Microsoft Word Design Hukuk Sempozyum last doc

“Mülki hüquq” beynəlx alq simpozium 

 

392 

sərvət  və  ehtiyatların  da  eynilə  meşələr  kimi 

xüsusi mühafizə altına alındığını qəbul etdiyini 

demək  mümkündür. T ürkiyədə  meşə  mövzusu 

son  illərdə  gündəlikdə  durur.  Konstitusiyadakı 

mühafizə müddəasını  təsirsiz  eləmək  üçün  hö-

kümət tərəfindən hazırlanan, Prezident tərəfin-

dən  geri  göndərilən  qanun  layihəsi  5.11.2003 

tarixində  (4999  saylı  qanun)  qəbul  edilmişdir. 

Qanunla “ qızılağaclıqlar və peyvənd şabalıdlıq-

ların”  Məşə  Qanunundakı  meşə  anlayışı  xari-

cinə  çıxarılması,  beləliklə  bu  sahələr  barədə 

sərəncam verilə bilməsi məqsədi  güdülmüşdür. 

Bu  qanuna  qarşı  Prezident  və  ana  müxalifət 

partiyası tərəfindən  qaldırılan  iddia  nəticəsində 

Konstitusiya  Məhkəməsi  adı  keçən  müddəanı 

Konstitusiyanın  169-cu  maddəsinə  zidd  oldu-

ğuna görə ləğv etmişdir

[29]

. 

Ali Məhkəmə isə qəbul etdiyi bir qərarda otlaq-

ların mülkiyyətinin dövlətə aid olduğuna, bələ-

diyyələrin  isə  yalnız  istifadə  hüququna  sahib 

olduqlarına,  dolayısıyla  bələdiyyənin  dövlət 

mülkiyyətindəki  otlaqları  hissələrə  ayırıb  özəl 

mülkiyyət  şəklində  sataraq  özgəninkiləşdirmə-

sinin mümkün olmadığına və bağlanan əqdlərin 

etibarsız olduğuna hökm vermişdir

[30]

. 

Ali  Đnzibati  Məhkəmə  isə  qəbul  etdiyi  bir  qə-

rarda dövlətin hakimiyyəti və sərəncamı altında 

olan keçmiş çay yatağının iddiaçının daşınmazı 

ilə  əvəzlənməsinin mümkün  olmadığına,  dola-

yısıyla  bu  haqda   verilən  bələdiyyə  məclis 

qərarının  ləğv  edilməsində  hüquqa  ziddiyyət 

olmadığına  hökm  vermişdir

[31]

.  Bu  məhkəmə 

başqa  bir  qərarında  şikayətçinin  dövlət  meşəsi 

sərhədi daxilindəki daşınmazı, satış vədi müqa-

viləsiylə  satın  alması,  daşınmaz  reyestrinə 

qeydlə  mülkiyyətini  qazanması  nəticəsini  do-

ğurmayacağı  kimi  daşınmaz  haqqında  sərən-

cam  verməsinin  3091  saylı  Daşınmaz  Əmlak 

Sahibliyinə  Müdaxiləyə  Mane  Olunması  haq-

qında  Qanun  baxımından  mühafizə  olunması 

lazım  olan  bir  sahiblik  də  qazandırmayacağına 

hökm vermişdir

[32]

. 

Đctimai  əmlakın  zaman keçməsiylə  qazanılma-

ması  da  əslində  ictimai  əmlakın  özgəninkiləş-

dirilməməsi  prinsipi  çərçivəsində  dəyərləndi-

rilə bilər, hətta bu prinsipin tamamlayıcısı kimi 

görülə  bilər.  Zaman  keçməsiylə  ictimai  əmla-

kın qazanılmaması əslində ictimai əmlakın həm 

üçüncü şəxslərə, həm də inzibati orqanlara qar-

şı  qorunması  məqsədini  güdür.  Yuxarıda  qeyd 

olunan  qərarlardan  da  anlaşıla  bildiyi  kimi 

ictimai  əmlakın  özgəninkiləşdirilə  bilməməsi 

prinsipinə  zidd  olaraq  bağlanan  əqdlər  hüquqi 

qüvvəli nəticə doğurmazlar, yəni etibarsızdırlar.  

tır. Söz konusu yasaya karşı Cumhurbaşkanı ve 

anamuhalefet  partisince  açılan  iptal  davası 

sonucu,  Anayasa  Mahkemesi  söz  konusu 

hükmün  Anayasanın  169.  maddesine  aykırı 

olduğu gerekçesiyle iptal etmiştir

[29]

. 

Yargıtay ise vermiş olduğu bir kararında mera-

ların mülkiyetinin Devlete ait olduğuna bele di-

yelerin  ancak  intifa  hakkına  sahip  olduklarını 

dolaysıyla  belediyenin  devlet  mülkiyetindeki 

meraları  parselleyip  özel  mülkiyet  şeklinde 

satıp  devretmesinin  mümkün  olmadığına  ve 

yapılan  işlemlerin  hukuken  geçerli  sonuç 

doğurmayacağına hükmetmiştir

[30]

. 

Danıştay ise vermiş olduğu  bir kararda devletin 

hüküm ve tasarrufu altında bulunan eski ırmak 

yatağının  davacının  taşınmazıyla  takasının 

mümkün olmadığına dolayısıyla bu yolda veri-

len  belediye  meclis  kararının  kaldırılmasında 

hukuka  aykırılık  bulunmadığına  karar  vermiş-

tir

[31]

.  Yine  Danıştay  bir  başka  kararında  şika-

yetçinin  devlet  ormanı  sınırları  içindeki taşın-

mazı,  satış  vaadi  sözleşmesiyle  satın  alması, 

tapu  siciline  kayıtla mülkiyetini  iktisap  etmesi 

sonucunu  doğurmayacağı  gibi  taşınmaza tasar-

rufta  bulunmasının 3091  Sayılı  Taşınmaz  Mal 

Zilyetliğine T ecavüzlerin Önlenmesi Hakkında 

Kanun  uyarınca  korunması  gereken  bir    zil-

yetlik de kazandırmayacağına hükmetmiştir

[32]

. 

Kamu  mallarının  zamanaşımıyla  kazanılama-

ması  da  aslında  kamu  mallarının  devredilmez-

liği  ilkesi  kapsamında  ele  alınabilir  hatta  bu 

ilkenin  tamamlayıcısıdır.  Zamanaşımı  yoluyla 

kamu mallarının kazanılamaması aslında kamu 

mallarını  hem  üçüncü  kişilere  hem  de  kamu 

mallarını koruma ve gözetmede ihmali bulunan 

idareye  karşı  korumayı  amaçlar.  Yukarıda  be-

lirtilen  kararlardan  da  anlaşılacağı  üzere  kamu 

mallarının devredilmezliği ilkesine aykırı yapı-

lan  işlemler  geçerli  hukuki  sonuç  doğurmazlar 

yani geçersizdirler.  

Özelleştirmelerin  1980'li  yıllardan  itibaren  uy-

gulamaya konduğu T ürkiye'de kamu mallarının 

satışını  mümkün  kılmak ve  yargının  da  engel-

lemelerini  bertaraf  etmek  üzere  yasalar  çıka-

rılmıştır.  Ancak  bu  yasalarda  da  bazı taşınmaz 

mallar satış işlemine konu edilmemektedir

[33]

. 

B. Kamu Malları Üze rinde  Sınırlı Aynî 

Haklar Kurulamaması 

Aslında kamu malları üzerinde sınırlı ayni hak-

lar  kurulamaması,  kamu  mallarının  devredil-

---