Microsoft Word Borchali-Folklor-ornekleri-dastanlar
Yüklə 4,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
204 Ustadlar ustadnaməyi üç deyər, biz də deyək üç olsun, mü- xənnətin ömrü puç olsun. Bu yerlərin tarlanıyam, sara minnət eyləməm, Üz döndərsə o beybafa yara minnət eylməm. Bülbül kimi qan ağlaram zimistanda zarı-zar, Bircə aylıx gül ucundan xara minnət eyləməm. Mən özüm də dərd əhliyəm hər bir dərdi qanaram, Əgər dosta yalan satsam dərd edib utanaram. Heç bir kəsə sirr açmaram, punhan-punhan yanaram, Bu canım oda da yansa nara minnət eyləməm. Qarayazılı Alxanam həqiqət yolun mənim, Nəfsimə bəli demərəm toxdu xəyalım mənim. Yüz il yaşasam da belə qarşıda ölüm mənim, Hökm eyləyib aparsalar dara minnət eyləməm. Sizə hardan danışax, kimnən söz açax, ustaddar qövmün- nən, keçmiş zamannan. Keçənnərdə Şəhrizər şəhərində Yetim adda bir kişi yaşayırdı. Əmbə çox ağır güzəran keçirirdi, çətin- nik, korrux amanını kəsmişdi. Ər-arvad bir gün oturub söhbət eliyirdilər. Yetimin arvadı Mürəstə dedi, ay kişi, nə oloydu allah kərəm eliyeydi bizə bir gözəl qız vereydi, biz də onu bir varrı- döylətdi oğlana vereydik, kasıflığın daşını ateydıx, arpa cadı ye- məkdən də canımız qutuloydu. Yetim arvadına dedi, ay Mürəstə, bizim kimi çirkin adamnan gözəl qız olarmı, nədi danışdığın? Söhbət arasında qapıya bir dərviş gəldi. Dərviş salam verdi. Yetim salam aldı. Dərvişə yer körkəzdilər, oturdu. Yetim dər- vişə baxıf hönkür-hönkür ağladı. Dərviş baba dedi, ay kişi, niyə belə durduğun yerdə ağlamağa baştadın, sana nə oldu, belə? Yetim cavaf verdi – nejə ağlamıyım, bircə arpa çörəyimiz varıydı onu da sən gəlməmiş ər-arvad yedik. Bir az tez gəlmədin ki, sən də biznən bir tikə çörək yeyəsən. İndi bəs mən sana yeməyə nə verim, ona ağlıyıram. 205 Dərviş dedi, ay Yetim, mən pay alan dərvişdərdən döyləm, pay verənnərdənəm. Dur göz yaşını yu, gəl arvadınnan yanaşı oturun. Mən nə desəm sinənizə yazın, yaddan çıxarmayın. Yetim üz-gözünü yudu, gəlif Mürəstə arvadıynan yanaşı oturdu. Dərviş baba sözə başladı: – Allah tala sizə bir oğul payı verəjək, amba gözəllikdə tayı-barabarı olmıyajax. O uşağın üzündə nur olajax. Uşax yer üzünə düşəndə əvəçi (mamaça) çağırmayın, köbəyini özünüz kəsin, beş yaşında sünnət çaldırın. Dəllək gələndə uşağı külə-kö- mürə elə bulandırarsınız ki, onun gözəlliyini hiss eləməsin. Uşax yeddi yaşa çatanda onu qara örtük dalında saxlayın. Gejə baja- nıza qara keçə tutun işıx bayıra çıxmasın. Oğlanın adını Məhəm- məd qoyuram, adı mənim, dadı sənin olsun. Məhəmməd hansı kitabı, hansı quranı istəsə tapın gətirin, öz-özünə oxuyaja 206 dılar, istədiyi kitafları axtarıf gətirdilər, Məhəmməd öz-özünə oxumağa başdadı. Nəhayət, gün oldu, Məhəmməd iyirmi yaşa çatdı. Günnərin bu günü Mürəstə atası öyünə getdi, axşam gej gəldi, baja açıx qaldı. Bir imansız qarı bajadan çıxan işığı görüf çıxdı bajadan baxdı; nə gördü, ilahi Məhəmmədin bu hüsnü- camalı, üzünün işığı qarıyı heyran elədi. Oydu ki, heç kim görməsin deyə tez burdan aralandı. Səhər sübhdən tasını götürüf kəsdi şahın qapısını. Şəhərin də şahı Eyzan şahıydı. Şah gejə pis yuxu görmüşdü, vəzir də sübh tezdən yuxu yozan axtarırdı. Gəldilər keşikçilər vəzirə xavar verdilər ki, bəs deməzsənmi, sarayın qapısının ağzını bir