Microsoft Word bvkm-xopks docx
tələbin sürətlə artması kimi amillər bankçılığın bey- nəlmiləşməsində təsir edən başlıca amil olmuşdur. Beyn
Yüklə 2,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Off-Shore bazarları.
- Elektron bankçılıq.
- Konyuktura s əb əbl əri.
96 tələbin sürətlə artması kimi amillər bankçılığın bey- nəlmiləşməsində təsir edən başlıca amil olmuşdur.
beynəlmiləşməsində təsir edən əsas ünsür ölkənin xarici ticarət həcmi və tərkibidir, yəni müştərisini izləyərək xarici bazara girən bank digər müştəriləri ilə də münasibətlərə girmə imkanı əldə etdiyinə görə ticarət inkişaf etdikcə beynəlxalq bankçılığın həcmi də buna paralel olaraq yüksəlmişdir. Bundan başqa ixracat həcmi- nin yüksəlməsi və buna paralel ixracatı kreditləşdirmə mövzusunda ə məliyyatların təkmilləşdirilməsi beynəlxalq bankçılığın inkişafına təkan vermişdir.
ilə kredit müştəriləri arasında vasitəçilik rolunu həyata keçirən bir sistemdir. Özəlliklə şöbə bankçılığın hakim olduğu yerlərdə bir ş öbədə istifadə edilməyən sərmayə eyni bankın başqa bir ş öbəsində istifadə edilə bilər və ya əgər ehtiyacından çox əmanət toplaya bilmişsə, o zaman əlavə vəsaitləri daha səmərəli istifadə etmək məqsədi ilə kiçik faizlə də olsa digər banklarda əmanət he- sabı açar. Beləliklə, müştərilərinin kredit tələbatını yetəri miqdarda ə manət toplamayan banklar, fond ehtiyaclarını banklarası ə məliyyat vasitəsi ilə qarşılama imkanı əldə edəcəkdir. nterbank bazar eyni mərkəzdəki bankların bir-biri ilə apardıqları ə məliyyatlar yanında digər ölkələrdəki banklara da açıq olması səbəbi ilə əsas etibarı ilə beynəlxalq xüsusiyyət daşıyır. Bir çox beynəlxalq əhəmiyyətli banklar başlıca finans mərkəzlərində ofislər açaraq bu bazarlardan pay alırlar. nterbank bazarlarında pay almaq üçün əsas arqument bankların digər banklar qarşısında yüksək bir kredit dəyərliliyinə sahib olması, bundan başqa valyuta nəzarəti və inzibati amirlik kimi maneələr olmamasıdır. Bankların kredit dəyərliliyindəki fərqlilik isə kredit limitlərinin böyüklüyü və tətbiq etdikləri qiymətlərin səviyyəsində (yəni faiz dərəcələrində) özünü göstərir. Kredit qabiliyyəti yüksək olan banklar rəqabətə daha dözümlüdürlər. 97 Avro pul və sərmayə bazarları. kinci
dünya müharibəsindən sonra iq-tisadiyyatları dağılmış olan Avropa ölkələrinə ABŞ-dan istər Marşall Proqramı, istərsə də digər müxtəlif hökumət proqramları çərçivəsində böyük miqdarda fond axını təmin edilmişdir. Ancaq bir tərəfdən bu yardımlar və Koreya müharibəsinin gətirdiyi əlavə məsrəflər nəticəsində ABŞ-ın tədiyə balansı 1960-cı illərə doğru böyük səviyyələrdə kəsirlər verməyə baş-lamışdır. Bu tədbirlərdən biri olan «Q regulation» ilə ABŞ banklarının müddətli əmanətlərə ödədikləri maksimum faiz həddi müəyyən edilmiş, ancaq ölkə xaricindəki şöbələr bu tənzimləmənin xaricində qalmışlar. Bunun nəticəsində ABŞ-dakı banklardan, o cümlədən onlardan daha çox faiz verən başda London olmaq şərti ilə xaricdəki şöbələrinə böyük miqdarda fond axını baş vermiş və Avrobazarlar adlandırılan Avropa pul və sərmayə bazarlarının iş həcmi əhəmiyyətli ölçüdə genişlənməyə başlamışdır. Digər tərəfdən, noyabr 1973-cü ildə başlayan birinci neft şoku ilə dünya xam neft qiymətlərinin inanılmaz rəqəmlərə çatması neft ixracatçı- sı ölkələrinin əllərində böyük miqdarda finans vəsaitlərinin yığıl- masına səbəb olmuş və bu fondların önəmli hissəsi əmanət olaraq Avrobazarlara axmışdır. Bundan başqa, neft qiymətlərindəki ar- tımlar xüsusilə inkişaf yolundakı ölkələri çətin vəziyyətə qoyarkən həmin ölkələrdə tədiyə balansının kəsirlərini finansləşdirmək üçün beynəlxalq banklardan kredit tələblərini artırmışlar. Avro pul fondları əsas etibarı ilə Avro kreditlər və Avro istiqrazlardan ibarətdir. Avro kredit bazarlarında fəaliyyət göstərən Avro banklar əllərindəki qısamüddətli fondları orta və uzunmüddətli olaraq xarici mənbə tələb edən ölkə və qurumlara vermişlər. Bu kreditlərin mənbəyi Avro əmanətlərdir. Avro əmanət banklarının ölkə sərhədlərinin kənarında topladıqları əmanətdir ki, bunun bir hissəsini də banklararası əmanət təşkil edir.
