Microsoft Word Dede-Qorqud-2-51
Yüklə 5,09 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dədə Qorqud ● 2014/I I
Dədə Qorqud ● 2014/I I 84 Molla Həmidə verirlər. Uzun illər Şıx Məhəmməd Sədəfi unuda bilmir, ona gözəl qoşmalar həsr edir. Hətta, deyirlər ki, “Sədəf” adlı bir dastan da yazıbmış. 1918-ci ildə erməni-müsəlman qırğını zamanı kənd yandı- rılarkən onun da əlyazmalarının hamısı yanıb məhv olur. Ancaq Sədəfə həsr etdiyi qoşmalardan biri ağızdan-ağızdan keçərkən bizim günlərə gəlib çatmışdır: Hansı bədnəzirin gözünə gəldin, Düşmüsən elindən aralı, Sədəf! Ovçu marığında, çaxmaq əlində, Sənsənmi quzğunun maralı, Sədəf! Zimistanda dağlar lala boyanmaz, Ruhu aparmasan, cismim oyanmaz, Ovçu marığında, çaxmaq əlində, Sənsənmi quzğunun maralı, Sədəf! Sallanıb şəklini salginən suya, Şana çək dəstinlə zülfü-xoşmuya, Güllə dəysin səni vuran ovçuya, Olmusan köksündən yaralı Sədəf! Nə müddətdir müntəzirsən əyala, Arazbarda gülsən, dağlarda lala, Fikir edib, vermə könlü xəyala, O gül yanaqların saralı, Sədəf! Sənsən bu dərənin bircə göyçəyı, Üzündə qoymusan halqa birçəyi, Qızılgüldür yalnız cənnət çiçəyi, Onun da üstünü xar alı, Sədəf! Özünə münasib olsaydı yarı, Atlı qabağında qoşun sərdarı, Üç gecəlik aya bənzər qaşları, Sürməsiz gözləri qaralı, Sədəf! Bir tingəsən, səhra yerdə bitibsən, Hürüdən, pəridən yəqin ötübsən, Ab eyləyib əndamına yetibsən, Başqası hüsnündən bar alı, Sədəf! Dədə Qorqud ● 2014/I I 85 Bağban deyər qoyma məni nişanə, Öldürər gözlərin, düşərsən qanə, Baxan camalına olur divanə, Bacaran döşünə tar alı, Sədəf!” ( 2, 74-76) Həmin şeirin biz Həbib Mustafayevdən topladığımız variantı isə yalnız 5 bənddən ibarətdir: Zimistanda dağlar lalə boyanmaz, Ruhi aparılan heç də oyanmaz, Səni görən gözlər ayrı dayanmaz, Gen dünya başına daralı Sədəf! Əyilib qəmzəni salginən suya, Şanə tut bəstində, səy elə muya, Güllə dəysin səni vuran ovçuya, Olmusan köksündən yaralı Sədəf! Hansı bədnəzərin gözünə gəldin, Düşmüsən elindən aralı, Sədəf! Ovçu marağında, çaxmaq əlində Sənsənmi dağların maralı, Sədəf! Görünürki, müntəzirsən ayaqa, Aracbar gülüsən, dağlarda lalə, Qüssələnib özün vermə xəyalə. Al-gülgəz yanaqlar saralı, Sədəf! Yalnız sənsən bu dərənin göyçəyi, Üzündə vurmusan həlqə birçəyi, Qızıl güldür sanki cənnət çiçiəyi, Onunda əsiri ŞıxMəhəmmədir, Sədəf! Gördündüyü kimi, C.Tağıyevin topladığı variant daha mükəmməl və tam mətndir. Şıx Məhəmməd Bağbanın “Gəyəli” adlı şeiri də fərqli variantlarda tərəfimizdən toplanmışdır. İnformatorun bu şeirlə bağlı verdiyi məlumat belədir: “Bir dəfə Şıx Məhəmməd ata ocağı olan Gəyəli kəndində yaşa- yan bir Hacının ziyarətdən qayıtdığını eşidir. Hacını görmək üçün, bir az tədarük görüb, kəndə üz tutur. Kəndə çatanda görür ki, hamı Hacının Dədə Qorqud ● 2014/I I 86 ətrafına yığılıb. Şıx Məhəmməd Hacı ilə görüşüb, hamı kimi bir qıraqda