Baba ocağı
57
Kətil-kətil süd verər,
Tamı da xöşca inək.
Doğrudan da Qaşqanın südü çox tamlı olardı,
hətta bir az da şirin olardı.
Novruz kişi Qaşqanın südünü şəkərsiz içərdi.
Ömrü boyu mal-heyvan saxlamışdı, ancaq belə tamlı
südü olan inəyə rast gəlməmişdi. Bu qara, qonur
inəyin alnının ortasında böyük, ağ qaşqası vardı, ona
görə də Güllübəyim onun adını Qaşqa qoymuşdu.
Qaşqa çox sakitdi, sağılanda heç təpik atmazdı. İndi
bütün bunlar Novruz kişinin xəyalına gəldikcə onu
qəribə bir hiss bürüdü. Qaşqanın boynunu qucaqla-
dı, üz-gözünü tumarladı, hönkür-hönkür ağlamaq-
dan özünü zorla saxlayaraq qeyri-ixtiyari dilləndi:
-Qarnına şiş batsın, a dünya, bir inək qədər də
vəfan olmadı.
Novruz kişi şam kim əriyirdi, Güllübəyimdən
sonra beş il də Rövşənin yolunu gözlədi. Beş il ta-
mam olan gün Novruz kişi də dünya ilə vidalaşdı.
Həmən gün Novruz kişi keçiləri tövlədən
çıxarıb küçəyə ötürdü, sonra Xallıını səslədi, lakin
Xallı yerindən tərpənmədi. Novruz kişi daha keçiləri
aparıb Əlbaba qayasının aşağısına ötürmürdü, eləcə
tövlədən küçəyə açan kimi keçilər öz işlərini
bilirdilər, baş alıb gedirdilər, Xallı da onlara həm
yoldaşlıq edir, həm də qurddan qoruyurdu. Lakin bu
gün Xallının keçilərə yoldaşlıq etməyə həvəsi
qalmamışdı. Novruz kişi bir-iki dəfə yenə də Xallını
Nizami Muradoğlu
58
səsləyib təkid etdi. Xallı oturduğu yerdən qalxıb
Novruz kişinin yanına gəldi, çarıqlarını yaladı,
qıçlarına sürtündü, sonra oturub kişinin üzünə bax-
dı, ancaq keçilərin arxasınca getmədi. Novruz kişi
həyətə keçdi, Xallı da onun arxasınca gəlib yanında
durdu. Novruz kişi yorulmuşdu, çöməlib pilləkanda
oturdu, kürəyini divara söykədi. Çuxasının cibindən
bir torba çıxardı. Torbanın ağzını açıb içindəki
tütünü iylədi, sonra bir eşmə düzəldib yandırdı, bir
dərin qüllab vurub tüstüsünü bayıra üflədi.
Xallı başını Novruz kişinin ayaqlarının üstünə
qoyub uzanmışdı. Novruz kişi sağ əliylə Xallının
başını tumarlayırdı. Sinəsindən bir sancı keçdi, əlləri
boşaldı, sol əlində tutduğu çoxdan sönmüş eşməsi
yerə düşdü. Xallı Novruz kişinin halını hiss edib
ayağa qalxdı, uzun-uzun uladı. Qonşular belə ulartı
görməmişdilər, eşitməmişdilər, sanki Xallı kimisə
çağırırdı. Xallının ulartısını eşidən kimi Alxan kişi
özünü Novruz kişinin həyətinə yetirdi, Novruz kişi
pilləkanın qırağında oturub divara söykənmişdi,
gözləri açıqdı, amma hərəkəti yoxdu.
Xallı Alxan kişinin qabağına yüyürdü, sonra
kənara çəkilib yenə də bir-iki ağız uladı. Novruz kişi
oturduğu yerdə keçinmişdi.
