Microsoft Word C?f?rov ?D?Biyyat
Yüklə 0,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
Ədəbiyyat söhbətləri 37 Gəncəvinin məhz Azərbaycan şairi, Azərbaycan xalqının övladı olması həqiqətinin Stalinin həmin məşhur sözlərindən gəlmədi- yini sübut edən üç ciddi arqument göstərdi: Birincisi odur ki, nizamişünaslığın hələ orta əsrlərdən başlayan zəngin tarixi var və bu tarix dahi şairin azərbaycanlı olduğuna heç bir şübhə yeri qoymur; İkincisi, dünya şöhrətli şərqşünaslar Vasili Bartold, Aqa- fangel Krımski, Yuri Marr kimi Yevgeni Bertels də Nizaminin Azərbaycan şairi olduğu qənaətinə Stalinin hökmü ilə deyil, öz elmi araşdırmalarının nəticəsi olaraq gəlmişlər; Üçüncüsü isə, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaradı- cılarından olan görkəmli ictimai-siyasi xadim, tədqiqatçı alim- mütəfəkkir, bütün ömrü boyu sovet kommunist ideologiyasına (və Stalinə!) qarşı mübarizə aparmış Məhəmməd Əmin Rəsulza- dənin daha əvvəllər yazıb1951-ci ildə Ankarada nəşr etdirdiyi olduqca mükəmməl «Azərbaycan şairi Nizami» monoqrafiyasın- ın hansı yad məfkurənin və ya metodologiyanın təsiri altında yarandığını demək olar?.. Nərgiz xanım XX əsrin ortalarından sonra Nizami yaradı- cılığının əsasən Azərbaycan alimləri tərəfindən öyrənildiyinin, daha doğrusu, yeni (və olduqca peşəkar) azərbaycanlı nizamişü- naslar nəslinin ortaya çıxmasının təsadüfi olmadığını söylədi… Rüstəm Əliyev, Azadə Rüstəmova, Nüşabə Araslı, Əlyar Səfərli, Xəlil Yusifov, Teymur Kərimli… Əlbəttə, nizamişünaslıq araşdırmalarında «ağırlıq mərkə- zi»nin Azərbaycana keçməsi tamamilə təbii idi. Və bu təbiiliyin ən parlaq təzahürü isə, heç şübhəsiz, Oksford Universitetində yaradılmış Mərkəzin dahi Azərbaycan şair-mütəfəkkirinin adını daşıması, xüsusilə nizamişünaslığı layiq olduğu səviyyəyə yüksəltmək üçün qurulmuş beynəlxalq elmi əməkdaşlıqdır… Bu yeni miqyas, yeni keyfiyyət və yeni ruh (sinerji!) deməkdir… Professor Nərgiz Paşayeva Yevgeni Bertelsin «Böyük Azərbaycan şairi Nizami» monoqrafiyasının ingiliscə nəşrində Nizami Cəfərov 38 zəhməti olmuş hər kəsə minnətdarlıq edəndən sonra maraqlı bir məlumat verdi. Dedi ki, neçə gündü Londondayam, bu günlərin birində atam Bakıdan zəng eləyib soruşdu ki, nə çox qaldın, nə vaxt gələcəksən?.. Mən cavabında «Yevgeni Bertelsin Nizami haqqındakı kitabının təqdimatını təşkil eləməklə məşğulam» söylədim. O isə heç gözləmədiyimi halda dedi ki, mən Bertelslə görüşmüşdüm, bir vaxtlar Bakıda olanda bizə qonaq gəlmişdi… Bəli, Yevgeni Bertels mənim babamın – professor Mir Cəlal Paşayevin evində qonaq olubmuş…. Azərbaycan Respublikası Baş Nazirinin müavini, xalq yazıçısı, professor, təqdim olunan kitabın ön sözünün müəllifi Elçin Əfəndiyev belə bir dəyərli əsərin Oksford Universiteti tərəfindən nəşrini yüksək qiymətləndirib dedi ki, təxminən Niza- mi ilə yaşıd olan dünya şöhrətli Universitetin dahi şairə göstər- diyi bu ehtiram tamamilə təbiidir. Nizami Azərbaycanda, qədim Gəncə şəhərində doğulsa da, o, yaradıcılığının, dünyagörüşünün, şəxsiyyətinin miqyası etibarilə bütün dünyaya məxsusdur. Bəzən, tamamilə haqsız olaraq, Islamı terrorçuluqla əlaqə- ləndirməyə cəhd edirlər, halbuki, müsəlman intibahının yetişdir- məsi olan Nizami yer üzündə sülhün, humanizmin alovlu təbli- ğatçısıdır. Dahi şair-mütəfəkkirin yaradıcılığının Oksford Universite- tində mötəbər mənbələr əsasında öyrənilməsinin böyük əhəmiy- yətini vurğulayan Elçin Əfəndiyev professor Nərgiz Paşayeva- nın xidmətlərini