs.: Yaxşı, indi biz 

hara gedirik? Demək, sən məndən bunları gizlədirdin. Xülasə, hamımız getməliyik.

 

4.

 Sıra  və ardıcıllıq bildirənlər:  əvvəla, birincisi, ikincisi  və  s.  Məs.:  Birincisi,  mən 

özüm istəmirdim, ikincisi, bunun sənə aidiyyəti yoxdur.

 

5.

 Fikrin mənbəyini bildirənlər: məncə, səncə, fikrimizcə, bizcə, zənnimcə, mənə görə 

və s. Məs.:  Fikrimizcə, bu xəmir hələ çox su aparacaq. 

6.

 Təəssüf  bildirənlər:  təəssüf  ki,  heyif  ki,  əfsus  ki  və  s.  Məs.:  Heyif  ki,  biz  onu 

vaxtında tanıya bilmədik. Təəssüf ki, sən Şuşanı görməmisən.

 

---