bazarlarının inkişafına paralel olaraq 1960-cı illərin əvvəllərindən etibarən Off-Shore bazarlar adlandırılan yeni pul bazarlarının
98 sürətlə inkişafına səbəb olmuşdur. Bu illərdə beynəlxalq bazarlarda söz sahibi olan və milli pul vahidləri dünya birjalarında qəbul görən başlıca sənayeləşmiş ölkələrdə tətbiq edilən yüksək vergiləmə siyasəti və sərt finans nəzarəti səbəbi ilə bir çox transnasional şirkətlər alternativ investisya sahələri axtarmağa başladılar. Bəzi adalar xarici investorlara, fəaliyyətlərində gizlilik ə sası ilə birlikdə çox səmərəli vergi tətbiq etməklə demək olar ki, vergi sığınacağı vəziyyətinə gəliblər və «Off-Shore» bankçılıq mərkəzlərini qurublar. Eyni vaxtda sürətlə sənayeləşmə prosesinə girən Sinqapup, Honkond, Cənubi Koreya kimi bir neçə Uzaq Şərq ölkələri bəzi dövlət investisiya proqramlarının finansləşdirilməsini təmin etmək məqsədilə Avro pul bazarından pul alaraq beynəlxalq finans mərkəzi vəziyyətinə gəlmək üçün «off şor» bankçılıq mərkəzini yaradıb. Bu bazarlarda fəaliyyət göstərən banklar bankçılıq üzərindəki hər cür nəzarətdən uzaq qalmaları və çox rahat çalışma şərtlərinin verilməsi səbəbi ilə beynəlxalq bankçılıq böyük bir rəqabət gücü qazanmışdır. Elektron bankçılıq. 1960-cı illərdən sonra xəbərləşmə və kompüter texnologiyası sahələrində sürətli bir inkişaf baş vermişdir. Elektron bankçılığın ən önəmli məhsullarından olan «elektron fond transfer sistemləri»nin (Electronik Fund Transfer System – EFT) istifadəsinə keçməsiylə bankçılıq işləri böyük sürət qazanmışdır. 1970-ci illərd EFT daxil olmaq şərti ilə müxtəlif finans mövzularında banklararası xəbərləşmənin təmin edilməsi məqsədi ilə SWIFT adı altında dünya səviyyəsində bir qurum yaradılmışdır. Ümumiyyətlə, elektron texnologiyasında 1960-cı illərdən etibarən yaşanmaqda olan bu kimi yeniliklər, bankçılığın beynəlxalq səviyyədə təşkilatlanmasını sürətləndirən çox ə həmiyyətli bir faktor olmuşdur. Konyuktura səbəbləri. Yuxarıda sayılan faktorların yanında bankçılığın beynəlxalq səviyyədə sürətlə inkişafına təsir edən digər başlıca tendensiyalar arasında 1970-ci illərdən sənayeləşmiş ölkələrdə izlənən resesyonun önəmli bir rolunu xüsusi qeyd etmək lazımdır. Bu dövrdə banklar ölkələrdəki firmaların fond
Yüklə 2,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|