Microsoft Word Chamenzemli hekayalar 1-cild+. doc
Yüklə 4,51 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- HACI
108 HACI Həyətdə şirin dəstəmaz almaqda idi. Məxrəcdən gəlmə «salavatlar» axşamın sakitliyində qonşulara dağılıb, hacını səmimi «afərin»lərə nail edirdi. Birdən darvazada tappıltı gəlib, ahəstə dəqqülbab oldu. Hacı buna əvvəlcə zərrəcə də etina etməyib dəstəmazı ikmala yetirdi və sonra «ayətəl-kürsü» qiraət edə-edə darvazaya rəvan oldu. Hacı darvazanı açan kimi iki qıvraq geyimli adam bir böyük parça tayını içəri saldılar. Hacı acıqlı, lakin qayət yavaş səslə: – Bu saat bunu buradan aparın, mən oğurluq malı almağı daha tövbə eləmişəm. Oğrular hacının üzünə təhqiq ilə ətfi-nəzər edib yavaş və təəccüblü dedilər: – Ay Hacı, on beş ildir ki, bizim peşəmiz sənə oğurluq mal satmaqdır. Elə hər dəfə sən bizə deyirsən «tövbə eləmişəm», yenə alırsan... – Onda əlacım kəsilib alırdım: gətirib gecənin yarısı həyətə salırsınız, nə deyim? – Bu səfər də al, sonra görək nə cür olur. – Deyəsən almayacağam, pulum yoxdur. – Hacı, özün bilirsən ki, ipək parçanın topuna iki manat da versən verəsiyik. Belə malı qapı-qapı gəzdirmək olmaz ki... – Sövdənin gödəyi, – oğruların sözlərindən bir az fikrə gedib, hacı dedi, – ipək parçanın topu bir manat, o biriləri də ipək ayağından hesablarıq. Razısınız əgər, gətirin evə, açaq baxaq, yoxsa götürün gedin. Allah sizə xeyir versin!.. Oğrular bir-birinin üzünə baxıb hacıya: – Ay hacı, axı insaf da bir yaxşı şeydir, elə ver barı bir şey düşsün. Canımızı ağzımıza alıb, gecə sabaha kimi yuxu yatmırıq, dükanları güdürük. – Mən daha oğurluq mal almağı tövbə eləmişəm, bunu da gətiribsiniz deyib alıram. Sözlərini qurtarıb, hacı bunlardan üzünü döndərdi və 109 başladı «ayətəl-kürsü» qiraət eləməyə. Oğruların əlacı kəsilib, hacı deyənə razı oldular. Tayı otağa gətirib açdılar. Hacı pulları hesab etdikcə oğrunun biri gülümsünüb deyirdi: – Hm... on beş ilin oğrusu olasan, əlindən dünyanın malı, şeyi, daşqaşı, qızılı gəlib gedə, özün də bir şey yiyəsi olmayasan!.. Hacı oğruların pulunu verib, yola saldı və sonra gəlib parçaları «guman gəlməyən» yerlərdə xakrizlədi. Hacının dəstəmaz suyu hələ qurumamışdı ki, səccadəni təfriş edib, üzünü qibləyə çevirdi və əllərini qulağının dibinə qoyub, pak dil və müqəddəs əqidə ilə namaza şüru etdi. Bu əsnada oğurluq malı «əridib», hasil olan pulu ağır faizlə xırda dükançılara vermək, oğruların onun hacılıq ləğəbi ilə müləqqəb olmağına səbəb olmaqları bilmərrə fikrindən çıxmışdı. Əhli- təfrid kimi dünyadan aralanıb, allahla məşğul idi, ruhu və qanı allah eşqi ilə dolmuşdu... Hacının uca və xoş sövt ilə namaz qılmasına yenə qonşular sənaxan idi. 1911 110 «YENİ FARS» Ağa Əli tərəqqipərvər iranlıların ən qeyrətli, ən məsləkli çavanlarından idi. Cəmi vücudu İranın təməddün, nicat və səadət fikri ilə dolu idi. Kantorların birində az məvacibə qulluq edən cavan həm ailəsini dolandırıb, həm də milli vəzifəsini ifa edirdi. Qəzetlər yazıb bir dəqiqə nəfi-qiraətdən çəkinmirdi. Görürdün iranlı məktəblərində şura olanda camaata bir səs düşdü; hazirun bir-birinə müraciətlə: «Ağa Mirzə Əli gəldi» deyib, gözlərini məclisin yuxarısına dikirdilər. Ağa Əli çıxdı... gözləri fikirli, siması ciddi, zehnində guya bir ağır fikir tutub, ehmal tərpənir