Microsoft Word Beynelxalq munasibetler doc
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
291 ləğv olunmasını və boğazlara nəzarəti ələ keçirmək istəyirdi). 1955-ci ildə Almaniya Federativ Respublikası, 1982-ci ildə isə İspaniya NATO-ya daxil oldu. Klassik dövrdə NATO-nun yaranması və genişlənməsi də iki mühüm fazanı əhatə etmişdir: 1949-cu ildə NATO-nun yaradılması; 1952-1982-ci illərdə yeni dövlətlərin qoşulması. Bu iki fazada üzv dövlətlərin sayı 16-ya çatmışdı. Klassik mərhələdə həm də NATO-nun baza strukturları yaradılmış oldu. Klassik dövrdə NATO ilə SSRİ və Şərqi Avropanın sosialist bloku arasında da mübarizənin iki mühüm (baza) mərhələsi olmuşdur: birincisi, NATO ilə Varşava Müqaviləsi Təşkilatı arasında Avropada, Aralıq dənizi regionunda baş verən kəskin qarşıdurma dövrü. Bu dövrdə iki blok arasında atom silahları və raket texnologiyaları ilə bağlı gərgin diplomatik və siyasi mübarizə həyata keçmişdir. Bu dövr 1980- ci illərin başlanğıcına qədər olna dövrü əhatə edir. Bu fazada əsas etibarilə ABŞ və SSRİ dünyanın ayrı-ayrı məkanlarında, ilk növbədə Avropada (ABŞ AFR-də, Fransada, İtaliya və Yunanıstanda, Böyük Britaniyada; SSRİ isə ADR-də, Rumıniyada, Macarıstanda, Çexoslovakiyada, Bolqarıstanda və Polşada) hərbi bazalar yaradırdılar. Hərbiləşdirmə prosesləri güclü şəkildə həyata keçirilirdi. 1980-1991-ci illəri əhatə edən mərhələ isə bir qədər yumşalma ilə xarakterizə olunur. SSRİ- də baş verən daxili proseslər, “yenidənqurma” siyasəti NATO ilə Varşava Müqaviləsi Təşkilatı arasında münasibətlərdə yeni baxşları ortaya çıxardı. SSRİ-nin Avropaya dair yeni məzmunlu baxışları üzə çıxdı. 1990-cı ilin payızında alman xalqı yenidən vahid dövlətdə birləşdi. Hələ ATƏM-in (Avropada Təhlükəszilik və Əməkdaşlıq Müşavirəsi) 1975-ci il tarixli Helsinki Yekun aktında müəyyən edilən insan hüquqları sahəsində yen müzakirələrin aparılması üçün imkanlar açan yeni normalar Şərq ilə Qərb arasında etibarın və inamın 292 artırılmasına xidmət edirdi. 1 Eyni zamanda 1989-cu ilin mart ayında Vyanada ATƏM çərçivəsində NATO və Varşava Müqaviləsi Təşkilatına üzv olan 23 dövlətin silahlara nəzarət olunması ilə bağlı çoxlu sayda ümidverici danışıqları xüsusi əhəmiyyət kəsb edirdi. Bunun fonunda 1989-cu ilin mayında Brüsseldə NATO-nun tədbiri keçirildi. Çox mühüm bəyannamə qəbul edildi. Bir mühm məsələ də ondan ibarət idi ki, yeni dəyişikliklər fonunda ABŞ və SSRİ-nin öz sərhəd- lərindən kənarda silahlı qüvvələrinin azaldılması nəzərdə tutulurdu. 2 Klassik dövrün səciyyəsi cəhətləri aşağıdakılardan ibarət olmuşdur: Qısa məzmun və nəzəri struktur-təhlil, baxımından ümumiləşdirilmələr NATO-nun fəaliyyətinin səciyyəvi xüsusiyyətləri ilk növbədə transatlantik regionda təhlükəsizliyin təmin edilməsindən ibarət olmuşdur; bu baxımdan həyata keçirilən siyasətin tərkib komponentləri və istiqamətləri olaraq, -Qərbi Avropa dövlətlərinə SSRİ-dən hər an gözlənilə bilən təhlükələrin qarşısının alınması; -kommunizmin Qərbi Avropa demokratiyasının məhv etməsinin qarşısının alınması; -Almaniyada müharibədən sonra demokratik quruculuq proseslərinin gücləndirilməsi; 1 Справочник НАТО. Юбилейное издание к пятидесятой годовщине НАТО. Отдел информации и прессы. Брюссель 1988. NАТО-1110 Brussels, Belgium 1998-1999 Second Reprint. səh. 65. 2 Справочник НАТО. Юбилейное издание к пятидесятой годовщине НАТО. Отдел информации и прессы. Брюссель 1988. NАТО-1110 Brussels, Belgium 1998-1999 Second Reprint. səh. 66. 293 -NATO-ya üzv dövlətlər arasında təhlükəsizlik sahəsində sıx əməkdaşlığın həyata keçirilməsi; -birgə müdafiə və üzv dövlətlərin birinə qarşı olan hücumun digərlərinə olan hücum kimi qəbul edilməsi və qüvvələrin birləşdirilməsi-İttifaqın hərbi aspektlərinin fundamental prinsiplərindən biri ondan ibarətdir ki, təhlü- kəsizlik bütövdür, bölünməzdir. Şimali Atlantika İttifaqının üzvlərindən birinə olan hücum hamısına olan hücumdur. Şimali Amerika hərbi qüvvələrinin Avropada iştirakları Avropada təhlükəsziliyin təmin edilməsinin həyati vacib amilidir. Avropanın təhlükəsizliyi Şimali Amerikanın da təhlükəsizliyi ilə sıx bağlıdır. NATO-nun təhlükəsizlik sahəsində siyasəti, birləşdirilmiş hərbi struktura, həmçinin koordinasiya və əməkdaşlıq üzrə razılığa müvafiq olaraq, kollektiv müdafiəyə əsaslanır; 1 -NATO-ya üzv dövlətlərin hərbi güclərinin birləşdirilməsi və təhlükələrə qarşı vahid mübarizənin həyata keçirilməsi; -silahlanma sahəsində planlaşdırma, standartlaşdırma sahəsində əməkdaşlıq-1989-cu ildə Şimali Atlantika Şurası adi silahların planlaşdırılması sistemini yaratdı; 2 -hava hərəkətlərinin idarə olunması üzrə hərbi və mülki xidmətlərin koordinasiya edilməsi-1955-ci ildə Şimali Atlantika Şurası Avropa hav məkanının istifadəsinə dair koordinasiya Komitəsini təsis etdi. 1998-ci ildə bu qurum hava hərəkətlərinin idarə olunması üzrə NATO Komitəsinə çevrildi; 3 -hava hücumundan müdafiə məqsədilə “Hava hücumundan müdafiə Proqramı”nın yenidən qəbul edilməsi (XX əsrin 80-ci illəri); -böhranlı vəziyyətlərin idarəolunması; 1 Справочник НАТО. Юбилейное издание к пятидесятой годовщине НАТО. Отдел информации и прессы. Брюссель 1988. NАТО-1110 Brussels, Belgium 1998-1999 Second Reprint. səh. 73. 2 Həmin kitab. səh. 186. 3 Yenə orada. səh. 188. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|