Microsoft Word C?f?rov ?D?Biyyat
Yüklə 0,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
Ədəbiyyat söhbətləri 33 güclənməsi sırf məhəbbət motivinə bağlı dastanların meydana gəlməsi ilə də nəticələnir». Azərbaycan məhəbbət dastanlarının ideya-məzmunu, poe- tik quruluşu barədə ətraflı məlumat verdikdən sonra ən məşhur, ən mükəmməl nümunələri ayrı-ayrılıqda təhlil edən müəlliflər göstərirlər ki, «Azərbaycan xalq dastançılığı özünün çiçəklənmə mərhələsini orta yüzilliklərdə (görünür, orta yüzilliklərin sonla- rına doğru – N.C.) keçirmişdir. Bu mərhələnin şah əsərləri olan «Aşıq Qərib», «Tahir-Zöhrə», «Əsli-Kərəm», «Abbas-Gülgəz», «Şah Ismayıl-Gülzar» kimi möhtəşəm dastanlar Azərbaycan hüdudlarından çıxaraq ümumən Qafqaz, Anadolu, Orta Asiya ərazilərinə də geniş yayılmışdır…» Cildə on yeddi məhəbbət dastanı daxil edilmişdir. «Aşıq ədəbiyyatı antologiyası»nın akademik tərtib prinsip- lərinə uyğun olaraq zəruri qeyd-izahlarla təmini, heç şübhəsiz, razılıq doğurmaya bilməz. Ümumiyyətlə, milli mədəni irsin hər sahəsinə xüsusi qayğı ilə yanaşılıb qorunduğu, dərindən öyrənildiyi və geniş təbliğ olunduğu müasir dövrdə belə bir mükəmməl (və möhtəşəm) nəş- rin meydana çıxması tamamilə təbii olduğu qədər də qürurveri- cidir. Və əminik ki, «Xalq Bank» başladığı müqəddəs işi bundan sonra da uğurla davam etdirəcək, «Xalq Əmanəti» layihəsi bun- dan sonra da inamla həyata keçiriləcəkdir. 2018 Nizami Cəfərov 34 Londonda Nizami günləri Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının prezidenti Akif Əlizadə idi, akademik-katib Rasim Əliquliyev idi, bir də mən… VIP-də əyləşib Bakı-London reysilə uçacaq təyyarəmizə nə vaxt minik başlayacağını gözləyə-gözləyə ordan-burdan söhbət edir- dik. Və hər dəfə söhbət gəlib çıxırdı Azərbaycan elminin, mədə- niyyətinin dünyada layiq olduğu miqyasda təbliğ olunub tanıdıl- masına… Böyük alim, böyük vətənpərvər olduğu qədər də böyük natiq olan Akif müəllim bu yaxınlarda Akademiyanın həqiqi üzvü seçilmiş Nərgiz Paşayevanın Azərbaycan dilinin, ədəbiyyatının və mədəniyyətinin beynəlxalq aləmdə tanıdılma- sında gördüyü əvəzsiz xidmətlərdən danışdıqca Rasim Əliquli- yevlə mən düşünürdük ki, yəqin yalnız ata övladı ilə bu cür fəxr edə bilər… Və o da vardı ki, gündən-günə yüksələn Azərbay- canın Milli Elmlər Akademiyasının Prezidenti üçün, həqiqətən, fəxr ediləcək bir hadisə idi ki, dünyanın ən böyük elm mərkəzlə- rindən biri olan Oksford Universitetində məhz akademik Nərgiz Paşayevanın intellekti, iradəsi, zəhməti sayəsində Nizami Gən- cəvi adına Azərbaycanşünalıq və Qafqazşünaslıq Elmi Mərkəzi açılıb bir neçə il ərzində həmin Universitetin üzvü tərkib hissəsinə çevrilmişdi… Səfərimizin məqsədi Londonda çox möhtəşəm (və tarixi) bir muzeyidə Oksford Universiteti Nizami Mərkəzinin nəşr et- diyi kitabın – görkəmli şərqşünas, professor Y.E.Bertelsin ingi- lis dilinə çevrilmiş «Böyük Azərbaycan şairi Nizami» monoqra- fiyasının təqdimatında iştirak etmək idi. Və bəri başdan deyim ki, təqdimatın elə əvvəlcədən yüksək səviyyədə hazırlandığına görə böyük uğurla keçəcəyinə də heç bir şübhə yox idi… Əsas odur ki, bir işə can yandırasan, onu ürəkdən, məsuliyyətlə və peşəkarlıqla edəsən… Bir daha gördük ki, dünyada müstəqillikdən, xüsusilə qə- dim tarixə, zəngin mədəniyyətə və tolerantlıq ənənələrinə malik Ədəbiyyat söhbətləri 35 bir xalq üçün dövlət müstəqilliyindən şərəfli heç nə yox imiş… Bakı-London reysi ilə uçan Azərbaycan təyyarəsində səslənən Azərbaycan dili, azərbaycanlı təyyarə xidmətçilərinin peşəkarlı- ğı, London hava limanına enən kimi Azərbaycan səfirliyi əmək- daşlarının vəzifə borclarını üstələyən qayğıkeş təbəssümləri ürək açır, qürur doğurur… Və bu qüruru, müstəqil