ki, tökülüb məhv olmasın. Ağa Əli irəli yeridi və camaatı bir nəzərdən keçirib, ağzını açdı... Məclisdə adətdən kənar sakitlik bərpa oldu. Bir kərbəlayı gözlərini qırpmağa cəsarət, bir məşədi öskürməyə cürət etmədi. Natiq ağzından dürr tökürdü, sədəf səpirdi. Xoş sövtlə söylənən sözlər təkcə-təkcə almas danələri kimi düşüb göz şüşələrinə rəxnə salırdı. Odlu yaşları yığıb toplamağa bir hacı və bir molla dəsmalı qadir ola bilmirdi. Natiq İranın əsəfəngiz hali- hazirəsini təsvir edirdi. Qabil, kamil, məharətli bir kəlam ilə geniş aydın bir lövhə cızıb, hazirunun önünə qoydu: bir tərəfdə məmurlar çamaatın qanını sorub, özləri üçün imarətlər tikirlər, bir tərəfdən ruhanilər öz cibi xatirəsinə «laylay» deyib, xalqı cəhalətə, xabi-qəflətə sövq edirlər; seyidlər lotuluğa dini bir rəng verib, müftəxorluğa meydan açırlar, bəylər, xanlar, ağalar, quldurlar... zor və güclərindən istifadə edib, əsnafa olmazın zülm, əziyyət və məşəqqət edirlər... İran bir zülm, bir vicdansızlıq dəryasına dönüb, vətən övladını boğub məhv edir!.. Budur, bir ayrı lövhə–cəmi İran arvadları matəm libası geyib, öz günlərinə ağlayırlar. Bilümum mənbəi-tərbiyə və bilxüsus mənbəi-nicati-müslimin ədd olunan analıq tapdalanıb əzilir. Analar təbii vəzifələrini itirib, aləti-kef, aləti-ticarət olublar. Kamil ikən–naqis, baliğ ikən–səbi ədd olunub, 111 qəyyumlar riyasəti-cahilanəsinə veriliblər. Bunlar arvadları xırda vaxtından ərə verirlər, döyürlər, söyürlər, kəbin altında neçə illər saxlayırlar, çürüdürlər. Ömürləri zəhərlənir, şəxsiyyətləri təzyiq altında itir... Arvadlarımızın ictimai vəziyyətləri fənalaşdıqca uşaqlarımız da tərbiyəsiz böyüyəcəklər; tərbiyəsizdən də vətən mühafizəsi, millət qeyrəti gözləmək olmaz!.. İran batır! İran fövt olur gedir! O qoca İran bu gün-sabah əcnəbilər arasında təqsim olunmağa hazırlanır... Natiq nitqində davam edirdi. Yenə əvvəlki kimi xoşsövt, sözləri aydın, simasında ciddi bir səmimiyyət, qəlbi bir iztirabi- milli ilə dolu. Hazirun da əvvəlki minval ilə sakit, samit, gözləri natiqdə, qulaqları dürdanə yığmaqda. Natiq qurtardı, son sözləri: «Yaşasın İran! Ölsün millət qanını soran məmurlar» məclisdə top kimi açılan alqışlara səbəb oldu. Hazirun birbəbir natiqin əlini sıxıb, izhari-riza və məhəbbət etdilər, belə də şad, belə də bəxtiyar evlərinə dağıldılar. Ağa Əlini tanımayan yox idi, onun millətçiliyi hamıya məlum idi. İran və Qafqazda bir qəzet yox idi ki, onun nitqlərini dərc edib, oxucularına məlum etməsin. Tehranda yeni fars mühafillərində Ağa Mirzə Əlinin fəaliyyətinə artıq məna verilib, böyük ümidlər bağlanırdı. Bir gün Ağa Əlini konsul çağırıb. Xanviran şəhərinə rəisi- nəzmiyyə təyin olunmağını xəbər verdi. Üç gün çəkmədi Ağa Əli kantordan istefasını verib, yığışıb İrana getdi. *** Bir il keçdi. Bu bir ildə Ağa Əlidən bir aydın xəbər bilə bilmədik. Hərdən Xanviran şəhərindən gələn qasidlər xəbər verirdilər ki, Ağa Əli xan dalında yüz kazak, hakimlik eləyir: basır, kəsir, öldürür, döyür; cəmi şəhər və ətrafı ona tabedirlər; «Öl» desə, borclarıdır ölsünlər. Özünün də yaxşı imarəti, nökər-naibi, fərraşları... kişinin cəlalı var! Bir də rəfiqlərindən biri deyirdi ki, Ağa Əli xan yazıb məndən yaranal sırması və şaşka istəmişdi, mən də köhnə paltar Yüklə 4,51 Kb. Dostları ilə paylaş:
|