Novruz kişinin ölüm xəbəri bir an içində kəndə
yayıldı. Qonşular yığışıb gəldilər. Hacı Nəcəf, Hacı
Qurbanəli, Bığ Abbas, Kəblə Əhməd, Aslan baba,
Uzun Nəcəf, Dağ İbrahim, Bəyməmməd, Qafar kişi
Baba ocağı
59
divar boyunca ayaq üstə durmuşdular. Molla
Nurməmmədin dalınca uşaq göndərdilər. Meyidi
yumaq üçün yer hazırladılar, sonra iri qazanları su
ilə doldurub ocağın üstünə qoydular. Meyidi Alxan
kişi özü yudu, Molla Nurməmməd qüsl verdi, kəfən
biçdi, kəfənləyib götürdülər.
Qəbirstanlığa gedən yol Şah Abbas məscidinin
qarşısından keçirdi. Məscidin qarşısı böyük mey-
dandı, adətən ölmüş adamı son mənzilə yola salanda
bu meydanda dayanardılar. Yenə də dayandılar.
Novruz kişinin tabutunu aparan cavanlar son
borclarını layiqincə ödəyirdilər. Molla Nurməmməd
bir dua oxudu, hamı “Allah rəhmət eləsin”,- dedi.
Qəbirstanlıqda namazgah deyilən bir yer
düzəltmişdilər. Cavanlar tabutu astaca namazgahın
kənarında yerə qoydular. Camaat Molla Nur-
məmmədin arxasında düzləndi və ölü namazı qılın-
dı. Novruz kişini dəfn etdilər. Dəfn mərasimi başa
çatdıqdan sonra Molla Nurməmməd üzünü
adamlara tutub dedi:
-Ay camaat, mərhuma çəkdiyiniz zəhməti halal
edin.
Hamı bir ağızdan cavab verdi:
-Halal olsun.
Molla Nurməmməd yenə də ucadan dedi:
-Ay camaat, ola bilər ki, mərhumun kiməsə
borcu olsun, varsa deyin.
-Yoxdur.
Nizami Muradoğlu
60
Alxan kişi Molla Nurməmmədin qulağına nəsə
pıçıldadı. Molla Nurməmməd yenə də ucadan səs-
ləndi:
-Mərhumun yas mərasimi məsciddə tutulacaq-
dır.
Molla Nurməmməd qabaqda, arxasında ca-
maat geriyə qayıdırdı. Kimsənin səsi çıxmasa da ha-
mı ürəyində danışırdı. Hamı bilirdi ki, Novruz
kişinin tifaqının dağılmasının baiskarı Arakeldir.
Adamlar sanki ən yaxın əzizlərini itirmiş kimi üzücü
və pərişan bir görkəmdə hərəkət edirdilər. Hamı
bilirdi ki, Novruz kişinin oğlu Rövşənin didərgin
düşməsi bu ailənin faciəsi oldu. Hamı bilirdi ki,
Rövşən bir daha bu kəndə gələ bilməyəcəkdi, ancaq
yenə də belə bir gündə hamının gözü Rövşəni
axtarırdı. Bu nisgil adamları əzir, incidirdi.
Qəbir düzəldənlər qəbirin üstünə su axıdıb
getdilər. Bütün mərasim boyu Xallı bir kənarda
dayanıb baxırdı. Adamlar dağılışandan sonra Xallı
başını Novruz kişinin qəbrinin üstünə qoyub uzandı,
gözlərindən yaş axdı. Xallı uzandığı yerdən bir daha
qalxmadı.
Dəfndən qayıdarkən adətə görə camaat yenə də
Şah Abbas Məscidinin qarşısındakı meydanda
dayandı. Vacib işi olanlar burada mərhumun
yaxınlarına baş sağlığı verib ayrılırdılar. Novruz
kişinin elə bir yaxın qohumu olmadığından Molla
Nurməmmədin yaxınlığında dayanmış Alxan kişiyə
Dostları ilə paylaş: |