dövlətimizin pasportlarını təqdim edərkən, bütün miqyası (və dərinliyi!) ilə duyan akademik Akif Əlizadə özünəməxsus ruh yüksəkliyi (və şairanəliklə!) böyük rus şairi Vladimir Mayakovskinin məşhur misralarını yada sa- lır… Mən isə həmin misraların Rəsul Rzaya məxsus tərcüməsini deyirəm… Nərgiz xanım təqdimat mərasiminə gəlmiş qonaqları, de- mək olar ki, ev sahibi kimi qarşılayır… Çöhrəsində bir az yor- ğunluq, bir az da qayğı hiss olunur: əlbəttə, dəyərli bir ideya irəli sürmək, layihələndirmək nə qədər çətindirsə, həyata keçirmək ondan qat-qat çətindir… Ancaq danışığında, hərəkətlərində son- suz məmnunluq var, heç şübhəsiz ona görə ki, gördüyü işin tarixi əhəmiyyətinə hamıdan çox özü inanır. Əmindir ki, bu illərdə Oksford Universiteti ilə yaradılmış sıx, davamlı əmək- daşlıq sabah daha da inkişaf edəcək, Azərbaycan elminə, mədə- niyyətinə, təhsilinə böyük dividentlər gətirəcəkdir. Leyton Haus Muzeyinin toplantı salonunda keçiriləcək təqdimat mərasiminə az adam gəlməmişdi və əsas da o idi ki, gələnlərin heç biri təsadüfi deyildi. Və bu, məclisə bir intellek- tual səviyyə, qarşılıqlı anlaşma, etimad, səmimiyyət verirdi. Aparıcı – publisist Fuad Axundov öz gözəl azərbaycanca- sı, ingiliscəsi və mükəmməl plastikası, artistizmi ilə tədbirin məqsəd-məramını bildirdikdən sonra ilk sözü kitabın tərcümə- çisi, Oksford Universitetinin iranşünaslıq professoru, eləcə də Nizami Gəncəvi Proqramının Direktoru Edmund Hersiqə təqdim etdi. Edmund Hersiq «Böyük Azərbaycan şairi Nizami. Həyatı, yaradıcılığı və dövrü» kitabının Yevgeni Bertels tərəfindən Nizami Cəfərov 36 hansı mürəkkəb ictimai-siyasi və ideoloji şəraitdə yazıldığı, lakin buna baxmayaraq, müəllifin öz elmi vicdanına sadiq qal- dığı, dahi şair-mütəfəkkirin dövrünü, həyatını, dünyagörüşünü onun bilavasitə yaradıcılığı əsasında araşdırdığı barədə danışdı. Qeyd etdi ki, Nizaminin məhz Azərbaycan şairi olduğunu bir daha təsdiq edən bu əsər nə qədər akademik məzmun daşısa da, eyni zamanda hər kəs üçün anlaşıqlı olacaq sadə bir dildə qələ- mə alınmışdır. Doğrudur, Nizami dahi şairdir, ancaq demək ol- maz ki, onu Qərbi Avropada yaxşı tanıyırlar… Odur ki, profes- sor Nərgiz Paşayevanın təşəbbüsü ilə həyata keçirilmiş bu tərcü- mə-nəşr öz xeyirxah intellektual-mədəni missiyasını layiqincə yerinə yetirəcəkdir. Professor Edmund Hersiq çıxışının sonunda professor Nərgiz Paşayevanın Oksford Universitetində təhsil alan tələbə və magistrlərə böyük qayğısından söhbət açıb bunun Azərbay- can elmi üçün gətirəcəyi faydaları da qeyd etdi. Professor Nərgiz Paşayevanın çıxışı (əslində, bu, nizami- şünaslığın müasir problemlərinə həsr olunmuş mükəmməl bir proqram-məruzə idi) böyük hərarətlə qarşılandı. Əvvəla ona görə ki, neçə illər həmin sahədə əzmkarlıqla çalışmış, məsələnin həm tarixini, həm də bugünkü vəziyyətini dərindən (və bütün təfsilatı ilə) bilən bir mütəxəssis danışırdı… Ikincisi, hamı görür və duyurdu ki, Nərgiz xanımın hər cür populizmdən uzaq çıxış- məruzəsində səmimi, əsaslı və intellektual bir vətənpərvərlik var – o çalışır ki, dünya Azərbaycanın hansı mənəvi-mədəni dəyər- lər üzərində yüksəldiyini, Azərbaycan xalqının nə qədər zəngin bir tarixin varisi olduğunu yaxşı bilsin… Nərgiz xanım nizamişünaslığın aktual problemlərindən birinə aydınlıq gətirdi… Məlum olduğu kimi, belə bir yanlış təsəvvür mövcuddur ki, Nizami Gəncəvinin Azərbaycan şairi olaraq tanınması guya Iosif Stalinin məşhur «böyük Azərbaycan şairi Nizami» ifadəsindən sonra baş vermişdir. Əlbəttə, nə qədər diktator olsa da, Stalin heç bir elmi mənbəyə istinad etmədən bu fikri söyləyə bilməzdi… Və professor Nərgiz Paşayeva Nizami Yüklə 0,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|