Microsoft Word Design Hukuk Sempozyum last doc
Yüklə 3,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
“Mülki hüquq” beynəlx alq simpozium
16 tam bəlli olmamasına baxmayaraq kompensasiya iddiası qaldırmaqdan başqa yolu qalmamışdır.
[32]
Hotson v. East Berkshire Area Health Authority [1987] 1 A.C. 750.
[33]
Cf. Gregg v. Scott [2005] UKHL 2, para. 90 per Lord Hoffmann, para. 172 per Lord Phillips; para. 225 per Baroness Hale.
[34] Supra p. 7.
[35] Daha ətraflı məlumat üçün bax. Kasche, Verlust von Heilungschancen – Eine
rechtsvergleichende Untersuchung, 1999; Mäsch, Chance und Schaden, op.cit., p. 210 et seq.
[36] Cf. Larroumet, Droit Civil, vol. 3/1, 1986, No. 51 et seq.
rağmen tazminat davası açma dışında bir seçeneği kalmamıştır. [32]
Hotson v. East Berkshire Area Health Authority [1987] 1 A.C. 750. [33] C f. Gregg v. Scott [2005] UKHL 2, para. 90 per Lord Hoffmann, para. 172 per Lord Phillips; para. 225 per Baroness Hale. [34] Supra p. 7. [35] Daha detaylı bir durum için bkz. Kasche, Verlust von Heilungschancen – Eine rechtsvergleichende Untersuchung, 1999; Mäsch, Chance und Schaden, op.cit., p. 210 et seq. [36]
Cf. Larroumet, Droit Civil, vol. 3/1, 1986, No. 51 et seq.
17 MÜLKĐ PROS ESS UAL HÜQUQA ÜMUMĐ GĐRĐŞ Prof. Dr. Selçuk ÖZTEK Kadir Has Universiteti Hüquq Fakültəsi Dekanı və Mülki P rosessual və Đcra-Đflas Hüququ Kafedrası Müdiri
Mülki prosessual hüquq nə üçün zəruridir? Bu hüquq sahəsinin xüsusiyyətləri nələrdir? Bu suallara cavab vermək üçün mülki prosessual hüququn hüquq sahələri arasındakı yerini müəyyənləşdirmək lazımdır. Subjektiv hüquqların və sanksiyalarının tət- biq e dilməsini məhkəməyə müraciə t yolu ilə təmin etmək ehtiyacı: Hüquq, sosial funksiya- sını tam mənada yerinə yetirə bilmək üçün sub- yektiv hüquqların nələrdən ibarət olduğunu, xüsusi hüquq şəxslərinin səlahiyyətlərinin nələr olduğunu müəyyənləşdirməklə kifayətlənə bil- məz. Bu xüsuslar, xüsusi hüquq a dlandırdığı- mız geniş hüquq sahəsi tərkibində olan mülki hüquq, ticarət hüququ kimi əsas maddi hüquq sahələrinin predmetini təşkil edir. Hüquq, mad- di hüquq qaydalarından başqa, subyektiv hü- quq sahiblərinin hüquqları pozulduğu zaman, bu hüquqlara hörmət göstərilməsini, bu hüquq- ların praktik olaraq tətbiq edilməsini və sanksi- yaların tətbiq edilməsini, yəni effektivliyini tə- min edən qaydalar da qoymalıdır. Misal üçün, mülkiyyətçi mülkiyyət hüququnu üçüncü şəxs- lərin müdaxiləsinə qarşı qoruma imkanına sa- hib olmalı, alacaqlı borcunu ödəməyən borclu- sunu ödəməyə məcbur edə bilməlidir. Đnsan cəmiyyətinin ilk dövrlərində bu məqsədi həyata keçirmək üçün heç bir hüquq qaydası, heç bir hüquqi vasitə mövcud deyildi. O dövr- lərdə cəza sahəsində ümumi qəbul edilən şəxsi intiqam fikrinə əsaslanan fərdlərə hüquqlarını öz güclərilə və imkanlarıyla zorla əldə etmə sə- lahiyyəti tanınırdı. Amma bu sistemin