Microsoft Word Dissertasiya doc
Yüklə 0,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
31 hərarətlənmə neftə tələbin artmasına səbəb olmuş, qeyri-neft ixracına əlavə tələb yaratmışdır. Dövlət Statistika Komitəsinin (DSK) məlumatlarına əsasən 2014-cü ildə xarici ticarət dövriyyəsi 31,0 mlrd.dollar təşkil etmişdir ki, bunun da 21,8 mlrd.dolları ixracın, 9,2 mlrd.dolları isə idxalın payına düşür. Qrafik 1.1 7 . Ticarət balansı, mln $ 2014-cü ildə 2010-cu illə müqayisədə ixrac 2,2, idxal isə 9,2% artmış və xarici ticarət balansının profisiti 12,6 mlrd dollar olmuşdur. xracda yüksək templə artan mallara misal kimi boru, tütün, polietilen, kartof və ağ şəkəri göstərmək olar. dxalı artan mallara isə armatur, gübrələr, düyü, sement və minik avtomobilləri aiddir. Ümumilikdə, əksər idxal və ixrac malları həm miqdar, həm də məbləğ ifadəsində artmışdır.Qiymətləndirmələrə görə qeyri-neft ixracın məbləğ artımının 1/3-i, idxalın isə ¼-i qiymət faktoru ilə bağlı olmuşdur. Bu qeyd olunan dövr ərzində daha az ixrac hesabına daha çox mal və xidmət idxal etmək imkanlarının artdığını, başqa sözlə ticarət şəraitinin yaxşılaşdığını göstərir. xracdan əlavə, xaricdən pul baratlarının və kapital axınlarının dinamikası da ölkəyə valyuta daxilolmalarına artırıcı təsir göstərmişdir. Ən ilkin məlumatlara görə 2013-cü ildə əvvəlki illə müqayisədə ölkəyə daxil olan pul baratlarının həcmi 49% artmışdır. 7 DSK, 2014 32 Ölkə iqtisadiyyatına qoyulmuş xarici investisiyaların həcmi isə DSK-nın məlumatına görə 2013-cü ildə 2003-cü illə müqayisədə 27,8% artaraq 10,5 ABŞ dollarına bərabər olmuşdur. 2013-cü ildə 2003-cü ilə nisbətən ölkənin strateji valyuta ehtiyatları 30 dəfə artaraq 46 mlrd.dolları ötmüşdür ki, bu da təqribən 4-5 illik mal və xidmətlərin idxalına kifayət edir. Hazırda strateji valyuta ehtiyatlarının ÜDM-ə nisbəti 79 %-ə yaxındır, növbəti ilə bu nisbətin 85%-ə çatacağı proqnozlaşdırılır. Ümumilikdə, strateji valyuta ehtiyatlarının yüksək templə artımı ölkə iqtisadiyyatının mümkün xarici böhran təsirlərinə qarşı həssaslığını azaldan faktordur. 2013-cü ildə bütün mənbələrdən iqtisadiyyata investisiya qoyuluşu 2012-ci ilə nisbətən 5,9 % artaraq 21,5 mlrd. manat təşkil etmişdir ki, bu da ÜDM-in 27 %-nə bərabərdir. O cümlədən əsas kapitala yönəldilmiş 17,9 mlrd. manat vəsaitin 73 %-i daxili, 27 %-i isə xarici mənbələrdən yönəldilmiş vəsaitlər təşkil etmişdir. Qrafik 1.2. qtisadiyyata investisiya qoyuluşları, mln.manat Ə sas kapitala yönəldilən investisiyaların 71.1%-i qeyri-neft sektorunun payına düşmüşdür. Ümumilikdə, qeyri-neft sektoruna investisiya qoyuluşları ötən ilki səviyyəni 24% üstələyir. Qeyri-neft sektorunun sahələri arasında maşın və avadanlıq istehsalı, rabitə və kimya sahələrinin investisiyaları xüsusilə yüksək templə artmışdır. 33 Qrafik 1.3. Qeyri-neft sahələri üzrə artım, % Qeyri-neft sektorunda sərmayə qoyuluşlarının təşviq edilməsində dövlət investisiyaları ilə yanaşı bank kreditlərinin də mühüm rolu olmuşdur. Qeyd edək ki, cari ilin 6 ayında Sahibkalığa Kömək Milli Fondunun vəsaiti hesabına müvəkkil banklar tərəfindən sahibkarlıq subyektlərinə 72 mln manata yaxın kredit verilmişdir. Verilmiş kreditlər nəticəsində 823 layihə maliyyələşdirilmiş və bütövlükdə bunun hesabına 3500-ə yaxın yeni iş yerlərinin yaradılması gözlənilir. 