Microsoft Word bvkm-xopks docx
Yüklə 2,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Türkiy ə- stanbul Fond Birjası.
89 Kiçik birjalar və ya inkişaf etməkdə olan ölkələrin fond birjaları. Dünya finans bazarında meydana gələn əməliyyatli dəyişikliklərdən birisi də son illərdə sayları sürətlə artan və getdik- cə böyüyən inkişaf etməkdə olan ölkələrin birjalarıdır. Bundan bir neçə il əvvəl sənayeləşmiş ölkələrin fond birjalarında əməliyyat aparılan qiymətli kağızlar, aksiyalar, istiqrazlar artıq inkişaf et- məkdə olan ölkələrin birjalarından alınıb-satılır. nkişaf etməkdə olan birjalar aşağıdakılardır: Meksika; Malayziya; Braziliya; Tay- van; Türkiyə. stiqrazlar bazarındakı əməliyyat həcminin böyüklüyünə görə Meksika, Braziliya, Argentina və Venesuela kimi ölkələr ilk yerləri tuturlar. 1993-cü ildə Beynəlxalq Finans Assosiasiyası tərəfindən aparılan tədqiqat göstərmişdir ki, 32 inkişaf etməkdə olan ölkə bir- jalarının ümumi bazar dəyəri 1989-cu ildə 67 milyard dollar ikən, 1992-ci ildə bu rəqəm 11 dəfə artaraq 770 milyard dollar olmuş- dur. 1982-ci ildə inkişaf etməkdə olan birjalarda kvota edilən şir- kətlərin sayı 7300 ikən, 1993-cü ildə 12000-ə qədər yüksəlmişdir. 1993-cü ildə dünya birjaları arasında ən yüksək dinamizmi göstə- rən 10 birja içindən 8-i inkişaf etməkdə olan ölkələrin birjalarının payına düşmüşdür. Türkiyə- stanbul Fond Birjası. Османлы дюврцндя сяр- майя
базарынын йаранмасында Галата банкирляринин ролу олмушдур
. 1864-жц илдя онлар бир дярняк йаратмышдылар. 1866-жы илдя Истанбулда илк биръа «Дярсяадят Тащвилат биръасы » фяалиййятя башламышдыр. 1854-жц илдя баш верян Крым мцщарибяси сябябиля бурахылан боржланма istiqrazları , Тцркийядя харижи ширкятлярин истигразлары, йерли
ширкятлярин щисся сянядляри биръада алыныб сатылмышдыр . Истиграз биръасы, 1906-жы илдя Есщам вя Истиграз
биръасына чеврилмиш вя Жцмщуриййят дюврцндя дя фяалиййяти давам етмишди. Жцмщуриййятин еланы иля харижи ширкятлярин миллиляшмяси вя мцбадиля нязаряти, сярмайя базарынын 90 инкишафына мане олмушдур. 1929-жу илдя 1447 сайлы гий- мятли
каьызлар вя мцбадиля биръалары гануну чыхарылмыш вя щямин ил 8172 сайлы ясаснамя иля мювжуд биръа йенидян гурулмушдур . Биръанын ады «Истанбул Гиймятли Каьызлар Биръасы » адланмышдыр. 1938-жи илдя Истанбул биръасы баьланараг Анкарайа кючцрцлмцш, «Мцбадиля, есщам вя истиграз биръасы» адланмышдыр. 1941-жи илдя Биръа йенидян Истанбула кючцрцлмцшдцр. 19 октйабр
1984-жц
илдя
Истанбул каьызлар
биръасынын гурулмасына гярар верилмишдир. ИГКБ-сы, сярмайя
базары тяшкилатынын нязаряти алтында фяалиййят эюстярян
, щцгуги статуслу дювлят органыдыр. Сярмайя базары
щаггында ганунун ясас мягсяди сярмайя базарынын тящлцкясизлийини тямин етмяк, инвесторун щцгугларыны вя мянафейини горумагдыр. Ганунун гябулундан сонра 1982-жи илдя