yüksək qiymətləndirdi. Və onu da dedi ki, Nizami Gəncəvinin vətənində Nizami adı çox məşhurdur ki, bu da əsrlər keçdikcə Azərbaycan xalqının öz dahi şəxsiyyətini unutmadığını, əksinə, ona ümumxalq məhəbbətinin, ehtiramının get-gedə daha geniş miqyas aldığını göstərir. Azərbaycan MEA-nın prezidenti Akif Əlizadə öz çıxışında xatırlatdı ki, təxminən bir ay bundan əvvəl Nizami adına Azər- baycanşünaslıq və Qafqazşünaslıq Mərkəzinin həmsədrləri AMEA-nın Nizami qızıl medalları ilə təltif olunmuşlar. Eyni Ədəbiyyat söhbətləri 39 zamanda həmsədrlərdən biri – AMEA-nın müxbir üzvü Nərgiz Paşayeva AMEA-nın həqiqi üzvü seçilmişdir. Nərgiz xanımın Azərbaycan elminin, təhsilinin inkişafın- dakı xidmətlərindən, xüsusilə nizamişünaslıq elminə beynəlxalq nüfuz qazandırmasından bəhs edən Akif müəllim sonda toplantı iştirakçılarının alqışları altında Nərgiz Paşayevaya AMEA-nın həqiqi üzvülüyü vəsiqəsini təqdim etdi. Və dünya şöhrətli xanəndəmiz Alim Qasımovun qızı Fər- qanə xanımın özünəməxsus ustalıqla ifa etdiyi mahnılar təqdi- mat mərasiminə xüsusi ahəng verdi… Mərasimdən sonra görüşlər, müzakirələr, söhbətlər davam etdi… Yeni ideyalar, yeni fikirlər səsləndi… Şeyx Nizaminin müqəddəs ruhu Böyük Britaniyanın göylərində dolaşırdı… Və akademik Nərgiz Paşayeva məmnun idi… Londonda yalnız məşhur London yağışları yağmırdı, həm də ondan az məşhur olmayan Bakı küləkləri əsirdi… …Bu da Bakı!.. Heç Londondan geri qalmırmış!.. Bakı-London-Bakı, 4 -7 iyun 2017-ci il Nizami Cəfərov 40 Oksford Universitetində Nizami Gəncəvi Mərkəzinin yaradılması Azərbaycan elmi-mədəni düşüncəsinin ən böyük uğurlarından biridir 2013-cü ildə Azərbaycanın elmi-mədəni həyatında, həqi- qətən, artıq tarixə yazılmış (və çox böyük gələcəyi olduğuna heç bir şübhə etmədiyimiz) bir hadisə baş verdi: dünyanın ən möhtə- şəm universitetlərindən birində – Oksford Universitetində gör- kəmli Azərbaycan alimi, akademik Nərgiz Paşayevanın təşəbbü- sü (və rəhbərliyi) ilə Nizami Gəncəvi adına Azərbaycan və Qafqazşünaslıq Elmi Mərkəzi yaradıldı. Və gələn il beş illik yubileyini qeyd edəcəyimiz Mərkəz Oksford Universitetinin tərkib hissəsi və nadir tədqiqat müəssisəsi olaraq Azərbaycan və onun elmi irsi üçün xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Mərkəzin rəsmi saytında deyildiyi kimi, Nizami Gəncəvi Mərkəzi Oksford Universitetinin rəsmən qəbul edilmiş və tanın- mış struktur bölməsidir və həmin Universitetin tək Şəqşünaslıq fakültəsi ilə bağlı məsələləri deyil, ümumiyyətlə Oksford Uni- versitetində digər sahələrdə, elm və təhsillə bağlı olan bütün məsələlərdə Azərbaycan üzrə koordinator səlahiyyətinə malik- dir. Və Oksford Universitetinin tərtib və təsdiq etdiyi beş illik elmi-tədqiqat proqramı ilə işləyən Mərkəz kitabların yüksək akademik səviyyədə tərcüməsi, Bərdə şəhərində arxeoloji tədqi- qatların aparılması, beynəlxalq konfransların keçirilməsi, əlyaz- maların öyrənilməsi, aspirant və magistrantların hazırlığı istiqa- mətində fəaliyyət göstərməklə yanaşı, Oksford Universitetinin qaydaları çərçivəsində mədəni-akademik layihələri də həyata keçirərək dünya elmi-intellektual birliyi ilə əlaqələr yaratmağa çalışır. Əlbəttə, son yüz ildə Azərbaycanda həm Azərbaycan, həm də dünya elminin, mədəniyyətinin müxtəlif sahələrini, xüsusilə humanitariyanı kifayət qədər dərindən öyrənən müəssisələr, qurumlar təşəkkül tapmışdır ki, xalqımız dövlət müstəqilliyi Yüklə 0,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|