qarı kəsdirif əlində də tas, der şahın yuxusunu yozmağa gəlmişəm. Vəzir əmr elədi, qarıyı 1 padşahın hüzuruna gətirdilər. Qarı salam verdi, təzim elədi, şah salamını aldı. Şah dedi, ay qarı nənə, xeyir ola belə tezdən? Qarı dedi, ey şahım, qırx gündü ağzı oruca sənin haqqında tasa baxıram. Şəhərin kənarında qıvla tərəfində bir oğlan zühür oluf. Tasda körükörkü bir ilə kimi həmən oğlan sənin taxtı-tacı- na sahib olajax. Onu da deyək ki, keçənnərdə şahlar münnəcimə, falçıya çox inanerdılar. Oydu ki, Eyzən şah da bu fırıldaqçı qa- rıya inandı. Məhəmmədin yerini-yatağını dürüst öyrənnən sora qarıya bir xeyli qızıl-gümüş, pal-paltar – ənam verdi. Qarının gözdəri söyündüyünnən qəssab pişiyinin gözdəri kimi parılda- mağa başdadı. Pay-püşünü də götürüf öz xaravasına vasil oldu. Gejənin bir aləmi həmən nuranı Dərviş Məhəmmədin yanında hazır oldu. Dedi, oğlum, səni çox işgəncələrə, zulumlara salajaxlar, məni dilinnən qoyma, axırın çox yaxşı olajax, inşal- lah. Bu sözdəri deyif, dərviş yoxa çıxdı. İndi sizə kimnən danışax Eyzan şahdan. Şah vəziri, vəkili bir neçə cəlladı hüzuruna çağırdı. Dedi: Gedin Yetimin oğlunu mənim hüzuruma gətirin. Vəzir dedi, şah sağ olsun, Yetimin qonşusunnan sorğu-sual elətmişəm, deyəsən qarı bizi aldadıf. 1 qıvla – qiblə 207 Yetim sonsuzdu, onun oğlu-qızı heç yoxdu. Şah dedi, vəzir, uzunçuluq eləmə, qarı mana yalan sata bilməz, gedin Yetimin öyünü axtarın, oğlanı tapın gətirin. Vəzir, vəkil, cəlladlar hamısı şahın hüzurunda təzim elədi- lər, «baş üstə» dedilər, gəldilər Yetimin öyünə. Məhəmmədi tap- dılar, içəri girəndə oğlanın gözəlliyinnən hamsı eyməndi, ayıl- mayıl qaldılar kı; ilahi bu boyda da bəni-insanda gözəllikmi olar, buna verifsən. Nəsə, əlqərəz Məhəmmədi gətirdilər şahın sarayına! Üstəlik də Məhəmmədin bir at yükü kitabını da yığış- dırıf götürdülər özdəriynən şahın hüzuruna. Amba vəzir Məhəm- mədin bu gözəlliyini, ata-anasının bu ağır güzəranını görüf çox hayıfsındı, dedi nə yolnan olarsa olsun gərək qoymuyam şah bunu tələf eləməyə, özümü gərək ölümə verəm ki, belə növca- hana qoymıyam tələf olsun. Bunnar şahın hüzuruna getməkdə olsunlar, görək Yetimnən Mürəstə nə halda qaldılar? Eləkin şahın adamları Məhəmmədi qabağına qatıf qolu bağlı apardılar. Yetimnən Mürəstənin göz yaşdarı qurumadı. Mürəstə ağlıya-ağlıya dedi, ay Allah-tala, verməyinə verif bizi söyündürmüşdün, bə niyə bu söyünməyi bizə axıra kimi qıymadın? Sora da Dərvişin sözdəri yadına düşdü ki, iyirmi yaşında Məhəmmədin başına çətinliklər gələcək. Odu kun Yetimnən Mürəstə bu sözdən bir qədər təsəlli tapdılar. Bunnar burda qalsın, Məhəmmədi gətirdilər şahın hüzu- runa. Şahın gözü qaldı Məhəmmədin üzündə, bəlkə də iki sahat dili söz tutmadı. Çox götür-qoydan sora şah əmr elədi Məhəm- mədi zindana saldılar. Məhəmmədi zindana saldırannan sora şah baş vəzirdən onun öldürülməsinnən ötrü tədbir istədi. Vəzir de- di, şahım, sən bu cavanı öldürtsən hamının qəzəbini qazanmış olarsan, bir də özünü gülünc eliyərsən, diyəllər şah bir Yetimin oğlunnan qorxdu, onu öldürdü. Kasıf oğlandı, onun sənin tacı- taxtınnan malı-mülkünnən nə işi var, onun arxası yox, qoşun- ləşkəri yox, nəynən o sənin taxtı-tacına sahif çıxa bilər? Şah sağ Yüklə 4,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|