2013-cü ildə ÜDM real neft-qaz sektorunda 5.1%-lik azalma qeydə alınmış, qeyri-neft sektorunda isə artım 7.2% təşkil etmişdir. Yaradılan əlavə dəyərin 66%-i məhsul istehsalı sahələrinin, 34%-i isə xidmət sahələrinin payına düşür. BVF açıqladığı son iqtisadi xülasədə Azərbaycan üzrə iqtisadi artımın cari il və gələn il də davam edəcəyini qeyd etmişdir. Fond ölkə üzrə iqtisadi artımı 2012 və 2013-cü illər üçün müvafiq olaraq 2,5 % və 2,0 5% proqnozlaşdırır. O cümlədən BVF Azərbaycanın qeyri-neft sektoru üzrə ÜDM-nin 6 % artacağını proqnozlaşdırır. AMB tərəfindən aparılan Real Sektorun Monitorinqi də iqtisadi aktivlik üzrə gözləntilərin optimist olduğunu göstərir. Belə ki, RSM nəticələrinə əsasən ilin ə vvəlindən sənaye üzrə istehsal və ticarət üzrə satış gösləntisi indeksi artıma meyillidir. Pozitiv gözləntilər xüsusilə sənayenin kimya, tikinti materiallarının istehsalı və toxuculuq alt seksiyalarında, ticarətin isə mebel və elektrik məişət avadanlıqlarının satışı seqmentlərində müşahidə edilmişdir. 34 Cədvəl 1.1. Neft idxal və ixrac edən dünya ölkə qrupları üzrə ÜDM-in dəyişməsi Real ÜDM-in dəyişməsi, %-lə 2010 2011 2012 2013 Dünya Neft ixrac edən Neft ixrac edən 100,0 100,0 100,0 0,5 0,2 -0,6 ,0 0,5 - 1,3 0,4 0,7 - 0,9 nkişaf etmiş ölkələr Neft ixrac edən Neft ixrac edən 100,0 100,0 100,0 0,6 - 0,4 - 0,6 1,1 - 0,6 - 1,6 0,6 0,3 - 0,7 nkişaf etməkdə olan ölkələr Neft ixrac edən Neft ixrac edən 100,0 100,0 100,0 0,1 0,9 - 0,7 0,4 1,6 - 1,5 0,0 1,5 - 0,8 Orta gəlirli ölkələr 100,0 - 0,1 - 0,4 0,0 Avropa və Mərkəzi Asya Neft ixrac edən Neft ixrac edən 100,0 100,0 100,0 0,2 0,1 - 0,5 0,2 0,7 - 1,2 0,8 2,0 - 0,6 Yaxın Şərq və Şimali Afrika Neft ixrac edən Neft ixrac edən 100,0 100,0 100,0 0,8 -1,5 - 1,4 1,3 2,4 - 2,3 1,1 1,4 0,0 Sub Saxara Afrika Neft ixrac edən Neft ixrac edən 100,0 100,0 100,0 1,0 3,7 - 0,9 1,7 6,6 - 1,6 1,4 4,4 - 0,7 Azərbaycan dövləti son illərdə iqtisadi inteqrasiya proseslərində iştirak və milli iqtisadiyyata onun təsirinin genişləndirilməsi istiqamətində bir sıra prioritet istiqamətlər üzrə uzlaşdırılmı siyasət həyata keçirir. lk növbədə əsaslandırılmış xarici ticarət siyasəti qeyd olunmalıdır. Belə ki, Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına əsasən, 2014-cü ildə Azərbaycan Respublikasının xarici ticarət dövriyyəsinin həcmi 31,02 milyard ABŞ dolları, o cümlədən idxalın həcmi 9,19 milyard ABŞ dolları, ixracın həcmi isə 21,83 milyard ABŞ dolları təşkil etmişdir. Bu dövr ərzində Azərbaycan Respublikası 150 ölkə ilə ticarət sahəsində qarşılıqlı əməkdaşlıq etmiş və xarici ticarət saldosu müsbət 12,64 milyard ABŞ dolları olmuşdur. Ölkə iqtisadiyyatına investisiyaların cəlb olunması məqsədilə hökumət tərəfindən «açıq qapı» siyasəti həyata keçirilir. Hazırda Azərbaycan Hökuməti ölkədə iqtisadi islahatların davam etdirilməsi, biznes mühitinin daha da yaxşılaşdırılması, Yüklə 0,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|