Анкарада Сярмайя базары тяшкилаты йарадылмышдыр. Бу орган Тцрк сярмайя базарынын йаранмасы, тянзимлянмяси вя нязарятиня эюря мясулдур. Орган, биръада вя сярмайя базарында фяалиййят эюстярян васитячи гурумлара нязарят едир . Органын дювлятля мцнасибяти, хязиня ишляри иля ялагядар олараг назирлийин хятти иля тямин едилир. stanbul Fond Birjası (IMKV) bir məslək quruluşu olduğu üçün üzvləri vardır. Birjaya üzv olanlar Sərmayə Bazarı Qurumundan səlahiyyət sənədi alır. Bu üzvlər aşğıdakılardır: investisiya bankları; kommersiya bankları və digər maliyyə-kredit qurumları. Birjanın sədri hökumətin müştərək qərarnaməsi ilə təyin ediliri. stanbul Fond Birjasının orqanları aşağıdakılardır: bir- ja üzvlərinin ümumi iclası; idarə heyəti və təftiş qurumu. Тцркийядя сярмайя базары ганунуна эюря сярмайя базары
тяшкилатлары 4 йеря айрылмышдыр. Бунлар васитячи тяшкилатлар , инвестисийа ортаглыглары , инвестисийа фондлары
вя диэяр органлардыр. Васитячи гурумлар, сярмайя базарларынын вя хцсусиля биръаларын чох юнямли гурумларыдыр . Бу гурумлар ЫЫ базарда вя хцсусиля щисся
91 сянядляри базарларында фяалиййят эюстярирляр. Сярмайя ба- зарында
васитячилик фяалиййятляри, халга тяклиф вя алгы- сатгыйа
васитячилик етмякдян мейдана эялир. Инвестисийа ортаглыглары , сярмайя базары алятляри иля биръаларда вя йа биръа
харижиндя ямялиййат предмети олан гызыл вя диэяр гиймятли
металлар портфеллярини истифадя етмяк мягсядиля гурулан
аноним ширкятлярдир. Инвестисийа ортаглыглары, борж
пул вермя иля мяшьул олмур, яманят топлайа билмяз, васитячилик фяалиййятляри иля мяшьул олмазлар. Инвестисийа фондлары, халгдан иштирак сянядляри гаршылыьында топланан пулларла, сяняд сащибляри щесабына
рискин бюлцшдцрцлмяси ясасына эюря мцяййян вясаитлярдян ибарят олан портфелдян тяшкил олунур. Сярмайя
базарында щисся сяняди вя истигразларла йанашы финанс
боносу, ваrлыğa ясаслanan гиймятли каьыз, мянфяят вя зяряря ортаглыьы эюстярян сяняд, банк боносу, банкын зяманятли боносу, хязиня боносу, эялиря ортаглыьы эюстярян сяняд , валйута индексли сянядляр, юзялляшдирмя чекляри кими сянядлярля ямялиййатлар апарылыр. Тцркийядя щисся сяняди , аноним ширкятляр тяряфиндян чыхарылан вя ор- таглыг сярмайясиндя иштирак пайыны тямсил едян, гануни шяртляря уйьун олараг тяртиб едилмиш гиймятли сяняддир. Щисся сяняди ширкят сярмайясинин мцяййян бир щиссясини тяшкил едир. Сащибиня ширкят мянфяятиндян пай алма, ширкятин идаря едилмясиндя иштирак етмяк щцгугу верир. Истиграз ися, юзял сектор вя дювлят тяряфиндян ихраж едилян бир боржланма васитясидир. Номинал дяйяриндян ашаьы гиймятя базара чыхарылан истигразлара «мцкафатлы» истиграз дейилир. Эялиря ортаглыг эюстярян сянядляр ися, кюрпц , електрик диряйи, шоссе йолу, дямир йолу, хябярляшмя системляри , дяниз вя щава лиманлары иля вя.с. дювлятя аид оланларын мянфяятляриня физики вя щцгуги шяхслярин ортаг олмасы цчцн чыхарылан сянядлярдир. Бу сянядляр истянилян Yüklə 2,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|