mənfi nəticələri çox tezliklə anlaşıldı. Đndiki dövrdə öz əliylə hüquqların qorunması adlandırdığımız bu sistemin, gücün, zorun və özbaşınalığın hakimiyyətini təmin etdiyi, zəiflərin hüquqla- rını əldə etmək və icra etmək imkansızlığına düçar olduqları, bu baxımdan normal sosial sis- tem və sosial istiqrar və etimadın bu sistemlə təmin edilə bilməyəcəyi anlaşılmışdır. Bu mə- nada şəxslərə üstün olan hakimiyyətə müraciət etmə məcburiyyəti qoyan bir hüquq qaydası yaradılması lazım idi. Bu hakimiyyət dövlət hakimiyyəti idi və dövlət də hakimiyyətini
GEN EL BĐR GĐRĐŞ
Prof.Dr.Selçuk Ö ZTEK Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı ve Medeni Usul ve Đcra-Đflas Hukuku Anabilim Dalı Başkanı
Medeni usul hukuku neden gereklidir? Bu hu- kuk branşının özellikleri nelerdir? Bu soruları cevaplandırmak için medeni usul hukukunun hukuk branşlarının bütünü içindeki yerini açık- lığa kavuşturmak gerekmektedir. Sübjektif hakların ve yaptırımlarının uygu- lanmasını mahkemele re başvurarak sağla- ma ihtiyacı: Sosyal rolünü etkili bir biçimde yerine getirebilmek için Hukuk, sübjektif hak- ların nelerden ibaret olduğunu, özel hukuk kişi- lerinin yetkilerinin neler olduğunu belirlemekle yetinemez. Bu hususlar, özel hukuk adını ver- diğimiz ana branşın içinde yer alan medeni hukuk, ticaret hukuku gibi temel maddi hukuk branşlarının konusunu teşkil eder. Hukuk, maddi hukuk kuralları dışında, sübjektif hak sahiplerinin hakları ihlal edildiği, çiğnendiği zaman, bu haklara saygı duyulmasını, bu hak- ların uygulamaya konulmasını ve yaptırımları- nın harekete geçirilmesini, diğer bir deyişle et- kililiğini sağlamayı konu alan kuralları da ön- görmelidir. Örneğin, malik mülkiyet hakkını üçüncü kişilerin tecavüzlerine karşı koruma imkanına sahip olmalı, alacaklı borcunu öde- meyen borçlusunu ödemeye zorlayabilmelidir. Đnsan topluluklarının ilk zamanlarında bu ama- cı sağlamaya yönelik hiçbir hukuk kuralı, hiç- bir hukuki kurum bulunmamakta idi. O zaman- lar ceza alanında genel kabul görmüş olan özel intikam fikrinden hareketle fertlere haklarını kendi güçleriyle ve otoriteleriyle ve kendi im- kanlarıyla zorla elde etme yetkisi tanınıyordu. Ama bu sistemin sakıncaları çok çabuk anla- şıldı. Zira, bugün ihkakı hak olarak adlandırdı- ğımız bu sistemin; gücün, şiddetin ve keyfili- ğin zaferini taçlandırdığı, zayıfları haklarını elde etmek ve icra etmek imkansızlığı içine dü- şürdüğü, bu açılardan bakıldığında iyi bir sos- yal düzen ve toplumsal istikrar ile güvenin bu sistemle sağlanamayacağı görüldü. Bu bağlam- da, kişilere üstün bir otoriteye başvurma mec- buriyetini yükleyecek bir hukuk kuralının yara- tılması gerekiyordu. Bu otorite Devletin oto- ritesi idi ve Devlet de otoritesini kanunla dü- zenlenmiş mahkemeler aracılığıyla kullanıyor-
Yüklə 3,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|