oturur, Hacının söhbətini dinləyirlər. Bir az keçməmiş, hər kəs öz evinə dağılır, o cümlədən Hacı da gedir. Kənd camaatından hec kim Şıx Mə- həmmədi evinə qonaq dəvət etmir, hətta ziyarətinə gəldiyi Hacı da belə. Qonaq gəldiyi bu kənddə çox soyuq qarşılandığını görən Şıx Məhəmməd bədahətən bunları deyir: Getmişdim Gəyəliyə ajdığımdan nan yeməyə. Sikreti sözüm var idi, bəlkə də pünhan deməyə, Getdim gördüm, qarğa kimi veriblər lələk-lələyə Məni görcək tülkü kimi qaçıb girdilər deşiyə” Yaz açılar, yonca bitər, otdarsan yarpız Gəyəli. Xiyarı qoy şoraba, doyunca ye qarpızı Gəyəli. Qışda yeyər bozbaşınan, camaatı murquz Gəyəli. Qonaq görəndə qaçıb gizlənəcək yalqız Gəyəli (2, 85). Məlik, Namaz, a donquz oğlu Salman, Agah ol ki, bir gün də o kənddə qalmam. Təzim ilə şümürlərdən pul almam. Doluyub qələmə Şıxıyev Bağban Məşhədi Şəhrəbanı, Məşhədi Alı Sizləri edirəm bu işdən xali Kərbəlayı Fərzalı olubdu naşı. Başına ip salıb, çəkəsən düzə. Məşhədi Şəhrəbanı çıxginən üzə Pis əməlin düşüb dilə, Gəyəli Açıb iç üzünü tökdün, Gəyəli. Başqa bir qoşmasında isə, şair yaşadığı kəndlə üzbəüz olan müqəd- dəs dağ sayılan Xustub dağından bəhs etmişdir. Övladı olmayan, ürəyin- də diləyi-arzusu olan camaat sübh açılmamış bu dağa üz tutub, niyyət edərdilər. Fəna dünyadan köçəydim, Pisi, yaxşıdan seçəydim. Üstündə qalıb suyun içəydim. Viran qalsın suyun dağlar! Dədə Qorqud ● 2014/I I 87 Şanəni tutub dəstində. Bilmirəm nə var qəsdində? Düzülüb köksün üstündə, Durna kimi qonan dağlar Almanı verdi ötürdü, Nişanəm Zeynəb götürdü, Xustub muradə yetirdi, Nə vaxt eylər toyun dağlar! C.Tağıyev “Yaddaşlardan yığılan” kitabında “Dağlar” şerinin ya- ranması və şair Şıx Məhəmmədin qohumu Nübar xalanın söylədikləri maraqlı nümunələr haqqında geniş məlumat vermişdir: “Bağbanın özün- dən başqa isə qadir doğma və yaxınları olmadığından anası Bədirnisə oğlunu – Bağbanı yaylaqdan yarımçıq qaytardığından aranda çəkdiyi əziyyətin müqabilində “Dağlar” şeirini yazır: Fani dünyadan köçəydim Dostu düşməndən seçəydim, Qalıb suyunu içəydim, Viran qalsın suyun, dağlar! Şananı tutub dəstində, Bilmirəm nə var qəstində? Durnalar köksün üstündə, Yenə qurur oyun, dağlar! Almanı verdim, götürdü, Nişanı Zeynəb ötürdü, Xustub murada yetirdi, Nə vaxt eylər toyun, dağlar!” (2, 89) Göründüyü kimi, C.Tağıyevin topladığı şeir mətni ilə bizim yuxarı- da verdiyimiz variant arasında cüzi fərqlər vardır. Cəmil Tağıyevın “Yaddaşlardan yığılan” kitabında qeyd olunur ki, şair Şıx Məhəmməd Bağbanın qardaşı qızı Nübar xalanın dediyinə görə, Şıxməmmədin ilk sevgilisi olan Nabatı ona yox, qonşu Pirveys kənd sakininə zorla ərə verirlər. Nabat istəmədiyi adama ərə verildiyi üçün toydan bir neçə gün sonra bulaqdan səhənglə su gətirməyə gedir və orda səhəngin çatısı ilə özünü armud ağacından asıb öldürür. Uzun vaxt keç- Yüklə 5,09 Kb. Dostları ilə paylaş:
|